عملکردی که خود به خود مثبت شد

اقتصادآنلاین - نیلوفر محبی؛ ابراهیم رییسی، اخیرا در توییتی در صفحه شخصی‌اش نوشته: «امروز و در همین شرایط تحریم، فروش نفت ما به قدری افزایش داشته که دیگر نگرانی نداریم و درآمد حاصل از آن نیز در حال بازگشت به کشور است.هر چند پیگیری برای رفع تحریم‌ها دستور کار جدی دولت است، اما در دولت سیزدهم تلاش برای خنثی‌سازی تحریم‌ها موکول به مذاکرات نشده است»

او  همچنین با حضور در نشستی که از طریق ویدیو کنفرانس در قم برگزار شده، درباره صادرات نفت کشورش توضیحاتی ارائه کرده و گفته که صادرات نفت کشور از آگوست ۲۰۲۱ به میزان ۴۰ درصد افزایش یافته است.

آمار رییسی البته از نظر اعداد و ارقام دور از واقعیت نیست چرا که حتی گزارش ۶ ماهه ۱۴۰۰ نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی نیز افزایش درآمدهای نفتی را تایید می‌کند، با این حال به نظر می‌رسد در تحلیل رییس‌جمهور از وضعیت فروش نفت در دولتش نقاطی مغفول مانده است.

اولا: موقتا ۶۰۰هزار بشکه در روز!

علاوه بر گزارش بانک مرکزی گزارش‌های خارجی هم رشدی که ابراهیم رییسی از آن حرف زده را تایید می‌کنند. 

به گزارش بلومبرگ به نقل از شرکت اطلاعات بازار کپلر چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان است در‌ ماه میلادی گذشته (نوامبر) واردات نفت خود از ایران را افزایش داده البته موقتا و صرفا به این دلیل که پالایشگران مستقل این کشور، معروف به «تیپات»، سهمیه‌‌‌‌‌های وارداتی اضافی برای سال۲۰۲۱ دریافت کردند.

پالایشگاه‌‌‌‌‌های مستقل چین از آنجا که سهمیه‌‌‌‌‌های جدید وارداتی خود را اواسط‌ ماه اکتبر دریافت کرده بودند، منتظر یک دوره افزایش خرید نفت پیش از پایان سال بودند. این موضوع باعث شد نورافکن توجهات روی گرید نفتیESPO روسیه که از شرق‌دور معمولا کمتر از یک هفته زمان می‌برد تا به این کشور برسد و همچنین نفت ایران که در دریا نزدیک سواحل چین و حوالی سنگاپور و مالزی ذخیره می‌شود، تنظیم شود.

بنابراین واردات چین از ایران در ماه نوامبر نزدیک به ۴۰‌درصد نسبت به سطوح ‌ماه اکتبر رشد کرد. این عدد گرچه  بالاترین حجم فروش از آگوست به حساب می‌‌‌‌‌آید اما نهایتا به حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روزرسیده است!

ضمن اینکه انتظار می‌رود همین مقدار هم در ماه‌‌‌‌‌های آتی افت کند. چراکه بازرسی‌‌‌‌‌های محیط‌زیستی دولت چین از تیپات‌‌‌‌‌ها افزایش یافته و احتمالا تقاضا هم به دلیل محدودیت‌‌‌‌‌های کرونایی کاهش می‌‌‌‌‌یابد.

مسئله دوم: میانگین فروش؛ نصف بودجه 

علاوه بر گزارش یاد شده، ۲۱دی ماه نیز خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی از افزایش۵۳ درصدی صادرات نفت ارزان ایران و ونزوئلا به چین طی سال گذشته میلادی خبر داده است. 

بلومبرگ بر اساس آمارهای شرکت اطلاعات کالا، کپلر، خبر داد که چین در سال گذشته میلادی روی‌هم‌رفته۳۲۴ میلیون بشکه نفت (معادل حدود ۸۸۷ هزار بشکه در روز) از ایران و ونزوئلا خریداری کرده است. رقمی که۵۳ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۰ است.

البته بلومبرگ به رقم صادرات نفت ایران به صورت جداگانه اشاره نکرده است اما بر اساس آمارهای کپلر، ایران پارسال به طور متوسط۶۲۰ هزار بشکه نفت خام (معادل بیش از ۲۲۶ میلیون بشکه در کل سال) صادر کرده که دو برابر سال ۲۰۲۰ است.

این درحالی است که دولت برای سال ۱۴۰۱ فروش روزانه ۱.۲ میلیون بشکه نفت پیش‌بینی کرده است. در واقع رییس‌جمهور در حالی گفته دیگر نگرانی از بابت فروش نفت ندارد که مقدار فروش فعلی تنها حدود ۵۰ درصد از بودجه سال آینده را پوشش می‌دهد.

