به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، داوود دانش جعفری در نشستی که امروز با مدیران جهاد دانشگاهی در ساختمان مرکزی جهاد دانشگاهی برگزار شده بود درباره اقتصاد مقاومتی چنین توضیح داد: چند سالی است که بحثی تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود که باید سعی کنیم درباره آن به تحلیل مشخصی برسیم.
این اقتصاددان گفت: منظور از مقاومت استعداد بازیابی و برگشت به حالت عادی پس از مواجهه با ضربه است. با توجه به این مفهوم اقتصاد مقاومتی نیز ناظر بر این بحث است که اقتصاد چگونه می‌تواند در برابر ضربه‌های پیش‌بینی نشده و قابل پیش‌بینی از خود مقاومت نشان دهد. در یک اقتصاد مقاوم در صورتی که ضربه‌ای وارد شود به سرعت عکس‌العمل مناسب تدارک دیده شده و بازگشت به حالت قبل از وقوع عملی می‌شود.
دانش‌جعفری عوامل موثر در میزان مقاومت در اقتصاد را این طور توضیح داد: ساختار اقتصادی در سطح صنایع انسانی، سرمایه سازمانی و وجود صنایع پیشرو در اقتصاد، میزان انعطاف پذیری، درس گرفتن از تجارب گذشته، افزایش مشارکت، ایجاد ذخایر استراتژیک، آموزش مقاومت فردی، طراحی شبکه سیستم برای جلوگیری از کارافتادگی کل سیستم بر اثر از کارافتادگی یکی جزء از سیستم، حکم روایی موثر و اجرای سیاست‌های مناسب اقتصادی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب در کشور برای به حداقل رساندن خسارت‌های ناشی از ضربه از جمله عوامل تاثیر گذار در میزان مقاومت در اقتصاد در برابر ضربات احتمالی است.
عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین درباره مفهوم عملیاتی اقتصاد مقاومتی توضیح داد: باید نهادهای مناسب ایجاد شوند که مجموعه‌آی از سیاست‌ها و قوانین و تدابیر اجرایی در آن‌ها به کار گرفته شود که آسیب‌پذیری یا خطر پذیری‌های اقتصاد ایران را در برابر ضربه‌های داخلی و خارجی به حداقل برساند و زمینه رابرای دسترسی ایران به پیشرفت پایدار اقتصادی فراهم کند.
انواع ضربه
دانش جعفری انواع ضربه‌ای را یک اقتصاد ممکن است متحمل شود جنین تشریح کرد: ابتدا ضربه‌ای که به صورت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی وارد می شود مثل جنگ و ضربه که قابل پیش‌بینی بوده مثل خشکسالی و یا کاهش قیمت نفت جهانی.
او ادامه داد: می توان احتمال ورود ضربه‌ها را از طریق مطالعه پیش بینی کرد و مدیریت ریسک را در باره آن به کار برد. مثلا لازم می‌دانم به یک مثال در این زمینه اشاره کنم. به نظر من در چند سال گذشته یکی از ضرباتی که اقتصاد ایران خورد از جانب نفت بود. در دوره‌ای درآمد فروش نفت بالا رفت و دولت هزینه‌های آن را متعاقب با آن افزایش داد و چنین اقدامی در دوران تحریم‌ها مشکلات عدیده‌ای را برای اقتصاد ما به وجود آورد در حالی که به نظر من کاهش قیمت نفت قابل پیش بینی بود و می‌توانستیم بحران پیش آمده را کنترل کنیم.
وزیر اسبق اقتصاد و دارایی همچنین درباره مقاومت در بخش سلامت نیز توضیح داد: این بحث ناظر بر بررسی میزان توانایی بخش بهداشت و درمان کشور به وضعیت عادی خود پس از مواجهه با یک بحران بهداشتی و درمانی است. آسیب وارد شده به این بخش می‌تواند ناشی از عوامل بیرونی و ضعف درونی در بخش درمانی کشور باشد.
دانش‌جعفری با طرح این سوال که چگونه می‌توان نظام سلامت کشور را مقاوم کرد، به مفهوم اجرایی مقاومت در بحث سلامت پرداخت و گفت: ایجاد نهاد مناسب که خطرپذیری بخش بهداشت و درمان را در برابر تکانه‌های آسیب رسان داخلی و خارجی به ویژه اپیدمی‌ها، مرگ و میر مقاوم کند و دسترسی به خدمات بهداشت و درمان را برای عموم مردم موثر کند، مقاوم کردن بخش سلامت یک کشور در برابر ضربات است.
او درباره مهمترین ضربات وارد شده به بخش سلامت ایران توضیح داد: ناپایداری منابع مالی و ناکافی بودن بودجه دولت و بالا بودن پرداخت از جیب توسط مردم، احتمال مرگ‌ومیر بالا در برخی از حوزه‌ها مانند سکته مغزی و تصادف، عدم توجه به ریسک فاکتورهای بالا در بیماری‌های غیرواگیر، بالا بودن هزینه‌ها و... از جمله ضرباتی است که اقتصاد ایران متحمل شده است.
