دامنه نوسان، بورس را دلسرد می کند / بسترسازی برای گسترش فساد در بازار

اقتصاد آنلاین – هانا پاکمند؛ به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، یکی از اساسی‌ترین مشکلاتی که بازار سرمایه با آن دست وپنجه نرم می‌کند؛ مسئله دامنه نوسان است. با توجه به‌اینکه طی دو سال گذشته، افراد زیادی وارد این بازار شده‌اند، انتظار می‌رود در قوانین بازار سرمایه تجدیدنظری صورت گرفته و هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی‌های جدیدی دنبال شود. دامنه نوسان، در هر دو شرایط رونق و رکود، معضلی جدی برای بازار بوده،که بسترهای زیادی برای فساد ایجاد کرده است.

امیرمحمد گلوانی،کارشناس وفعال بازار سرمایه، در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین گفت: دامنه نوسان، مشکلی جدی در کلیت بازار ایجاد کرده و با کاهش چشمگیر ارزش معاملات، تبدیل به ابزاری برای سفته‌بازان پیرامون پروژه‌کردن ،سهم‌ها شده است. این اقدام علاوه براینکه، در بی‌اعتمادی به بازار تاثیر گذار بوده، موجب شکل‌گیری مزیت نادرستی، برای پول‌های درشت، حقیقی و حقوقی تحت عنوان سفته‌بازی شده است.

وی ادامه داد: از طرفی دیگر، این اقدام ظلمی است در حق سهامداران خرد، که در بازی سفته‌بازان لطمه می‌خورند و نقدشوندگی سهام آنها، به شدت افت می‌کند. به‌طور کلی، تحت چنین شرایطی، بازار از حالت عادی خود خارج می‌شود.

این کارشناس بازار بیان کرد: دامنه نوسان، افت‌ها و بعضا رشدها را به لحاظ زمانی، دچار کندی و فرسایش می‌کند. به‌عبارتی دقیق‌تر اگر دامنه نوسان محدود نبود؛ ما در شرایطی مانند سال گذشته، بازار سهام بعد از یک رشد شدید و معامله شدن بالاتر از ارزش ذاتی، بسیار زودتر اصلاح خود را به پایان می‌رساند.  بعد از رشد شدید بازار، این افت طبیعی است، اما دامنه نوسان، اختلالی در این مقطع ایجاد می‌کند؛ که به‌جای اینکه اجازه بدهد بازار در عرض چند روز و نهایتا چند ماه به تعادل برسد؛ رسیدن به تعادل به شدت به تاخیر می‌افتد.  

این فعال بورس توضیح داد: نهایتا این دامنه نوسان، به علت به‌تاخیر افتادن تعادل، خود یک تعادل بدتر ایجاد می‌کند. به عبارتی، تاخیر زمانی باعث می‌شود؛ سهامداران در بازار سهام، خسته و دلسرد شده و حتی در شرایطی که سهام آنها به شرایط ارزنده‌ای رسیده و به اصطلاح حباب هم تخلیه شده، به دلیل خستگی و ناامیدی از بازار، اقدام به فروش سهام خود کنند. به‌عبارتی دیگر، آن تعادل خوبی که انتظار شکل‌گیری آن در بازار وجود داشت، تبدیل به یک تعادل بد می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه، با یادآوری شرایط بازار سهام در 19ماه اخیر، خاطرنشان کرد: نتیجه چنین دامنه نوسانی را در ۱۹ماه اخیر، بعد از رشد تاریخی بازار بورس می‌توانیم ببینیم. به اعتقاد این کارشناس، اگر دامنه نوسان وجود نداشت؛ بورس، حداقل تا الان شرایط نرمال خود را پیدا می‌کرد.

 برخلاف اینکه اغلب کارشناسان معتقدند، اگر دامنه نوسان بورس به یک‌باره برداشته شود؛ سهامداران با رفتار هیجانی، در کمترین زمان دچار ضررهای سنگین می‌شوند. گلوانی این احتمال را رد کرده و اعتقاد دارد: وقتی‌که بورس دامنه نوسان دارد، سهامداران دچار زیان ریالی می‌شوند و این ضرر، نه تنها کمتر از وضعیت بدون دامنه نوسان نیست؛ بلکه در این حالت ضرر بیشتری متحمل می‌شوند. زیرا در شرایط کنونی، ارزش زمانی لحاظ نمی‌شود. به‌طور مثال،۵۰درصد ضرر در دو ماه پس از افت بازار، تبدیل به ۵۰درصد ضرر در یک سال پس از افت، بازار می‌شود.

او تشریح کرد: در صورتی‌که اگر ما ارزش زمانی سرمایه سهامداران را محاسبه کنیم، نشان می‌دهد در این میان، حداقل به میزان نرخ بهره بدون ریسک ۲۰درصدی، مجددا زیان کرده‌اند. ادامه چنین روندی، زیان‌ها و آثار روانی شدیدی هم دارد؛ که برای مثال به ناامیدی و خسته‌شدن سهامداران و از طرف دیگر کوچ نقدینگی جدید از بورس به سایر بازارهای موازی می‌توان اشاره کرد.

این کارشناس، با اشاره بر فعالیت بسیاری از افراد در بازار کریپتو کارنسی گفت: در طی یک سال گذشته رقمی در حدود چند ده هزار میلیارد تومان نقدینگی، وارد بازار کریپتو کارنسی که فارغ از دامنه نوسان است؛ شده است.

وی افزود: لذا همانطور که افراد، در بازاری که نهادسازی در آن صورت نگرفته و واکنش قانونی کشورها به این بازار همچنان معین نبوده و ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک بیشتری نسبت به بازار بورس دارد؛ فعالیت می‌کنند. از همین رو می‌توان نتیجه گرفت، بسیاری از فرضیه‌های محتملی که افراد، برای بازار سهام بدون دامنه نوسان متصور هستند؛ پوچ ونادرست است.

به باور این کارشناس، اگر بازار به دنبال حذف دامنه نوسان باشد؛ قرار نیست این اتفاق یک‌شبه، به وقوع بپیوندد. به عنوان مثال، اگر در هر هفته، حدود یک درصد به دامنه نوسان اضافه شود؛ نه تنها شوک و لطمه‌ای به بازار وارد نمی شود، بلکه یکی از بهترین خدمات به بازار سرمایه ارائه خواهد شد.

گلوانی در پایان خاطرنشان کرد: بحث دامنه نوسان، اساسا باعث شده زمان زیادی از معامله‌گران بورس گرفته شود. وقتی معامله‌گر، با بازاری مواجه است که مستعد صف‌های خرید و یا صف‌های فروش، برای چند روز متمادی است؛ مجبور می شود زمان زیادی را برای رصد بازار صرف کند تا به اصطلاح از بازار (رشد سهام) جا نماند. اما اگر بازار فارغ از دامنه نوسان باشد؛ معامله‌گران، زمان کمتری برای معامله صرف خواهند کرد. به طور قطع موافق حذف دامنه نوسان بورس هستم و شرایط حذف تدریجی را حتی در شرایط کنونی بازار مناسب می‌دانم. حذف دامنه نوسان، یکی از مهمترین مطالباتی است که فعالان بازار سرمایه، باید آن را دنبال کنند.