بدتر اینکه گزارش بلومبرگ می‌گوید همین حدود ۶۰۰هزار بشکه را هم تنها پالایشگاه‌های مستقل و کوچک چینی آن هم با تغییر اسناد مالکیت و با ۱۰درصد تخفیف خریداری می‌کنند.

مسئله سوم: افزایش تقاضای جهانی

محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک، در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین، عنوان می‌کند که تنها تاثیری که دولت سیزدهم بر افزایش فروش نفت داشته، رویکرد مثبت به شرق است که موجب اطمینان خاطر بیشتر شرقی‌ها شده ولی دلیل اصلی افزایش فروش ایران، افزایش تقاضای جهانی بوده است.

او می‌گوید: وضعیت بازار نشان می دهد تقاضای نفت بسیار قوی است. علیرغم اینکه اوپک‌پلاس هر ماه ۴۰۰هزار بشکه اضافه می‌کند اما قیمت نفت رو به افزایش است. این نشان می‌دهد تقاضا قوی است. خب تقاضای بالا باید از جایی تامین شود.در حال حاضر هم همه تولیدکنندگان با تمام توانشان در حال تولید هستند و دیگر ظرفیت افزایش ندارند. پس مازاد تقاضا فقط می تواند بین چند کشور توزیع و تامین شود، یکی از این کشورها ایران است.

خطیبی ادامه می‌دهد: افزایش تقاضا فقط توسط معددی از کشورها می تواند پاسخ داده شود پس طبیعی است که در این شرایط رویکردها به خرید نفت ایران بهتر شده باشد. هر چه تقاضا تقویت شود احتمال افزایش صادرات ایران هم بیشتر می‌شود. اکنون پیش‌بینی موسسات بین‌المللی از جمله دبیرخانه اوپک برای افزایش تقاضای نفت در سال جاری میلادی که به تازگی آغاز شده خبر می دهد حداقل چیزی حدود چهار میلیون بشکه تقاضای نفت در سال افزایش پیدا خواهد کرد؛ چهارملیون بشکه هم کم نیست. چه کشوری قرار است آن را تامین کند؟ روی کاغذ گفته شده که سه میلیون بشکه آن را غیر اوپک تامین می‌کند و یک میلیون بشکه را اوپک. اما این سه میلیون را کدام کشورها قرار است تامین کنند؟ در افزایش تولید تک‌تک کشورهای غیر اوپک تردید وجود دارد. 

به گفته او با این وجود هنوز در شرایط تحریم هستیم اما برخی از خریداران ما چندان اهمیت نمی‌دهند که با خرید از ایران مشمول تحریم‌ها بشوند. خطیبی ادامه می‌دهد: برای برخی شرکت‌ها اهمیت ندارد که توسط آمریکا تحریم شوند برای همین با افزایش تقاضایشان، نفت ایران را می‌خرند. در مقابل برخی شرکت‌ها چون دارایی در آمریکا دارند نگران تحریم‌ها هستند و رویکردی به نفت ایران ندارند.

مسئله چهارم: ناآرامی در قزاقستان

یکی از عواملی دیگری که از نگاه خطیبی بر افزایش فروش نفت ایران تاثیرگذار بوده، وضعیت ناآرام قزاقستان است.

او می‌گوید: درهفته‌های اخیر ناامنی‌های قزاقستان هم کمی به افزایش خرید از ایران کمک کرده چون خریداران قزاقستان نگران هستند و دنبال منابع مطمئن‌ترند.

کدام افزایش فروش؟

عبدالناصر همتی، رییس سابق بانک و مرکزی و رقیب سرسخت انتخاباتی رییسی، نخستین کسی بود که رسما به اظهارات رییس جمهور واکنش نشان داد. به نظر می‌رسد که او حتی عدد رشد ۴۰ درصدی از زبان رییسی را هم جدی نگرفته و معتقد است، فقط درآمدهای نفتی بیشتر شده نه فروش نفت.

همتی در ویدیویی در صفحه اینستاگرامش، عنوان کرده:« اعلام شد که درآمدهای صادراتی ۴۰ درصد رشد داشته. نکته اینجاست که قیمت نفت در سال ۲۰۲۱ نسبت به ۲۰۲۰ حدود ۶۰ درصد ببیشتر شده، بنابراین حتی اگر هیچ تلاشی هم در راستای افزایش صادرات نمیکردیم درآمد صادرات نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد بیشتر می‌شد. سوال بنده از از دولت سیزدهم این است که سهم دولت سیزدهم در خنثی‌سازی آثار تحریم چه بوده؟»