اقتصادآنلاین - سپیده قاسمی ؛ طبق آمار سازمان خوار و بار جهانی (FAO) مصرف سرانه گندم ایران حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم در سال است که این میزان ۲.۵ برابر کشورهای در حال توسعه است. به عبارت دیگر گندم تامین کننده بخش مهمی از غذای مردم کشور ما است.
با توجه به اهمیت گندم در حفظ امنیت غذایی کشور، همواره حداکثر تامین نیاز کشور در داخل مورد تاکید بوده است.
بر اساس اعلام بنیاد ملی گندمکاران ایران ۸ تا ۹ میلیون تن گندم برای تامین نان کشور نیاز است و در مجموع با احتساب نیاز بخش صنعت و شیرینی ۱۱ میلیون تن گندم باید در کشور وجود داشته باشد.
سال‌های پایانی دولت هشتم ایران در تولید گندم به خودکفایی رسید و جشن خودکفایی را برگزار کرد، اما این جشن چندان دوامی نداشت و به گفته رئیس دولت یازدهم طی سال‌ها، هر سال یک میلیون تن از تولید این محصول استراتژیک کاسته و به واردات آن اضافه می‌شد، به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۲ میزان واردات گندم به حدود هفت میلیون تن رسید. اما پس از روی کار آمدن دولت یازدهم سالانه به تولید و خرید تضمینی گندم اضافه و واردات آن محدودتر شد و به ادعای آخرین وزیر کشاورزی دولت روحانی؛ در ۵ سال منتهی به سال ۱۳۹۹ اجرای طرح ضریب خودکفایی در تولید محصولات راهبردی کشاورزی میزان تولید گندم ۶۵.۲ میلیون تن با میانگین سالانه ۱۳ میلیون تن بوده است.
اما در سال ۱۴۰۰ شرایط طور دیگری رقم خورد و خشکسالی، گرانی نهاده های کشت و نارضایتی کشاورزان از نرخ پایه خرید تضمینی موجب کاهش قابل توجه تولید و حجم خرید تضمینی گندم برای تامین ذخیره استراتژیک شد.
مرتضی سعادتی‌کیا، مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران، پیش تر در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین درباره آخرین وضعیت تامین ذخایر استراتژیک گندم در سالجاری، اظهار کرد: کشاورزان در سالجاری ۴ میلیون ۵۳۳ هزار و ۷۶۳ تن گندم را در قالب خرید تضمینی تحویل مراکز دولتی داده‌اند.
وی یادآور شد: میزان گندم تحویلی به مراکز دولتی در سال گذشته ۸ میلیون ۲۲۵ هزار تن بود، به عبارت دیگر امسال با کاهش ۴۵ درصدی ذخایر روبه رو هستیم.
سعادتی کیا در پاسخ به چرایی کاهش چشمگیر تحویل گندم به مراکز خرید دولتی، اظهار کرد: مهم‌ترین دلیل وقوع خشکسالی است که تولید را به شدت تحت تاثیر قرار داد.
به گفته وی؛ از ۶ میلیون هکتار اراضی سطح زیر کشت گندم کشور ۴ میلیون هکتار آن دیم است که تولید در آنها وابستگی مستقیم به بارندگی‌ها برای تامین آب مورد نیاز دارد.
کاهش ۴۵ درصدی تحویل گندم به مرکز خرید دولتی به معنی کاهش ذخایر استراتژیک گندم کشور به همین میزان است.
با کاهش گندم مورد نیاز برای تامین ذخایر استراتژیک، دولت پیش اعلام کرد: کسری ذخایر باید از طریق واردات تامین شود.
اما نکته قابل اهمیت در تامین کسری گندم که باید توسط دولت جدید مورد توجه قرار گیرد این است که، قیمت جهانی این محصول که در یکسال گذشته بیش از ۵۰ درصد رشد داشته است، همچنین پس از شیوع ویروس کرونا کشورهای صادر کننده بزرگ غلات مانند روسیه با ملاحظات بیشتر اقدام به صادرات می کنند و حتی عوارض صادرات این قبیل محصولات را دو برابر کرده اند.
مجلس شورای اسلامی نیز پیش بینی کرده است: کسری گندم حدود ۶ میلیون تن است که باید از طریق واردات با هزینه بسیار بالای هر کیلوگرم ۱۰ هزار تومان تامین شود.
البته مجلس شورای اسلامی به این موضوع نیز تاکید کرده است که قیمت گندم‌های وارداتی به کشور مبدا و تولید کننده آن وابستگی بسیار زیادی دارد.
بر اساس این گزارش؛ به نظر می رسد دولت سیزدهم با چالش جدی تامین ذخایر استراتژیک گندم روبه رو است و در کنار تمام مشکلات اقتصادی، باید منابع مالی برای تامین امنیت غذایی کشور در این حوزه را مد نظر قرار دهد. بنابراین در این شرایط نیاز به اصلاحاتی است که پرداخت یارانه برای تامین نان همه دهکها تغییر پیدا کند و این منابع بسیار محدود به صورت هدفمندتری توزیع شود، چرا که تداوم شرایط فعلی ممکن نیست و دولت در نهایت ناگزیر به افزایش قیمتها خواهد شد.
