ایجاد تاسیسات "ال ان جی" برای تامین گاز زمستان / سایه سیاست بر مدیریت گاز کشور

به گزارش اقتصادآنلاین، سید سعید میرترابی کارشناس انرژی و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در گفت و گو با اقتصادآنلاین با اشاره به روش ذخیره سازی گاز مایع برای تامین نیاز فصول پر مصرف گفت: بهتر است به جای برنامه ریزی برای تامین نیاز از محل واردات، به مدیریت ذخایر گازی و مصرف بپردازیم.

هرچند تبدیل شدن به هاب گازی در منطقه یک هدف مهم و قابل تامل برای کشور است اما روش های رسیدن به این هدف نیز اهمیت زیادی دارد.

او به مقرون به صرفه نبودن صادارت گاز اشاره کرد و گفت: ما از پیگیری صادرات گاز در سال های گذشته اهداف امنیتی و ایجاد ثبات در منطقه را دنبال می کردیم. صرف نظر از این هدف صادرات گاز به لحاظ اقتصادی برای ما مقرون به صرفه نبوده و تزریق گاز به میادین نفتی چندین برابر سود و آورده بیشتری دارد.

*با آغاز فصول سرد سال، همانند سال های قبل نگرانی از کمبود گاز و مشکلاتی برای تامین گاز صنایع و نیروگاه ها ایجاد شده است. به عقیده شما ایران با برقراری ارتباط گازی با کشورهای همسایه می تواند نسبت به تامین نیازهای زمستانه اقدام کند؟

گاز در ایران یک ظرفیت تولید مشخص دارد اما مصرف در ایران به شدت متغیر است و در فصل های سرد افزایش قابل توجهی پیدا می کند. با توجه به متفاوت بودن میزان مصرف در فصول مختلف، انعقاد قراردادهای ثابت برای صادرات گاز نمی تواند منطقی باشد.

در سال های گذشته ایران قراردادهایی با ترکمنستان داشت که در فصل های سرد سال، بخشی از نیاز کشور را از طریق واردات از ترکمنستان تامین می کرد. این کشور در عین حال بخشی از مازاد تولید را به ترکیه صادر می کرد. اما در دوره هایی ترکمنستان صادرات را به ناگاه متوقف کرد و تامین گاز کشور دچار مشکل شد. از این رو راه حل مطمئن تری در سال های دیگر در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب که در فصول سرد به دنبال افزایش حجم مصرف، گاز نیروگاه ها قطع می شد تا مصارف خانگی بدون مشکل تامین شود. در مقابل نیروگاه ها نیز از سوخت های جایگزین استفاده می کردند.

*اما هدف تبدیل شدن ایران به هاب گازی در منطقه با توجه به میزان ذخایر موجود در کشور همواره مطرح بوده است.

هرچند تبدیل شدن به هاب گازی در منطقه یک هدف مهم و قابل تامل برای کشور است اما روش های رسیدن به این هدف نیز اهمیت زیادی دارد.

اینکه چگونه با کشورهای منطقه هماهنگی صورت گیرد تا در زمان های پیک مصرف در ایران که پیک مصرف کشورهای دیگر منطقه نیز هست تامین گاز صورت گیرد.

یکی از راه هایی که برای تامین گاز در زمان های اوج مصرف مطرح می شود آن است که ایران تاسیسات ال ان جی ایجاد کرده و گاز مازاد نیاز در فصل های گرم را تبدیل به گاز مایع کند. این گاز مایع را هم می توان صادر کرد و هم می توان برای فصول سرد و پر تقاضا، ذخیره کرد.

*تبدیل شدن به هاب گازی با خط لوله صلح و در عین حال ارتباط گازی با ترکمنستان در حال پیگیری بود که با فشارهای بسیار سیاسی متوقف شد. به عقیده شما امکان بازگشت به توافقات قبل وجود ندارد؟ به هر حال هزینه های بسیاری برای احداث این خطوط لوله صورت گرفته بود.

حتی با وجود تامین گاز پاکستان از طرق دیگر، باز هم امکان مذاکره و بازگشت به طرح خط لوله صلح وجود دارد. اما اگر همانند گذشته مسائل سیاسی مانع از اجرای این طرح شد؛ از خطوط لوله احداث شده می توان در شبکه داخلی استفاده کرد. چرا که از همان ابتدا خط لوله مورد نظر با کارکردی دو گانه احداث شد.

