از یک میلیون مسکن تا بنزین ۵ هزار تومانی؛ اقتصاد جای دعواهای سیاسی نیست!
خبرگزاری دولتی ایرنا در پاسخ به توییت انتقادی عبدالناصر همتی، با انتشار یک گزارش و با خطاب قرار دادن او به عنوان «سلطان چاپ پول» از سیاست‌های او در زمان ریاستش بر بانک مرکزی به تندی انتقاد کرد. در بخشی از این گزارش به پیشنهاد همتی به حسن روحانی برای افزایش قیمت بنزین به ۵ هزار تومان اشاره شده است. پیش‌تر نیز همتی درخصوص حذف ارز ترجیحی از دولت سیزدهم انتقاد کرده بود. جدال‌هایی که نشان می‌دهد دو طرف دیگر توجهی نمی‌کنند که برای زیر سوال بردن یکدیگر نباید به اصول اقتصادی که خود نیز به درستی آنها اعتقاد دارند، پشت پا بزنند!
اقتصادآنلاین – عاطفه حسینی؛ اولین بار نیست که رییس پیشین بانک مرکزی به انتقاد از دولت سیزدهم پرداخته و بنظر می‌رسد در شرایطی که سایر اعضای دولت دوازدهم تقریبا سکوت اختیار کردند، یک تنه وظیفه تاختن به دولت ابراهیم رییسی را بر عهده گرفته است!
هفته گذشته عبدالناصر همتی با انتشار توییتی ضمن اینکه به دولت بابت مهار تورم و تقویت پول ملی «خسته نباشید!» گفت، از نرخ تورم ۴۸.۱درصدی آبان ماه، دلار ۳۵ و ۴۰۰ تومانی و افزایش ۳.۲ واحد درصدی پایه پولی در مهرماه انتقاد کرد.
همانطور که انتظار می‌رفت طرف مقابل نیز سکوت نکرد و ایرنا، خبرگزاری دولت به اظهارات همتی واکنش تندی نشان داد. در این گزارش با بیان اینکه همتی بدون اشاره به نقش خود در فجایع اقتصادی زمان دولت روحانی، دولت سیزدهم را مقصر وضع موجود معرفی می‌کند، آمده است: «همتی به علت عملکردش در بانک مرکزی در استقراض گسترده به دولت، به سلطان چاپ پول مشهور شده است.»
طبیعی است که با توجه به وضعیت اقتصادی این روزهای کشور از نرخ رشد بالای نقدینگی و پایه پولی تا رشد اقتصادی ناچیز در طول ده سال گذشته، به سیاست‌گذاران اقتصادی در هر دولتی انتقاداتی جدی مطرح است. این موضوع را هم می‌پذیریم که برخی از این انتقادات رنگ و بوی سیاسی به خود بگیرند. اما شرایط زمانی خطرناک می‌شود که رقبای سیاسی برای تاختن به یکدیگر به برخی از مفاهیم علم اقتصاد هم رحم نمی‌کنند!
در بخش دیگری از گزارش خبرگزاری ایرنا با اشاره به افزایش قیمت بنزین در آبان‌ماه ۹۸، آمده است: «شهریور سال ۹۸ در حالی که کمتر از دو ماه به اجرای شبیخون بنزینی دولت روحانی در آبان ۹۸ مانده بود، عبدالناصر همتی در نامه‌ای به روحانی، پیشنهاد افزایش قیمت بنزین به ۵ هزار تومان در هر لیتر را ارائه می‌کند. دو ماه بعد، دولت روحانی شبانه و بدون اطلاع قبلی قیمت بنزین را به ۳ هزار تومان افزایش می‌دهد و کشور چندین هفته صحنه اعتراض‌های مردم و البته سوءاستفاده دشمنان می‌شود. مشخص نیست که اگر پیشنهاد بنزین ۵ هزار تومانی همتی اجرا می‌شد، چه بر سر معیشت مردم و البته امنیت کشور می‌آمد.»
