علت آتش‌سوزی کانکس معلمان همچنان در ابهام
12روز پس از حادثه آتش‌سوزی کانکس معلمان در سردشت دزفول، با وجود اینکه 2 نفر از حادثه‌دیدگان جان خود را از دست داده‌اند و 3 معلم دیگر در بستر بیماری هستند، هنوز نه علت حادثه به درستی مشخص شده و نه هیچ‌یک از مسئولان یا زیرمجموعه‌های آموزش و پرورش مسئولیت آنچه به وقوع پیوسته را پذیرفته‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، وزیر آموزش و پرورش در آخرین اظهارنظر این اتفاق را یک «حادثه» دانسته و گفته حادثه ممکن است در هر نقطه از کشور رخ دهد. او در واکنش به انتقادات به سطح ایمنی برخی از فضاهای آموزشی، وجود امکان آموزش را مقدم بر مناسب بودن فضاهای آموزشی دانسته و گفته؛ اولویت نخست آموزش و پرورش این است که همه دانش‌آموزان از امکان آموزش برخوردار باشند، حتی اگر در چادر، کانکس یا واحد استیجاری باشد.
به‌گفته محسن حاجی‌میرزایی، مناسب‌سازی فضاهای آموزشی در درجه دوم اولویت برای آموزش و پرورش قرار دارد و البته اعتبارات این بخش نسبت به سال گذشته، 4 برابر شده است. این جملات حاجی میرزایی به این معناست که مسئولان آموزش و پرورش خود را مجاز می‌دانند در احداث یا تامین فضاهای آموزشی، در درجه اول صرف ایجاد فضا را مدنظر قرار دهند و به استانداردهایی نظیر ایمنی و سلامت کسانی که قرار است از فضای موردنظر استفاده کنند، فکر نکنند. این در حالی است که براساس قوانین جاری و مصوبات شورای‌عالی آموزش و پرورش و سند تحول بنیادین، هر یک از مدارس مشخصا در حوزه ایمنی باید دارای استانداردهای مشخصی باشند که بهره‌برداری از آنها بدون رعایت ضوابط مورد نظر ممکن نیست.
آخرین وضعیت مصدومان آتش‌سوزی
به غیراز نیما همتی و امین الیاسی 2 دانش‌آموز ١۵ ساله که در این حادثه دچار سوختگی شده و هفته گذشته در بیمارستان فوت شدند، 3 معلم نیز در این حادثه دچار سوختگی شدند. علی ایسپره، حسین رضایی میرقائد و مجید مرادی که فعلا در بیمارستان بستری و تحت مراقبت هستند. سوختگی رضایی میرقائد بالای ٨٠ درصد گزارش شده، اما عمق آن کم و ریه‌های او آسیب ندیده است.
از صاعقه تا انفجار گاز پیک‌نیکی
نزدیک به 2 هفته از آتش‌سوزی کانکس معلمان در منطقه کنگرستان در سردشت دزفول گذشته، اما هنوز هم اظهارنظر قطعی از دلیل اصلی وقوع این حادثه تلخ از سوی مسئولان ملی یا محلی آموزش و پرورش صورت نگرفته است. در روزهای اول حادثه اعلام شد برخورد صاعقه به کانکس سبب آتش‌سوزی شده است، اما امید بن‌عباس، مدیرکل مدیریت بحران استان خوزستان گفته؛ طی بررسی‌های کارشناسی هیچ اثری از برخورد صاعقه در بیرون کانکس مشاهده نشده و در عوض برخی برآمدگی‌های داخل به بیرون در بدنه کانکس، نشان می‌دهد منشأ حریق داخلی بوده است. وی افزود: در محل حادثه گاز پیک نیک نیز وجود داشته اما با توجه به اینکه برای معلم ساکن در کانکس غذای گرم ارسال می‌شده، نیازی به کپسول گاز وجود نداشته است. بن عباس نهایتا گفته، با توجه به اینکه در بین مصدومان عارضه ریوی ناشی از استشمام گاز مشاهده شده علت را کارشناسان مسئول بررسی موضوع آتش‌سوزی بر اثر گاز اعلام کرده‌اند.
این در حالی است که آموزش و پرورش خوزستان در اطلاعیه‌ای که 3 روز پس از حادثه صادر کرده، علت حادثه را برخورد صاعقه به کانکس محل استقرار همکاران فرهنگی برشمرده است. عبدالرسول عمادی، نماینده ویژه وزیر آموزش و پرورش در پیگیری حادثه، گفته: پیگیری علت وقوع حادثه که به‌گفته حاضران درصحنه در پی وقوع رعد و برق شدید و باران گسترده اتفاق افتاده است، باید توسط کارشناسان مربوطه مورد بررسی قرار گیرد.
آنچه که پس از حادثه دلخراش آتش‌سوزی کانکس معلمان بسیار مورد انتقاد افکار عمومی قرار گرفت و البته سبب نارضایتی خانواده‌های افراد آسیب‌دیده در این حادثه را فراهم آورد، نحوه واکنش مسئولان آموزش و پرورش به این مسئله بود. به‌عنوان مثال، حادثه شامگاه 30دی‌ماه به وقوع پیوست، اما نخستین اطلاعیه رسمی آموزش و پرورش خوزستان، روز سوم بهمن‌ماه در این‌باره صادر شد. تا پیش از این اطلاعیه آموزش و پرورش عملا در این‌باره سکوت کرده بود و صرفا با ورود رسانه‌ها و فشار افکار عمومی موضع‌گیری کرده است. آنچه در روزهای اول حادثه به‌شدت واکنش‌برانگیز بود، نحوه برخورد شخص وزیر آموزش و پرورش با حادثه بود. حاجی میرزایی که از سر اتفاق در زمان وقوع حادثه برای افتتاح پروژه به خوزستان رفته بود، به بالین معلمان و دانش‌آموزان آسیب‌دیده نرفت و این مسئله انتقادات زیادی را در پی داشت.