دانش جعفری درباره اقتصاد بخش بهداشت در ایران اظهار کرد: منابع مالی بخش سلامت در ایران به این گونه توزیع شده است: منابع بخش خصوص که شامل بیمه تکمیلی، پرداخت از جیب مردم و خیریه‌ها می‌شود ۵۹.۶ درصد از منابع مالی را دربر می‌گیرد و همچنین منابع بخش عمومی که شامل پرداخت از سوی دولت و حق بیمه‌های پرداختی به سازمان‌های بیمه‌ای می شود ۴۰.۴ درصد منابع مالی را به خود اختصاص می‌دهد. از این میزان نیز ۲۱ درصد توسط دولت و ۱۹ درصد توسط بیمه‌ها پرداخت می‌شود. نکته قابل توجه این است که در حالی دولت در ایران تنها در حدود ۲۱ درصد از هزینه‌های درمان را به عهده دارد که این میزان در انگلستان ۸۴ درصد، در دانمارک ۸۵.۵ درصد، در کانادا ۶۸ درصد، در عربستان ۷۲ درصد از هزینه‌های بهداشت و درمان به عهده دولت است.
وزیر اسبق اقتصاد ادامه داد: همچنین برخی کشورها هستند که هزینه های بهداشت و درمان عمومی را از طریق حق بیمه پرداخت می‌کنند. مثلا فرانسه ۷۳.۶ درصد، ژاپن ۷۱ درصد، هلند ۷۸ درصد و آلمان نیز ۶۸ درصد از هزینه‌های بهداشت و درمان را ازطریق حق بیمه پرداخت می کند. این در حالی است که در ایران فقط ۱۹.۷ درصد از هزینه‌های بخش سلامت از طریق حق بیمه پرداخت می‌شود.
او افزود: در ایران قبل از طرح تحول سلامت فشار بیشتری روی خانوار قرار داشت و بدترین نوع پرداخت نیز صورت می‌گرفت به این ترتیب که افراد به محض اینکه بیمار می‌شوند مجبوراند هزینه‌های خود را پرداخت کنند. در نظر داشته باشید پرداخت مخارج مربوط به سلامت در ایران به هزینه‌ای فاجعه بار تبدیل شده است. به این ترتیب افراد مجبور هستند برای پرداخت هزینه‌های سلامت خود بعضا اموال خود را بفروشند و برخی زیرخط فقر سقوط می‌کنند.
با اشاره به اینکه برخی کشورها برای تامین هزینه‌های خود از بیمه تکمیلی استفاده می‌کنند، گفت: این نظام در آمریکا برقرار می‌شود که مورد انتقاد فراوانی است و این موضوع در مباحث مربوط به ریاست جمهوری آمریکا نیز غالبا مطرح است ولی در همین کشور نیز پرداخت از جیب مردم در زمینه هزینه‌های سلامت فقط در حدود ۱۱ درصد است.
مشاوره وزیر بهداشت در بخشی از سخنانش به بالاترین هزینه‌های سلامت در ایران اشاره کرد و گفت: اکنون ۲۵.۵ درصد از هزینه‌های پزشکی و دارو، مواد طبی و درمانی اختصاص پیدا می‌کند که از این میزان ۲۲ درصد آن متعلق به بخش دارو است. همچنین خدمات پزشکی و پیراپزشکی نیز معادل ۴۵ درصد از هزینه‌های سلامت افراد را به خود اختصاص می‌دهد.
به گفته او به این ترتیب خدمات پزشکی معادل ۱۱ درصد، ویزیت پزشک متخصص ۸.۸ درصد، خدمات دندان پزشکی ۲۱ درصد، پیراپزشکی ۱۳ درصد و هزینه های بیمارستانی ۲۹.۲۲ درصد از کل هزینه‌های سلامت ایرانیان را به خود اختصاص می‌دهد که باید با شناخت پرهزینه ترین بخش‌های سلامت برای آن‌ها تدابیری اتخاذ شود.
وزیر اسبق اقتصاد همچنین ۲۰ عامل مهم مرگ و میر در ایران را برشمرد و گفت: در این میان سکته قلبی سهم ۱۹.۷ درصد، سکته مغزی با سهم ۹.۷ درصد، حوادث حمل‌ونقلی با سهم ۷.۳ درصد و بیماری‌های فشار خون با سهم ۶.۸ درصد بیشترین عامل مرگ و میر در ایران هستند که باید احتمالات بررسی شده و متناسب با آن برنامه ریزی شود که در چه بخش‌هایی می‌توان سرمایه گذاری کرد که پیش‌گیری‌های لازم در این بخش‌های صورت بگیرد. بسیاری از کشورها سطح مقاومت خود در بحث سلامت را به قدری بالا برده اند که می‌توانند در صورت وقوع بیماری‌های ناگهانی مانند ابولا و غیره نیز بحران موجود را مدیریت کرده و در برابر آن مقاومت کنند.