بله! هیچ‌گاه جمله تاریخی حسن روحانی «خودم هم بی خبر بودم! صبح جمعه فهمیدم بنزین گران شده!» و حوادث تلخ آبان ماه سال ۹۸ فراموش نخواهد شد. در این موضوع نیز شکی نیست که دولت دوازدهم نه به علت فهم درست از اقتصاد و ایجاد اصلاحات اقتصادی مانند حذف نقش دولت در قیمت‌گذاری، بلکه به علت کسری بودجه گسترده مجبور به افزایش قیمت بنزین شد. در اشتباه بودن شیوه اجرای این طرح هم تردیدی نیست.
اما باید از رسانه رسمی دولت پرسید که آیا می‌دانید پایین نگه داشتن دستوری قیمت حامل‌های انرژی و بطور کلی سیاست یارانه‌های پنهان تبدیل به یک بیماری مزمن و خطرناک در اقتصاد کشور شده و نباید بازیچه دعواهای آقایان قرار بگیرد؟! شما که خودتان در این گزارش مطرح می‌کنید: «بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه تاریخ پس از انقلاب ایران مربوط به دوره ریاست همتی بر بانک مرکزی با ۶۵ درصد بوده است»، آیا اطلاع ندارید که قیمت بنزین هم باید مانند هر کالای دیگری بر اساس تورم افزایش یابد، در سازوکار عرضه و تقاضای بازار تعیین شود و اساسا همین پایین نگه داشتن قیمت بنزین یکی از دلایل اصلی تورم مزمن اقتصاد کشور است؟
نکته مهم دیگر این است که آیا مطمئن هستید که دولت فعلی روزی مجبور نخواهد شد که قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی را افزایش دهد؟! اواسط آبان ماه بود که میرکاظمی، رییس سازمان برنامه و بودجه خطاب به نمایندگان مجلس گفت: «به خاطر افزایش نیافتن قیمت حامل‌های انرژی، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان عدم تحقق بودجه داریم.»
پیش‌تر نیز رییس مجلس در پاسخ به اوجی، وزیر نفت که ادعا کرده بود «کشور و وزارت نفت نیاز به ۸۰ میلیارد دلار سرمایه دارد»، گفته بود که « آیا این پول وجود دارد که داده شود تا این کار را انجام دهیم؟ نظام حکمرانی انرژی در کشور سالانه ده‌ها میلیارد دلار از سرمایه ما را از بین می‌برد، گازی که می‌تواند در پتروپالایشگاه‌ها استفاده شود یا در صادرات به کار گرفته شود و بزرگ‌ترین منابع درآمدی باشند را هدر می‌دهیم.»
چنین اظهارات و اختلاف نظراتی که جسته و گریخته به صدر اخبار می‌آیند تنها نشان‌دهنده سناریو تکراری اقتصاد کشور است؛ دولت‌ها در ابتدا تلاش می‌کنند که برای حفظ حمایت حامیان خود به سمت اصلاح قیمت حامل‌های انرژی نروند. اما در نهایت به نقطه‌ای می‌رسند که بیش از آن نمی‌توانند با استقراض از بانک مرکزی بر آتش تورم بدمند و ناچار به جبران کسری خود از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی می‌شوند. سناریویی که بعید نیست دیر یا زود دولت سیزدهم هم آن را اجرایی کند.
«زدی ضربتی ضربتی نوش کن»؛ این ضرب‌المثل حکایت جدال این روزهای همتی با دولت سیزدهم است. مسئولانی که در حال حاضر و یا در گذشته در مسند قدرت بوده‌اند و به جای استفاده از قدرت تصمیم‌گیری خود و ایجاد اصلاحات بنیادی در اقتصاد کشور، تنها به فکر اجرای سیاست‌های وصله و پینه‌‌ای برای گذران روزها و به پایان رساندن دوره مسئولیت خود بوده‌اند.
اما باید به آنها یادآوری کرد که فارغ از اینکه کدام دولت و از چه جناحی بر سرکار باشد، اقتصاد یک علم است و پیامد تصمیمات اشتباه آقایان به طور محسوس مشخص خواهد شد، بنابراین بهتر است که دعواهای خود را به همان سیاست محدود کنند!
