تغییر نقشه عرضه و تقاضا در بازار نفت
علائم تغییر در بازار نفت در حال ظهور است، تقاضا در آسیا تضعیف و در غرب تقویت شده و این امر همزمان با بازگشت جریان عرضه نفت ایران رخ داده است.
وال استریت ژورنال در گزارشی به تغییرات در ساختار بازار نفت پرداخته است. براساس این گزارش تقاضا برای شاخص‌های نفت خام ترش خاورمیانه که مورد علاقه پالایشگران آسیایی است نیز در حال افزایش است. اوپک هم موافقت کرده که تولید خود را افزایش دهد تا تقاضای جهانی را تامین کند و همزمان تولید نفت ایران هم از پاییز جهش چشمگیری داشته است. این نیروها با کاهش رشد قیمت نفت خام ترش دبی که به عنوان مرجع نفت صادراتی خاورمیانه از آن استفاده می‌شود، نشانگر تغییراتی کلیدی در مکانیزم عرضه و تقاضای بازار است.
سبقت قیمتی برنت از نفت دبی
پریمیوم قیمتی شاخص نفتی برنت، که شاخص سبد نفت خام سبک و شیرین دریای شمال محسوب می‌شود در ماه‌های اخیر نسبت به شاخص نفتی ترش دبی در سطح بالایی قرار گرفته است. بر اساس گزارش پلتس، تا اینجا در ماه آوریل هر بشکه نفت برنت ۰۳/ ۳ دلار بر بشکه به طور میانگین گران تر بوده است که بالاترین پریمیوم قیمتی برنت نسبت به نفت دبی از نوامبر ۲۰۱۹ را نشان می‌دهد.
این یک چرخش آشکار از سال گذشته محسوب می‌شود. در بهار ۲۰۲۰، هنگامی که سقوط تقاضا بهای شاخص WTI را به زیر صفر رساند و برنت نیز به زیر ۲۰ دلار در هر بشکه رسید، نفت دبی پریمیوم قیمتی باور نکردنی نسبت به برنت داشت. این اتفاق در پاییز نیز بار دیگر رخ داد، هنگامی که تقاضا در آسیا سریع‌تر از کشورهای غربی که کماکان درگیر قرنطینه بودند، بهبود یافت. بهای نفت برنت در اواخر سال گذشته میلادی گران شد و روند افزایش قیمت آن با انتظار افزایش عرضه تولیدکنندگان خاورمیانه‌ای و رشد جهانی تقاضا تسریع شد.
امسال قیمت هر بشکه نفت برنت با ۲۵ درصد رشد تقریبا به ۶۵ دلار در هر بشکه رسیده، اما سرعت رشد شاخص نفتی دبی کمتر بوده است. به گفته پلتس، قیمت این شاخص نفتی در سال جاری ۲۲ درصد افزایش یافته و به ۶۲ دلار و ۲۱ سنت بر بشکه رسیده است.
شکاف میان قیمت‌های برنت و دبی نقش مهمی در هدایت جریان نفت خام درسراسرجهان دارد. طبق گفته جان مورلی از پلتس، وقتی برنت نسبتا گران است، پالایشگران آسیایی احتمالا نفت خام بیشتری از خاورمیانه خریداری می‌کنند. او معتقد است در چنین شرایطی شاخص‌های نفتی مرتبط با نفت دبی می‌تواند حتی به مقاصد دورتری مانند ساحل غربی ایالات متحده سرازیر شود.
تغییرات عرضه و تقاضا در بازار
آژانس بین‌المللی انرژی گزارش کرده است که ایران در ماه مارس روزانه ۳/ ۲ میلیون بشکه نفت خام تولید کرده که بالاترین سطح تولید نفت ایران اززمان تحریم‌های نفتی وضع شده در ماه مه ۲۰۱۹ به دست دونالد ترامپ است. این مساله در کنار داده‌های شرکت کپلر (Kpler) نشان می‌دهد که اکنون نفت بیشتری از سوی خاورمیانه عرضه می‌شود. گزارش جدید کپلر نشان می‌دهد که محموله‌های نفت خام بر نفتکش‌های صادراتی منطقه، از ۱/ ۱۶ میلیون بشکه در ماه مارس، اکنون به ۸/ ۱۶ میلیون بشکه در روز رسیده است.
