فصلِ سرد تلگرام

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، محمد رهبری؛ پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی نوشت: فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی مجازی همواره یکی از خواسته‌های برخی گروه‌ها و جریان‌های سیاسی بوده است؛ گروه‌ها و جریان‌هایی که با گردش آزاد اطلاعات مشکل دارند و انتشار خبر «اعلام جرم علیه وزیر ارتباطات به ‌دلیل عدم اجرای دستور قضایی فیلتر اینستاگرام» در روزهای اخیر نیز گواهی بر همین موضوع است که اهمیت فیلترینگ برای این گروه‌ها تا آنجا است که حتی علیه وزیر ارتباطات نیز اعلام جرم می‌کنند. فشار همین گروه‌ها نیز سرانجام باعث فیلتر شدن تلگرام شد که حالا زمان زیادی تا سومین سالگرد آغاز مسدودسازی این پیام‌رسان محبوب باقی نمانده است.

استفاده از تلگرام در تمام دوران فیلترینگ تلگرام، نشانه آن است که فیلترینگ تلگرام سیاستی شکست‌خورده بوده و در مدت 2 سال و 9 ماه گذشته استفاده از تلگرام در میان اقشار مختلف مردم تداوم داشته است. با این حال داده‌ها نشان می‌دهد که استفاده از تلگرام در سال جاری به کمترین میزان خود رسیده و کمی از رمق تلگرام کاسته شده است.

 همان‌گونه که در نمودار  مشاهده می‌شود، استفاده از تلگرام در دی‌ ماه سال جاری، به کمترین میزان خود در سال 99 رسیده است. تمام مطالب کانال‌های تلگرامی به ‌طور میانگین در هر یک از روزهای این ماه 1.36 میلیارد بار دیده شده و با کاهش 9 درصدی نسبت به ماه‌های پیش از آن در فصل پاییز مواجه شده است. نکته جالب توجه آن است که در فصل پاییز سال جاری، استفاده از تلگرام و میزان بازدید کانال‌های تلگرامی با تغییر محسوسی مواجه نشده است. به‌طور کلی نیز همان‌گونه که از نمودار استنتاج می‌شود، وضعیت استفاده از تلگرام در 8 ماهه اخیر با تلاطمی چشم‌گیر و جدی مواجه نبوده است. با این حال کمترین استفاده از تلگرام در ماه دی می‌تواند نشانه‌ای از جایگزینی تلگرام با شبکه‌های اجتماعی دیگر - همچون اینستاگرام- باشد که تداوم آن را باید در ماه‌های آتی بررسی کرد.

کاهش بازدید کانال‌های خبری

به‌ دنبال کاهش استفاده از تلگرام در دی ‌ماه، استفاده از تلگرام در کانال‌های خبری تلگرامی نیز کاهش یافته است. همان‌گونه که در نمودار می‌بینید، بازدید کانال‌های خبری مختلف اعم از سیاسی و غیرسیاسی، همگی در دی ‌ماه کاهش یافته است. نکته جالب توجه آن است که بازدید این کانال‌های تلگرامی در دی ‌ماه امسال، حدود 10درصد کمتر از بازدید این کانال‌های تلگرامی در مهر ماه است؛ عدد و رقمی مشابه با آنچه در نمودار، درمورد کلیت فضای تلگرام گزارش شد.

  پربازدیدترین‌های ماه

همان‌گونه که این یافته‌ها نشان می‌دهد، استفاده از تلگرام در دی ‌ماه نسبت به ماه‌های پیش از آن با کاهش مواجه شده و می‌توان این روند کاهشی را از میزان بازدید مطالب کانال‌های تلگرامی نیز متوجه شد. البته عوامل دیگری نیز در کاهش بازدید کانال‌های تلگرامی در این ماه موثر بوده که ازجمله آن می‌توان به تعداد کم خبرهای جنجالی در این ماه اشاره کرد، چراکه این قبیل اخبار به خودی خود پربازدید می‌شود و به دنبال آن بازدید مطالب کانال منتشرکننده آن نیز افزایش می‌یابد؛ مشابه با اتفاقی که در رابطه با انتخابات امریکا افتاد. اما در ماه دی، به‌ دنبال فقدان این قبیل اخبار جنجالی، دو خبری که بیش از دیگر اخبار در تلگرام دیده شدند، یکی به حضور سرزده محمود احمدی‌نژاد میان معتادان مربوط بود و دیگری به حضور وزیر کار در جمع بازنشستگان؛ اخباری که پربازدید شدن‌شان در ماه‌های منتهی به انتخابات، محل تامل است و می‌تواند در تحلیل فضای سیاسی و انتخاباتی پیش‌رو اثرگذار باشد.

نگاهی به کانال‌های سیاسی تلگرام

بازدید کانال‌های سیاسی اصلاح‌طلبان و همچنین مخالفان جمهوری اسلامی در ابتدای زمستان نسبت به ابتدای پاییز کاهش داشته است؛ اما کانال تلگرامی خبرگزاری فارس از این امر مستثنا بوده و در همین بازه زمانی، شاهد افزایش بازدیدهای مطالب این کانال بوده‌ایم. یافته‌ای که نشان می‌دهد با نزدیکی به انتخابات ریاست‌جمهوری، برخی از اصولگرایان احتمالا به تلگرام بازگشته یا در حال سرمایه‌گذاری بیشتر روی تلگرام هستند تا در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 1400، فضای اثرگذار تلگرام را از  دست ندهند. 

مجموعه داده‌های ارایه شده در این گزارش نشان می‌دهد که در دی ‌ماه 99 به‌ لحاظ خبری، ماهی نسبتا آرام بوده و همین امر منجر شده است که میزان استفاده از تلگرام در این بازه زمانی به کمترین میزان خود در سال جاری برسد. کنار آن، مهاجرت برخی از کاربران این پیام‌رسان به دیگر شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام را نیز باید مهم تلقی کرد. البته شرایط فعلی برای تلگرام تداوم نخواهد داشت و احتمالا با گرم شدن فضای انتخاباتی، فضای تلگرام نیز دوباره رونق پیدا کند. 

باید دید در آستانه انتخابات سال 1400 که همزمان با سومین سالگرد فیلتر تلگرام است، آیا تلگرام می‌تواند مانند سال 96 بر نتیجه نهایی انتخابات اثر بگذارد یا خیر. در این میان یکی از پرسش‌های کلیدی، آن است که آیا اصولگرایان در ماه‌های منتهی به انتخابات به تلگرام بازمی‌گردند؟