عرضه برنج‌ های وارداتی، بازار را متعادل می‌ کند؟

اقتصاد آنلاین - سپیده قاسمی؛ شرکت بازرگانی دولتی قیمت برنج هندی را هر کیلوگرم ۱۸۵ هزار ریال، برنج تایلندی را هر کیلوگرم ۱۲۵ هزار ریال و برنج پاکستانی را هر کیلوگرم ۲۰۵ هزار ریال برای مصرف کنندگان اعلام کرد.

قرار بر این است، این مقدار برنج ازطریق شبکه‌های منتخب توزیع از قبیل فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌های مصرف سراسری، اصناف منتخب، مراکز عرضه مستقیم کالا، میادین میوه و تره بار و... وارد شبکه توزیع شود.

مدت هاست بازار برنج وارد روند صعودی قیمت شده است، اما این افزایش قیمت امسال بیش از سال های گذشته قابل لمس است و میزان مصرف این کالا توسط مردم به ویژه اقشار کم درآمد را بیش از گذشته کاهش داده است.

میزان افزایش قیمت برنج در سالجاری

تازه‌ترین گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار در رابطه با متوسط قیمت اقلام خوراکی در مهر امسال نشان می‌دهد که هر کیلو برنج داخلی در مهر سال ۹۹ به طور متوسط ۲۹ هزار و ۱۰۰ تومان بوده است که این رقم در شهریور ماه سال جاری به حدود ۴۲ هزار و ۹۰۰ تومان رسید و در مهر ماه نیز متوسط قیمت آن ۴۷ هزار و ۱۰۰ تومان و در آبان ماه ۴۹ هزار تومان ثبت شده است. به عبارت دیگر، قیمت برنج ایرانی در فاصله ماه‌های شهریور تا مهر رشد ۷/ ۹درصدی و در مقایسه با مهر سال گذشته رشد ۶۲درصدی را داشته است.

در مجموع قیمت برنج داخلی، در فروردین به طور متوسط ۱/ ۴۸درصد، در اردیبهشت ۴/ ۴۴درصد، در خرداد ۳/ ۴۲درصد ، در تیر ۴۰درصد، در مرداد ۴۲درصد، در شهریور ۵۵درصد و در مهرماه ۶۲درصد نسبت به سال گذشته گران تر شده است. بررسی تازه‌ترین گزارش از وضعیت قیمت اقلام اساسی در آبان نیز نشان داد که برنج ایرانی نسبت به آبان ماه سال گذشته ۵۵.۹ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. این آمارها بیانگر رشد قابل توجه قیمت برنج ایرانی از مرداد تا آبان ماه سالجاری است. 

قیمت برنج خارجی نیز، در مقایسه با مهر پارسال افزایش ۷/ ۲۴  درصدی را تجربه کرده است. البته روند افزایشی قابل توجه قیمت برنج خارجی از دو سال قبل آغاز شد و همچنان ادامه دارد، به طوری که قیمت هر کیلو برنج خارجی در مهر سال گذشته به ۲۱هزار و ۱۰۰، در شهریور ماه به ۲۵هزار و ۹۰۰ و در مهر ماه تا بیش از ۳۰ هزار تومان بالا رفت که نشان از تورم ماهانه ۸/ ۱و نقطه به نقطه ۷/  ۲۴ درصدی این کالای اساسی دارد.

کاهش مصرف برنج در کشور چقدر بوده است؟

مرکز آمار ایران در گزارشی با عنوان " برآورد مقدار مصرف کالاهای اساسی در کشور" به بررسی سرانه مصرف کالاهای اساسی در سال‌های ۹۰ تا ۱۴۰۰ پرداخته که یکی از این کالاها برنج بوده است. نگارندگان این گزارش که در دی ماه سال ۹۹ نوشته شده است، درباره مصرف این کالا نتیجه گرفتند: سرانه مصرف برنج روندی غالباً نزولی داشته است". آن ها در گزارش خود آورده اند: "میزان مصرف برنج از سرانه مصرف ۶.۴۳ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به سرانه مصرف ۴.۳۶ در سال ۱۳۹۸ رسیده است و پیش بینی ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ سرانه مصرف به ترتیب به ۱۰.۳۳ و ۹.۳۴ کیلوگرم خواهد رسید".

دلایل افزایش قیمت برنج چیست؟

دو دلیل عمده برای این افزایش قیمت عنوان می شود یکی تورم و دیگری خشکسالی که موجب کاهش تولید و عرضه این محصول شده است. تورم فزآینده در سال‌های اخیر قیمت برنج را مانند هر کالای دیگری افزایش قابل توجه داده است.

در ارتباط با تاثیر خشکشالی، ماه گذشته ابراهیم زارع، مدیرکل دفتر بازرگانی داخلی کالاهای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، گفت: تولید محصولات کشاورزی تابعی از شرایط اقلیمی است و امسال در حوزه برنج در استان‌های شمالی، تنش‌های خشکسالی و دمایی داشته‌ایم.

وی پیش بینی کرد: تولید برنج داخلی به ۲ تا ۲.۲ میلیون تن  در سال جاری برسد و احتمالا برای تامین نیاز کشور باید حدود یک میلیون تن برنج وارد شود.

