هزینه‌های بالای تولید نان

یکی از نانوایان خیابان کارگر جنوبی درباره قیمت نان  می‌گوید: «تنها کالایی که بیشتراز ۳ سال تغییر قیمتی نداشته نان است وگرنه همه کالاها گران شده است.» بهرامی می‌گوید هزینه‌های تولید نان آنقدر بالا رفته که قیمت قبلی پاسخگوی نیاز نانوایان نیست: «قیمت مایه خمیر از ۳۵ هزار تومان به ۴۸ هزار تومان رسیده و قیمت کنجد هم افزایش پیدا کرده است. هزینه دستمزد شاگرد و حمل‌ونقل و کرایه مغازه به کنار. دخل من نانوا تقریبا ثابت است اما هزینه‌ها مدام در حال افزایش.» مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهد نانواها کاهش درآمد ایجاد شده به سبب عدم افزایش قیمت را از طریق اضافه کردن ارزش افزوده به نان پر می‌کنند. به گفته این نانوا برای درآمد بیشتر «ارزش افزوده نان را بالا می‌بریم. مثلا کنجد یا چاشنی و ادویه به نان اضافه می‌کنیم که بتوانیم بیشتر نرخ‌گذاری کنیم. مردم هم اعتراض نمی‌کنند، برعکس نان‌ طعم‌دار یا دورو کنجدی مشتری‌های ثابت و خاص خودش را دارد.» بهرامی درباره قیمت مدنظر نانوایان می‌گوید: «الان قیمت نان بربری ۱۵۰۰ تومان است و من فکر می‌کنم حداقل باید هزار تومان افزایش پیدا کند. بقیه نان‌ها هم به همین مقدار باید افزایش پیدا کنند.»

نانوای دیگری در خیابان کارگر شمالی  می‌گوید قیمت نان بربری باید به ۳ هزار تومان برسد: «مشکل نبود قانون و نظارت درست‌وحسابی است. برخی نانوایی‌ها در مناطق شمالی تهران نان معمولی پخت نمی‌کنند و خب مشتری‌های خاص خودش را هم دارد. اما اینجا از این خبرها نیست، برای مشتری‌های من نان یکی از اقلام اساسی سفره است اما شاید برای مشتری آن نانوایی در شمال شهر اینگونه نباشد. بازار محله من کشش نان بربری ۵ هزار تومان ندارد اما در بعضی دیگر از مناطق به راحتی فروش می‌رود. مشکل اینجاست که همه ما آرد دولتی دریافت می‌کنیم با این تفاوت که او درآمد بیشتری نسبت به من دارد.» سلیمانی که بیشتر از ۱۰ سال در محله جمالزاده نانوایی دارد معتقد است قیمت نان حداقل باید ۵۰ درصد افزایش پیدا کند: «قیمت نان چند سال است بدون تغییر مانده اما نرخ برنج و روغنی که من می‌خرم سه برابر شده است. من نانوا هم درآمدی غیر از اینجا ندارم؛ یعنی وقت نمی‌کنم. نانوایی در طول روز باید حداقل سه نوبت پخت کند. کار نانوایی به گونه‌ای‌ است که انرژی زیادی مصرف می‌کنیم و دیگر جانی برای کار دیگر نمی‌ماند.» این نانوا درباره قیمت آرد می‌گوید: «نرخ آرد هم در چند سال اخیر بدون تغییر مانده و تا به حال کمبودی هم وجود نداشته است. البته اتفاق افتاده که سهمیه آرد را دیرتر تحویل دهند اما کمبودی وجود نداشته است.» گندم مشمول خرید تضمینی دولت می‌شود و آرد نیز به سبب اینکه جزو کالاهای پایه و استراتژیک است توسط دولت قیمت‌گذاری و توزیع می‌شود. البته با وجود اینکه کمبودی در بازار و مشکلی در عرضه وجود ندارد این کالا هم دارای بازاری موازی است: «کیسه آرد ۴۰ کیلویی که ۴۰ هزار تومان قیمت دارد را در بازار آزاد ۱۵۰ هزارتومان می‌فروشند. می‌خواهم بگویم اگر نانوایی بیشتر از سهمیه پخت کند باید مواد اولیه را با بیشتر از ۳ برابر قیمت دولتی بخرد.» همچنین مشاهدات میدانی نشان می‌دهد برخی از واحدهای نانوایی «به خاطر مشتری زیادی که دارند نان را به قیمت آرد آزاد می‌فروشند.»

  از وزارت صمت به سازمان حمایت و بعد هیات دولت

شهریور امسال قیمت نان ۴۵ درصد افزایش یافت و حال متولیان این صنف می‌گویند این افزایش نرخ هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد. رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران گفته بر اساس دستورالعمل وزارت صمت نرخ خرید گندم باید مبنای قیمت‌گذاری نان باشد و «نانوایان می‌توانند مطابق افزایش قیمت گندم نرخ محصول خود را افزایش دهند.» بیژن نوروزمقدم گفت: «با وجود افزایش هزینه‌هایی همچون حمل‌ونقل، خمیر مایه و همین‌طور افزودنی‌های نان، هنوز برای اصلاح نرخ قدمی برداشته نشده است. پس از ماه مبارک رمضان امسال تحلیل و آنالیز قیمتی را به مسوولان و استاندار تهران ارائه دادیم اما برخلاف روند معمول و قانونی که باید کارگروه استانی در این خصوص تصمیم‌گیری کند موضوع به وزارت صمت ارجاع داده شد. وزارت صمت هم این طرح را به ستاد تنظیم بازار فرستاد و در نهایت سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان موظف به بررسی شد. حال بعد از گذشت چند ماه سازمان حمایت می‌گوید تصمیم‌گیری افزایش قیمت نان باید در هیات دولت بررسی شود.»

از سه سال پیش که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد قیمت انواع کالاها به سبب بالا رفتن هزینه‌های تولید افزایش پیدا کرد غیر از چند کالای استراتژیک مثل نان. حال فعالان این حوزه می‌گویند دیگر نمی‌توانند در مقابل دخلی که جواب خرج‌ها را نمی‌دهد دوام بیاورند و خواهان افزایش ۷۰ درصدی قیمت نان شدند. البته هیات دولت نسبت به نرخ‌گذاری این کالا حساسیت به خرج داده و باید دید که زور بازوی اتحادیه نانوایان بیشتر است یا دولت.