یکی دیگر از نگرانی‌های موجود در بازار، کاهش تقاضا در هند است که می‌تواند تاثیر جدی بر قیمت نفت خام خاورمیانه بگذارد. وزارت بهداشت این کشور روز پنج‌شنبه اعلام کرد که هند بیش از ۳۱۴ هزار مورد جدید از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ را داشته است که بزرگ‌ترین جهش یک روزه در موارد جدید مبتلایان کرونا در سراسر جهان محسوب می‌شود. محدودیت‌های جدید در فعالیت‌های تجاری و اجتماعی در این کشور احتمالا بار دیگر تشدید خواهد شد . این امر احتمالا ضربه دیگری به اقتصاد این کشور و در نتیجه آن به تقاضای هندی‌ها برای نفت خام منجر خواهد شد.
واردات نفت خام و میعانات گازی توسط هند طی ماه مارس و اوایل آوریل در حال افزایش بوده است. جی مارو، تحلیلگر ارشد بازار در شرکت ورتکسا (Vortexa) که محموله‌های کالایی را ردیابی می‌کند، گفت: «بدیهی است که با توجه به اینکه نوع جهش یافته ویروس مشغول در نوردیدن این کشور است و جهش شدیدی نیز در موارد ابتلا گزارش شده است، حجم واردات نفت خام هند احتمالا در معرض تهدیدی جدی قرار بگیرد.»
آمریتا سن، هم‌بنیانگذار شرکت مشاوره انرژی اسپکتس (Energy Aspects) نیز بر این باور است که شاخص برنت در بیشتر اوقات سال جاری پریمیوم قیمتی بیشتری نسبت به شاخص دبی خواهد داشت. او می‌گوید: «اوپک تولید و عرضه خود را تقویت خواهد کرد و این امر باعث فشار روی قیمت شاخص‌های نفت خام ترش خاورمیانه خواهد شد.» سن پیش‌بینی می‌کند که تقاضا برای نفت خام در هند با کاهشی ۱۲ درصدی نسبت به ماه مارس، تا حدود ۴/ ۴ میلیون بشکه در روز کاهش یابد که ناشی از کاهش مصرف بنزین در شهرهایی مانند بمبئی است. او می‌گوید: «موجودی ذخایر فرآورده‌های نفتی در این کشور تحت چنین وضعیتی افزایش می‌یابد و به پالایشگران اجازه می‌دهد تا تولید خود را کاهش دهند و همین امر می‌تواند معادلات خرید نفت هندی‌ها را کاملا تغییر دهد.»
بازیابی تقاضا در اروپا و آمریکا
پل هورسنل، رئیس بخش تحقیقات کالایی در استاندارد چارترد (Standard Chartered) اما نقش تضعیف تقاضا در هند روی بازار را تا حدودی متفاوت‌تر از دیگران می‌بیند. او گفت: « شیوع موج جدید کرونا در هند باعث نگرانی‌های جدی برای بازرگانان نفتی شده است و فشار آن بر بازار سنگینی می‌کند. با این حال نباید فراموش کرد که افزایش تقاضا در ایالات متحده آمریکا، مناطقی از اروپا و حتی در خاورمیانه سقوط بیش از حد انتظار تقاضا در هند را جبران می‌کند.»
هورسنل معتقد است که برای بازیابی تقاضای جهانی نفت در حال حاضر بازار نیاز چندانی به هند ندارد و افزایش تقاضا در نتیجه افزایش موارد واکسیناسیون و بازگشایی‌های اقتصادی خود نیروی محرکه بهبود تقاضا برای نفت خام خواهد بود.
با وجود عدم قطعیت‌هایی که در بازار جهانی نفت وجود دارد، یک چیز کاملا مشخص است و آن هم تغییر در نقشه‌ها و معادلات عرضه و تقاضا در بازار جهانی است. طلای سیاه به نظر می‌رسد با افزایش موارد واکسیناسیون در غرب، موج‌های پیاپی کرونا در هند و بازگشت عرضه نفت ایران حالا با واقعیات جدیدی روبه‌رو است که تصمیم‌گیری در بازار و عوامل مرتبط به آن را تغییر داده است.