داوود دانش جعفری در بخش دیگری از سخنانش یکی از مهمترین مشکلات اقتصادی را راه نیفتادن تولید دانست و گفت: به یاد دارم زمانی که مقام معظم رهبری برنامه اقتصاد مقاومتی را ابلاغ فرمودند یکی از موسسات آمریکایی تحلیلی ارائه کرد که در آن گفته بود ایران می‌خواهد با اقتصاد مقامتی به ابرقدرت در منطقه تبدیل شود و به مقامات آمریکایی توصیه کرده بود که باید کاری بکنیم تا این اتفاق نیفتد. تحلیل آن موسسه این بود که مهمترین مشکل ایران منابع مالی و نقدینگی است و باید کاری کرد که منابع مالی کافی به ایران نرسد.
این اقتصاددان توضیح داد: عوامل موثر در تولید عبارت‌اند از نیروی انسانی، سرمایه انسانی، مهارت و دانش، منابع طبیعی و تکنولوژی و هر کشوری که می‌خواهد پیشرفت کند بسته به اینکه در کدام یک از این آیتم‌ها توانمندتر است می‌تواند با بررسی نقاط قوت خود برنامه ریزی بهتری برای پیشرفت خود بکند.
عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اگر از من بپرسید مهمترین مشکل اقتصاد ما اکنون کدام شاخه است، پاسخ خواهم داد در ایران نیروی انسانی به میزان قابل توجهی وجود دارد، فناوری نیز در برخی موارد به صورت قابل توجهی بالا رفته است و اکنون مهمترین مشکل اقتصاد ما این است که سرمایه مالی به اندازه کافی وجود ندارد. همچنان که موتور بخش نفت متناسب با پیشرفت‌ها نتوانسته خود را بازسازی کند، بانک‌ها که در ایران مهمترین عامل تامین مالی هستند دچار آسیب شده و معوقات ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومانی بازنگشته دارند و در کنار آن بازار سرمایه نیز نتوانسته است آنگونه که شایسته است سرمایه مورد نیاز اقتصاد را تامین کند.
او با آوردن مثالی از چین گفت: چینی‌ها وقتی متوجه شدند ظرفیت استفاده از منابع انسانی و بالا رفتن رشد اقتصادی تمام شده و جمعیت مرفه‌تر شده چینی میل به استفاده از کالا دارند در حالی که ممکن است متناسب با آن به رشد اقتصادی مورد نیاز برسند به فکر استفاده از فناوری پیشرفته برای آینده اقتصاد خود افتادند. ما نیز در ایران باید نقاط ضعف خود را شناسایی کنیم و بتوانیم کمبودهای خود را جبران کنیم تا اقتصاد ما در برابر ضربات مقاوم شود.
او با تاکید بر اینکه ما در دوران تحریم‌ها بیشترین ضربات را از جانب واردات خوردیم، گفت: بر خلاف آن‌چه تصور می‌شود ضربه‌ای که اقتصاد ایران خورد از جانب آمریکا نبود. ضربه ای که اقتصاد ایران خورد از جانب چین بود وقتی امارات تحت تاثیر آمریکا تجارت خود با ایران را تقلیل داد در حالی که حدود ۳۰ درصد از تجارت ایران به امارات متحده عربی وابسته بود و به این ترتیب شوکی از جانب آن‌ها به ایران وارد شد.
دانش جعفری ادامه داد: اکنون نیز به نظر من اقتصاد ما در حال وابسته شدن به تجارت با چین است و اینکه شریک تجاری ما چین باشد برای اقتصاد ما مناسب نیست و باید تجارت با کشورهای مختلف توزیع شود تا در راستای اقتصاد مقاومتی در حرکت باشیم.
دانش جعفری در بخش از این نشست در پاسخ به این سوال که چرا با وجود اینکه سالیان دراز از سابقه برنامه ریزی داریم ولی به پیشرفت مناسب نرسیده‌ایم، گفت: به نظر من مهمترین دلیل این است که متناسب با سرمایه‌های خود برنامه ریزی نمی‌کنیم مثلا برنامه پنجم توسعه را بررسی کنید در این برنامه همه هدف‌ها عالی هستند ولی متناسب با سرمایه در نظر گرفته نشده‌اند.
به گفته او اگر بخواهیم برنامه پنجم توسعه را به صورت کامل اجرا کنیم باید ۱۰ برابر منابع مالی موجود خود، منابع صرف کنیم. اکنون میزان طرح‌های نیمه تمام را بررسی کنید. برای تمام شده آن‌ها باید بودجه چندین سال کشور صرف تکمیل آن‌ها شود. بنابراین مهم است که بتوانیم هدف‌های مهم خود را انتخاب کنیم و متناسب با آن‌ها برنامه ریزی کنیم. ما در انتخاب اولویت ضعیف عمل کرده‌ایم و به نظر من برنامه‌های توسعه در ایران تاکنون بیان آرزوهای خوب بوده است در حالی که برای رسیدن به آرزوهای خوب باید موانع را شناخت و راه‌کارها را کشف کرد. در این زمینه نیز نخبگان باید اجماع داشته باشند.
