ابعاد اثرگذاری کووید-۱۹ بر بازار کار ایران

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، سوغاتی کرونا برای بازار کار ایران، خروج 10.1درصدی جمعیت فعال کشور در فصل پاییز بوده است؛ آمارهای مربوط به مقایسه وضعیت بازار کار ایران در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل نشان می‌دهد در جریان شیوع موج سوم کرونا و اعمال محدودیت‌های ویژه برای مقابله با شیوع بیماری کووید-19، حدود 7.8درصد از جمعیت شاغل و 2.3درصد از جمعیت بیکار کشور غیرفعال و از بازار خارج شده‌اند.

 با شیوع کرونا از اواخر سال گذشته، کارشناسان بازار کار پیش‌بینی کردند که در بازار کار مسئله‌ای جدی به شکل افزایش شدید نرخ بیکاری و تعداد بیکاران بروز خواهد کرد و همانگونه که سایر کشورهای درگیر کووید-19 با افزایش سریع تعداد بیکاران مواجه شده‌اند، بازار کار ایران نیز باید خود را برای این چالش آماده کند. حالا گرچه از ظاهر آمارهای بازار کار اینگونه برمی‌آید که این اتفاق در کشورمان رخ نداده است اما بررسی شاخص‌های جمعیت، جمعیت فعال و جمعیت غیرفعال نشان می‌دهد بازار کار ایران به شیوه‌ای خاص با این تبعات مواجه شده و فقط این مسئله به دلایل گوناگون، در نرخ بیکاری انعکاس پیدا نکرده است.

جمعیت فعال در قرنطینه کرونا

بررسی تأثیرات بیماری کووید-19 بر بازار کار کشورها نشان می‌دهد که شیوع این پاندمی به نحو متفاوتی بر بازار کار کشورها تأثیرگذار بوده و در ایران نیز به‌جای افزایش نرخ بیکاری، به کاهش نرخ مشارکت و شاغلان و بیکاران از بازار کار منجر شده است. به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین عاملی که باعث قرنطینه جمعیت فعال در دوره کرونا شده، اعمال محدودیت‌های شدید برای برخی از کسب‌وکارها، به‌خصوص در حوزه خدمات و افت محسوس تقاضای نیروی کار برای بازار باشد که عملا به ناامیدی افراد منجرشده و آنها را وادار به خروج از بازار کار کرده است. براساس آمارها، در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل، نرخ مشارکت اقتصادی در مناطق شهری و روستایی به‌ترتیب 2.7و 3.5درصد کاهش یافته است؛ به‌گونه‌ای که در این دوره زمانی، حدود یک‌میلیون و 500هزار نفر از بازار کار خارج شده‌اند که بیش ازیک‌میلیون و 12هزار نفر آنان را زنان و 477هزار نفر آنان را مردان تشکیل می‌دهند.

 براساس نتایج فصلی طرح آمارگیری نیروی کار، در فاصله پاییز 1398تا پاییز 1399باوجود محدودیت‌های کرونا، نرخ بیکاری با افت1.2درصدی نسبت به پاییز 98به 9.4درصد رسیده و تعداد بیکاران از 2میلیون و 890هزار نفر به 2میلیون و 430هزار نفر کاهش پیدا کرده که بیشترین بخش آن مربوط به خروج جمعیت بیکار زنان از بازار بوده است؛ به‌نحوی‌که در سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته جمعیت بیکار زنان از 936هزار نفر به 700هزار نفر رسیده و بیش از 235هزار نفر کاهش یافته است درحالی‌که در دوره مورد بررسی جمعیت مردان بیکار از یک‌میلیون و957هزار نفر به 1میلیون و 736هزار رسیده و معادل 221هزار نفر کاهش یافته است.