مسئله مهم دیگر، چنان‌که اشاره شد، عدم پذیرش مسئولیت حادثه از سوی مسئولان آموزش و پرورش بود. مهرالله رخشانی مهر، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی مدارس، ارتباط این کانکس با سازمان نوسازی را رد کرد و گفت: کانکس موردنظر کاربری آموزشی نداشته، چون محل اسکان معلم بوده است. در سوی مقابل، محمدرضا سیفی، مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر هم تلاش کرده مسئولیت کانکس موردنظر را از مجموعه تحت مدیریت خود سلب و متوجه آموزش و پرورش سردشت کند. او گفته: این افراد معلم عشایری نبودند و کاملا اتفاقی در آن کانکس حضور داشتند و آن کانکس متعلق به یک مدرسه روستایی بوده است.
همچنین مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان دانش‌آموز بودن نیما همتی و امین الیاسی 2فردکشته شده در این حادثه را رد کرد و گفت: اگر چه آنها ١۵ سال بیشتر نداشتند، اما ترک تحصیل کرده بودند. این اظهارنظرها باعث شد کارشناسان آموزشی و معلمان واکنش نشان دهند. حسین سازگار که خود یکی از معلمان عشایری است، در این‌باره گفت: برای مسئولان آموزش و پرورش مناسب نیست که در توجیه این اتفاق تلخ و خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت، چنین سخنانی را به زبان بیاورند. اتفاقاً این مایه وهن این وزارتخانه باید باشد که دانش‌آموزانش ترک تحصیل کنند.
تکلیف کانکس‌ها چه خواهد شد؟
ارائه اطلاعات و ادعاهای ضدونقیض درباره ماهیت مدارس کانکسی از دیگر مواردی بود که پس از حادثه کانکس معلمان در سردشت دزفول، به چشم آمد. از یک سو برخی مسئولان آموزش و پرورش تعداد مدارس کانکسی در سراسر کشور را در مقایسه با تعداد کل مدارس بسیار ناچیز دانستند و از سوی دیگر برخی از مزیت کانکس بر سایر سازه‌های آموزشی در برخی مناطق خبر دادند. وزیر آموزش و پرورش چنان‌که اشاره شد، در جدیدترین مصاحبه خود، گفته آموزش و پرورش در درجه اول می‌کوشد به هر شکلی که شده امکان آموزش را برای همه دانش‌آموزان ایرانی فراهم کند و در درجه دوم به‌دنبال مناسب‌سازی فضاهای آموزشی است.
این نگاه با توجه به اینکه ایمنی و سایر استانداردهای ضروری فضاهای آموزشی را در اولویت دوم قرار می‌دهد، از نگاه کارشناسان آموزشی، محل سؤال است و البته می‌تواند منشأ بسیاری از حوادثی که تاکنون در مدارس و فضاهای آموزشی ناایمن به‌وجود آمده قلمداد شود. آنها می‌گویند: تامین همه لوازم آموزش رایگان و ایمن براساس قانون، به‌عهده دولت است و هر نگاهی که ایمنی و سلامت دانش‌آموزان و معلمان را در ساخت یا تامین فضاهای آموزشی، در اولویت قرار ندهد، غیرقابل‌قبول است. حاجی میرزایی در مصاحبه دیگری هم با بیان اینکه تعداد مدارس کانکسی در کشور زیاد نیست، اعلام کرده؛ ۳۹۰۰ مدرسه کانکس از مجموع بیش از ۱۱۵ هزار مدرسه در کشور وجود دارد که رقم قابل توجهی نیست، اما موظفیم فضای آموزشی مناسبی را برای همه دانش‌آموزان فراهم کنیم. از سوی دیگر، رئیس سازمان نوسازی گفته: با توجه به ویژگی‌های محیطی و دشواری دسترسی به برخی مناطق روستایی و عشایری، اساسا چاره‌ای جز استفاده از کانکس وجود ندارد.
رخشانی مهر تأکید کرده که کانکس‌های تهیه شده توسط سازمان نوسازی مدارس ایمن است اما در برخی مناطق و در هنگام حوادثی مثل سیل و زلزله، خیرین هم اقدام به تامین و نصب کانکس می‌کنند که ممکن است استانداردهای لازم را نداشته باشد. محمدرضا سیفی، مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر، دیگر مسئول آموزش و پرورش است که درباره مدارس کانکسی صحبت کرده است.
او گفته به‌دلیل یک حادثه نمی‌توان همه کانکس‌ها را جمع‌آوری کرد. او از مزیت کانکس نسبت به سازه‌های ثابت در آموزش عشایری سخن گفته و تأکید کرده است که برای مناطقی که دانش‌آموز ثابت ندارند، بهترین سازه مدارس کانکسی چرخدار مجهز به پنل خورشیدی است که محلی هم برای استراحت معلمان در آن تعبیه شده است. کانکس‌هایی که به‌گفته سیفی 700 میلیون تومان قیمت دارند و معلوم نیست چه تعداد از مدارس عشایری از این نوع است.