طبق گفته این مسئول در وزارت جهادکشاورزی نیاز کشور به برنج ، ۳ میلیون تا ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار میلیون تن برآورد شده است. 

به‌رغم اینکه در ۱۹ استان کشور امکان کشت برنج وجود دارد، اما با توجه به خشکسالی، سطح زیر کشت این محصول کاهش قابل‌ توجهی داشته است. به ‌طور مثال در استان خوزستان حدود ۷ هزار هکتار از اراضی زیر کشت برنج نرفته و این مساله در استان‌‌‌های دیگری مانند فارس نیز رخ داده است.

میزان واردات برنج به کشور

گمرک اعلام کرده است؛ در نیمه نخست امسال برای  ۷۱۴هزار و ۷۷۳تن برنج به ارزش ۶۰۸میلیون و ۱۲۵هزار و ۹دلار در گمرکات کشور پروانه ترخیص قطعی صادر شده که نسبت به نیمه نخست سال گذشته که این میزان ۵۳۷ هزار و ۵۶۴ تن به ارزش ۴۹۱ میلیون و ۹۸۵ هزار و ۹۰ دلار بود ازلحاظ وزنی ۳۳درصد و از لحاظ ارزش ۲۴درصد رشد داشته است.

بر اساس گزارش وزارت جهاد؛ از این میزان واردات از ابتدای امسال تا ۲۲ آبان ماه نزدیک به ۶۶۰ هزار تن برنج از گمرکات کشور ترخیص شده است . بخشی از این برنج ترخیص‌شده مربوط به واردات سال گذشته است که عمده این واردات از کشور هند و بخشی هم از پاکستان و با ارز نیمایی انجام گرفته است.

عرضه ۱۰۰ هزارتن برنج خارجی بر بازار چه تاثیری می گذارد؟

قاسم‌علی حسنی، دبیر بنکداران مواد غذایی،در گفت و گو با اقتصاد آنلاین، در پاسخ به این سوال معتقد است؛ عرضه این برنج ها تنها موجب متعادل تر شدن قیمت در بازار برنج خارجی می شود و بر بازار برنج داخلی بدون تاثیر خواهد بود، آن هم به شرط آنکه، مقداری برنج وارداتی که ادعا شده است به سرعت در اختیار اصناف برای توزیع قرار گیرد.

وی تصریح کرد: این حجم از برنج یعنی ۲۰ کشتی ۵ هزار تنی حامل برنج که برای توزیع آن نیاز به ۵ هزار تریلی است که نیاز به زمان زیادی برای توزیع در سراسر کشور دارد.

حسنی قیمت حال حاضر هر کیلوگرم برنج هندی را ۲۳ تا ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان، پاکستانی را ۲۰ تا ۲۶ هزار تومان و برنج تایلندی را تا ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد.

این در حالی است که، قیمت عرضه برنج خارجی از سوی شرکت بازرگانی دولتی، برای برنج هندی هر کیلوگرم ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان، برنج تایلندی هر کیلوگرم ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان و برنج پاکستانی هر کیلوگرم ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان برای مصرف کنندگان اعلام شده است.

حسنی در ادامه سخنان خود قیمت حال حاضر هر کیلوگرم برنج داخلی را از ۳۷ هزار تومان تا ۶۷ هزار تومان عنوان کرد.

وی با تاکید بر اینکه تا این لحظه شرکت بازرگانی دولتی به اتحادیه درباره عرضه برنج های وارداتی اطلاعی نداده است، پیش بینی کرد: احتمالا تا شنبه به اتحادیه اطلاع داده شود و پس از آن حواله‌های تحویل برنج های مذکور صادر شود.

حسنی عمده مشتریان این نوع برنج ها را اقشار کم درآمد و ارگان‌های بزرگ مانند بیمارستان‌ها، پادگان ها و کارخانه های مواد غذایی برشمرد.

وی معتقد است، هر چند این نوع واردات و عرضه می تواند تا حدی اقشار کم درآمد را منتفع کند، اما مسکن موقت برای بازار است و اگر قرارگاه امنیت غذایی وزارت جهاد کشاورزی به دنبال حفظ آرامش بازار، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کنترل قیمت این محصول در بازار در سرتاسر کشور است باید راهکار دیگری را در پیش بگیرد.

حسنی یکی از این راهکارها را باز گذاشتن دست تجار و اصلاح قوانین حاکم بر مناطق آزاد عنوان کرد.

دبیر بنکداران مواد غذایی، افزود: تجار ما در بیش از ۶۰ کشور دنیا دفاتر بین المللی دارند که می توانند در تامین مواد غذایی مورد نیاز کشور با قیمت مناسب موثر باشند.

بر اساس این گزارش؛ زمان زیادی تا آغاز سال جدید باقی نمانده است، دولت باید به سرعت به فکر تامین کالاهای اساسی از جمله برنج و توزیع آن در بازار باشد در غیر این صورت، بازار نوروز بیشتر کالاهای اساسی قیمت های را تجربه خواهند کرد که بیش از بی سابقه یا کم سابقه بوده است.