تبعات کرونا بر بازار کار استان‌ها

بررسی نرخ مشارکت استانی گویای آن است که در فصل پاییز امسال در مقایسه با فصل مشابه در سال قبل، بیشترین میزان افزایش در نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15ساله و بیشتر در استان هرمزگان با 3.1درصد رخ داده است و در مقابل استان‌های اصفهان و خراسان رضوی با 5.2درصد بیشترین میزان کاهش را در نرخ مذکور تجربه کرده‌اند. این بررسی‌ها حاکی از این است که نسبت به پاییز 1398 نرخ مشارکت اقتصادی 28استان کشور روند کاهشی و 2استان روند افزایشی داشته و نرخ مشارکت استان چهارمحال و بختیاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته تغییری نداشته است. همچنین این نتایج گویای آن است که بیشترین و کمترین نرخ مشارکت در پاییز1399 به‌ترتیب مربوط به استان هرمزگان با 50.5درصد و سیستان و بلوچستان با 32.9درصد است.

نسبت اشتغال استانی

نتایج طرح آمارگیری نیروی کار پاییز1399نشان می‌دهد، بیشترین نسبت اشتغال مربوط به استان خراسان رضوی با 44.8درصد و کمترین نسبت مربوط به استان سیستان و بلوچستان با 22.9درصد است. همچنین، این بررسی گویای آن است که بیشترین میزان کاهش نسبت اشتغال در پاییز 1399نسبت به پاییز 1398در استان همدان با 4.6درصد رخ داده است و استان هرمزگان با 2.5درصد بیشترین میزان افزایش نسبت اشتغال در دوره مورد بررسی را تجربه کرده است. در دوره مورد بررسی فقط 3استان هرمزگان، چهارمحال و بختیاری و گیلان با افزایش نسبت اشتغال روبه‌رو شده‌اند و در سایر استان‌ها در این فصل نسبت به دوره مشابه سال قبل نسبت اشتغال کاهش یافته است.

بازار کار کرونایی به روایت ماتریس انتقال

ماتریس انتقال جریانات بازار کار، مبنی بر خروج و ورود جمعیت غیرفعال، شاغل و بیکار به بازار را نشان می‌دهد. بررسی این جریان در بازار کار پاییز امسال حاکی از این است که در این فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل 86.1در صد از جمعیت شاغل کشور همچنان شاغل مانده‌اند؛ اما 3.8درصد از آنها به جرگه بیکاران پیوسته‌ و 9درصد نیز غیرفعال شده‌اند.

همچنین رصد جریان انتقال جمعیت بیکار نیز گویای آن است که در این فصل 40.8درصد بیکاران قبلی همچنان بیکار مانده‌اند و 36.4درصد از بیکاران جای خود را با شاغلان قبلی عوض کرده‌اند. به‌عبارت‌دیگر 36.4درصد از بیکاران پاییز امسال، کسانی بوده‌اند که در پاییز سال قبل جزو جمعیت شاغل محسوب می‌شدند اما به هر دلیلی بیکار شده‌اند. همچنین 21.7درصد از بیکاران فصل پاییز 98به دلایلی نظیر ناامیدی از یافتن شغل مناسب در پاییز 99غیرفعال و از بازار خارج شده‌اند.

بررسی جریان انتقال جمعیت غیرفعال کشور نیز نشان می‌دهد در پاییز 1399بالغ‌بر 88.3درصد از جمعیت غیرفعال پاییز 1398همچنان غیرفعال مانده و نتوانسته‌اند وارد بازار کار شوند؛ اما 7.8درصد از این جمعیت توانسته‌اند شاغل شوند که البته با توجه به ضریب اشتغال‌زایی در اقتصاد ایران، اشتغال بخش قابل‌توجهی از این افراد ناشی از جایگزینی آنها با شاغلان قبلی بوده است. همچنین در این فصل 2.3درصد از جمعیت غیرفعال کشور جویای کار شده‌اند و به‌واسطه نیافتن شغل در دسته بیکاران قرار گرفته‌اند.