از مومو تا قلدری مجازی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری،  با اینکه آمار دقیقی از تعداد کسانی که مورد تهدید اکانت مومو قرار گرفته‌اند وجود ندارد، اما با ادعای قربانی شدن یک کودک 11ساله در استان خوزستان به‌نظر می‌رسد که این چالش در حال گسترش است. همچنین اظهارات برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی ازجمله توییتر، توجه مردم و به‌خصوص خانواده‌هایی را که دارای فرزندان کم سن و سال‌تر هستند برانگیخته است. این موضوع البته مختص ایران نیست و از سال 2018این چالش به‌تدریج در سراسر جهان گسترش یافت، به‌طوری که کشورهایی از آمریکای شمالی تا جنوبی و از اروپا تا آسیا را درنوردید. حتی سال 2018در یکی از شهرهای آرژانتین گفته شد که یک دختر 12ساله به‌خاطر این چالش خودکشی کرده است. با این حال هرگز ارتباط این خودکشی با چالش مومو رسما تأیید نشد.

از تبار قلدری اینترنتی

«قلدری مجازی یا اینترنتی»(Cyberbullying) و آزار اینترنتی(cyberharassment) یکی از روش‌هایی است که برای ارعاب، تهدید و اخاذی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که در این به‌اصطلاح چالش مومو هم تهدید کاربران برای انجام کاری در میان است بسیاری آن را در این حوزه طبقه‌بندی می‌کنند.

در سال‌های دورتر اینگونه جرایم به وسیله تلفن‌هایی صورت می‌گرفت که نمایشگری برای نشان دادن شماره تلفن تماس‌گیرنده نداشت. همچنین بعضی از انواع این قلدری‌ها را در اینستاگرام می‌توان مشاهده کرد. در سال‌های گذشته برخی از اراذل و اوباش با هدف جلب توجه مردم و ارعاب رقیبان تصاویری ویدئویی از خود منتشر می‌‌کردند. قربانیان آزار و اذیت یا قلدری اینترنتی ممکن است براساس ماهیت آنلاین بودن این رویداد، از هویت شخص یا اشخاص آزاردهنده یا علت آزار و اذیت آنها آگاه نشوند. این آزار و اذیت می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر قربانی داشته باشد، زیرا محتوای مورد استفاده برای آزار و اذیت قربانی می‌تواند به راحتی در میان بسیاری از افراد پخش و به اشتراک گذاشته شود و اغلب مدت‌ها پس از رویداد اولیه، قابل دسترسی است.

کمین‌ اینترنتی (Cyberstalking) هم نوعی آزار و اذیت آنلاین است که در آن از وسایل ارتباطات الکترونیکی برای تعقیب قربانی استفاده می‌شود. این خطر نسبت به سایر اشکال مزاحمت‌های اینترنتی خطرناک‌تر تلقی می‌شود، زیرا به‌طور کلی تهدیدی جدی برای امنیت قربانی است. افراد کمین‌گذار ممکن است پیام‌های مکرر برای تهدید یا آزار و اذیت قربانیان ارسال کنند و ممکن است دیگران را برای تماس با قربانی‌ها ترغیب کنند.

حقه قدیمی

پس از آنکه اکانت مومو پیامی از قربانی دریافت کرد، می‌تواند شماره تلفن او را ذخیره کند. برخی از کاربران از ارسال لینکی از سوی مومو خبر داده‌اند که با لمس این لینک در واقع موقعیت مکانی قربانی افشا می‌شود که یک حقه قدیمی است. با این حال، کارشناسان حوزه سایبر می‌گویند که این چالش در قالب فیک‌نیوزها هم می‌تواند طبقه‌بندی شود و حقه دیگری برای سرقت اطلاعات کاربران است. در بعضی موارد مومو به کاربران می‌گوید درصورتی که اوامر او را اجرا نکنند، اطلاعات خصوصی آنها را فاش می‌کند. این روشی متداول برای اخاذی و سوءاستفاده در دنیای مجازی و واقعی است. با این حال، کارشناسان امنیت سایبری هنوز از ماهیت و فعالیت مومو اطلاعات زیادی ندارند.

 نبرد با قلدرهای آنلاین

برخی از متخصصان چالش مومو را خطرناک نمی‌دانند و می‌گویند که این چالش هم، مانند چالش‌های قبلی پس از مدتی فراموش می‌شود. با این حال از آنجا که جامعه هدف این چالش، کودکان و نوجوانان هستند، باید جدی گرفته شود.

در وهله اول، باید به این نکته توجه کرد که این چالش به دستاویزی برای مسدود کردن اپلیکیشن‌های غیرایرانی تبدیل نشود، چراکه چالش‌های مشابه می‌تواند هم در پیام‌رسان‌های ایرانی و هم در دنیای واقعی رخ دهد.

هشدارهای پلیس در بسیاری از کشورها می‌تواند از بروز چنین مسائلی جلوگیری کند، همانطور که در کشور خود ما پلیس فتا متولی این امر است و در روزهای گذشته این موضوع را پیگیری کرده است.

شرکت‌های فناوری در این موضوع می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند. به‌عنوان مثال، مایکروسافت پس از انتشار اخباری در مورد ارتباط بازی ویدئویی ماین‌کرافت با چالش مومو اعلام کرد که بخش مربوط به‌خودکشی را در این بازی متوقف می‌کند. همچنین شبکه‌های اجتماعی با استفاده از امکانات فنی و شناسایی این موارد می‌توانند به کاربران هشدار دهند.

آموزش استفاده درست از اینترنت و فضای مجازی از سوی رسانه‌ها، مدارس و خانواده‌ها به کودکان کمک می‌کند که مخاطرات این فضا را به درستی درک کنند. یکی از این آموزش‌ها پس از به دام افتادن قربانی، مسدود کردن و ریپورت اکانت مومو است.

از آنجا که شماره قربانی به وسیله اکانت مومو ذخیره می‌شود، احتمالا درصورتی که شما حساب کاربری خود را هم حذف کنید و یک حساب جدید بسازید، باز هم از سوی اکانت مومو پیام‌هایی دریافت می‌کنید. بنابراین مطمئن‌ترین روش این است که آن شماره تلفن(خط و سیم‌کارت) را کنار بگذارید و از یک خط و سیم کارت جدید استفاده کنید. حتی این امکان وجود دارد که از سیم کارت‌های مختص دیتا برای فعالیت‌های اینترنتی استفاده شود تا امکان شماره‌گیری با یا به آن خط وجود نداشته باشد.

افرادی که خود را به‌عنوان مومو معرفی می‌کنند، در ابتدا برای جلب اعتماد کاربران که اکثریت آنها در رده سنی 5تا 12سال هستند، تلاش می‌کنند. مومو در بسیاری از موارد پس از جلب اعتماد قربانی از او می‌خواهد که دیگر اعضای خانواده را از روند بازی و چالش مطلع نکند. بنابراین، برقراری ارتباط مناسب میان فرزندان و والدین، شاید مهم‌ترین عامل پرهیز از به دام افتادن کودکان و نوجوانان باشد.

دست آخر اینکه توصیه می‌شود به شماره‌ها و اکانت‌های ناشناس پاسخ ندهید و بلافاصله آنها را از فهرست مخاطبان خود حذف کنید.