ایران تعهداتش را در خط لوله صلح انجام داد اما آمریکا با فشاری که به پاکستان وارد کرد مانع از اجرای کامل پروژه شد.

مادامی که فشارهای آمریکا وجود دارد؛ نمی توان چندان به بازگشت به توافق صلح خوشبین بود و امید داشت که گاز ایران به پاکستان و سپس به هندوستان برسد.

این خط لوله هزینه های زیادی داشت اما چون از ابتدا دو منظوره تعریف شده بود؛ این هزینه ها به طور کامل هدر نرفت و این خطوط در اختیار شبکه داخلی قرار گرفت.

*آیا مسیرهای دیگری برای صادرات وجوددارد؟

درست است که ایران تولیدکننده بزرگ گازی جهان محسوب می شود اما به دلیل مشکلات موجود ایران یک صادرکننده مهم گاز در جهان به حساب نمی آید.

اول آنکه هر زمان تولید گاز در کشور افزیش یافته، مصرف گاز نیز رشد داشته و مازادی برای صادرات باقی نمانده است. دوم آنکه به دلیل مسائل سیاسی امکان صادرات برای ما کاهش یافته است. لذا نسبت به حجم ذخایر موجود در کشور، صادرکننده قابل اعتنایی محسوب نمی شویم.

*اما باید این را در نظر بگیریم که ذخایر در میادین مشترک در حال برداشت مداوم از سوی قطر است و این ذخایر در صورت عدم استحصال از دسترس ایران ممکن است خارج شود.

شرایط قطر با ایران قابل مقایسه نیست. جمعیت قطر با ایران بسیار متفاوت است. ضمن آنکه قطر یک کشور گرمسیر است و زمستان در آنجا مفهومی ندارد. در واقع نیاز گازی قطر هیچ گاه به نیاز گازی ایران در فصول سرد سال نمی رسد.

ایران به جز مصارف خانگی و صنایع و نیروگاه ها، میادین نفتی دارد که به تزریق گاز نیاز دارند و اساسا به لحاظ اقتصادی ایده ای وجود دارد که می گوید صادرات گاز به هیچ وجه برای ایران به صرفه نیست.

*اگر صادرات گاز به صرفه نیست چرا برای خط لوله صلح این حجم هزینه شد؟

این هدف در دیپلماسی انرژی جای می گیرد. کشورهایی که ذخایر انرژی بویژه گاز دارند، روی صادرات به کشورهای همسایه برنامه ریزی می کنند. چرا که این کار وابستگی و تعهدات متقابلی بوجود می آورد که به ثبات و امنیت در منطقه کمک می کند. به طور مثال اگر ایران به پاکستان و هند صادرات گاز داشت؛ آمریکا به راحتی نمی توانست هند را برای صرف نظر کردن از نفت ایران، مجاب کند. بنابراین صرفه اقتصادی ممکن است وجود نداشته باشد و فقط صادرات گاز برای ایران جنبه امنیتی و ثبات پیرامونی به همراه آورد.

بر اساس محاسباتی که صورت گرفته، میزان گازی که به میادین نفتی تزریق می کنیم، آورده ای چند برابر سود ناشی از صادرات گاز دارد.

*به نظر می رسد این هدف سیاسی با کشیدن خط لوله پاکستان استریم از دستور کار به طور کامل خارج شود.

روس ها صادرکننده عمده گاز در جهان هستند و تلاششان این بوده خود را به بازارهای مصرف این انرژی برسانند. این کشور با توجه به ذخایر قابل ملاحظه گازی و داشتن تجربه فنی لازم، در زمینه صادارت گاز اقدامات زیادی انجام داده است از جمله کشیدن خطوط لوله های استریم. اما نمی توان گفت چون روسیه به پاکستان گاز صادر می کند، پاکستان دیگر نیازی به واردات گاز از کشور دیگری را ندارد.

به هر حال نیازی که پاکستان و هند به گاز دارند می تواند زمینه صدور گاز از سوی ایران را فراهم کند. مشروط بر آنکه مسائل سیاسی مانع نشود.

در این بین داشتن دو فروشنده برای پاکستان می تواند قدرت چانه زنی این کشور افزایش دهد و دست خریدار (پاکستان) را بازتر کند. اگرچه در حال حاضرپاکستان، ایران را به دلیل فشارهای بین المللی کنار گذاشته است اما باید برای هر احتمالی در آینده آماده بود.