سهم جهان عرب از صادرات ایران
سهم کشورهای عربی از سبد صادرات و واردات ایران مشخص شد. براساس داده‌های اعلام‌شده از سوی سازمان توسعه تجارت ایران، سهم کشورهای عربی از صادرات ایران در نیمه اول امسال ۲/ ۵ میلیارد دلار معادل ۳۹ درصد کل صادرات کشور در این بازه زمانی بوده است.
جایگاه کشورهای عربی در سبد صادراتی و وارداتی ایران مشخص شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ۲۰ مقصد اول صادراتی ایران، پنج جایگاه به کشورهای عربی اختصاص دارد. از مجموع صادرات کشور در نیمه نخست امسال که معادل ۵/ ۱۳ میلیارد دلار می‌شود، ۵ میلیارد و ۲۰۴ میلیون دلار به کشورهای عربی اختصاص دارد؛ یعنی نزدیک به ۳۹ درصد از کل صادرات کشور. در میان کشورهای عربی که در جمع ۲۰مقصد صادراتی ایران قرار دارند، عراق با ۲ میلیارد و ۹۷۱ میلیون دلار در جایگاه نخست قرار دارد، امارات با یک میلیارد و ۹۳۳ میلیون دلار در جایگاه دوم ایستاده است و کشورهای عمان با ۱۶۵ میلیون دلار، کویت با ۷۳ میلیون دلار و قطر با ۶۲ میلیون دلار در رده‌های سوم تا پنجم جای گرفته‌اند.
از سوی دیگر از مجموع واردات کشور در نیمه اول امسال (۸/ ۱۶ میلیارد دلار)، ۱۵ میلیارد و ۶۴۴ میلیون دلار متعلق به ۲۰ کشور مبدا مهم وارداتی ایران بوده است که سهم کشورهای عربی در سبد وارداتی ایران، معادل ۴ میلیارد و ۱۶۱ میلیون دلار ثبت شده است که از این رقم ۳ میلیارد و ۹۶۱ میلیون دلار متعلق به امارات و ۲۰۰ میلیون دلار متعلق به عمان است. در مجموع حدود ۲۴ درصد از کل واردات کشور در ۶ماهه اول به کشورهای عربی اختصاص دارد. پیش از این نیز سهم ۱۵ کشور همسایه از سبد صادراتی ایران در نیمه اول ۹۹ مشخص شده بود. بر اساس آمارهای اعلام شده کشورهای همسایه ۷۰ درصد از سهم صادرات ایران را در این بازه زمانی به خود اختصاص دادند، این در حالی است که این رقم در سال ۹۸ معادل ۶۰ درصد و در سال ۹۷ معادل ۵۵ درصد بود. از این رو آمارها نشان می‌دهد که وزن همسایگان در سبد صادراتی ایران در سال ۹۹ افزایش یافته است. مطابق آمارهایی که اخیرا از سوی گمرک ایران منتشر شده از مجموع رقم تجارت خارجی ۶ ماهه ۹۹ که بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار بوده سهم صادرات معادل ۱۳ میلیارد و ۵۶۶ میلیون دلار بوده است که ۷۰ درصد آن حدود ۵/ ۹ میلیارد دلار می‌شود. رئیس کل سازمان توسعه تجارت با ارائه این آمار اعلام کرده بود که در سال ۹۸ بیش از ۲۴ میلیارد دلار از ایران به کشورهای همسایه کالا صادر شده است. این درحالی است که بر اساس برآوردها ظرفیت صادرات ۱۲۵ میلیارد دلاری به کشورهای همسایه وجود دارد.
جزئیات تجارت با کشورهای عربی
مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران درباره جزئیات تجارت با کشورهای عربی اظهار کرد: از مجموع کل صادرات کشور ۸ میلیارد و ۱۶ میلیون دلار به ۱۵ کشور همسایه صورت گرفته است که در میان این گروه کشورها عراق و امارات در رتبه اول و دوم و کشورهای عمان و کویت و قطر پس از افغانستان، ترکیه، پاکستان، روسیه و آذربایجان در رتبه‌های هشتم تا دهم و بحرین و عربستان با صادرات سه و صفر میلیون دلاری پس از کشورهای قزاقستان و ترکمنستان در رتبه‌های ۱۴ و ۱۵ قرار گرفته‌اند. فرزاد پیلتن ادامه داد: بر اساس آمارها صادرات ایران در ۶ ماه ابتدای سال ۱۳۹۹ به ۱۳ میلیارد و ۵۶۶ میلیون دلار و ۴۶ میلیون و ۳۱۸ هزار تن رسید که از این میزان صادرات ۱۲ میلیارد و ۷۹۹ میلیون دلار یعنی حدود ۹۴ درصد از کل صادرات کشور به ۲۰ کشور هدف صادرات انجام شده است. وی ادامه داد: در میان ۲۰ کشور مذکور، ۶ کشور عربی شامل عراق با ۲۹۷۱ میلیون دلار (پس از چین) در رتبه ۲، امارات با ۱۹۳۳میلیون دلار در رتبه ۳، عمان با ۱۶۵میلیون دلار (پس از افغانستان، ترکیه، پاکستان، هند، اندونزی، روسیه، تا‌یلند و آذربایجان) در رتبه ۱۲، کویت با ۷۳ میلیون دلار(پس از ونزوئلا، ارمنستان، آلمان) در رتبه ۱۶ و قطر با ۶۲ میلیون دلار( پس از سوریه، هنگ کنگ و بالاتر از قزاقستان) در رتبه ۱۹ بازارهای عمده صادراتی ایران قرار داشته‌اند. مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به صادرات ایران به کشورهای همسایه گفت: همچنین طی مدت مذکور از مجموع کل صادرات کشور ۸ میلیارد و ۱۶ میلیون دلار به ۱۵ کشور همسایه صورت گرفته است که در میان این گروه از کشورها عراق و امارات در رتبه اول و دوم و کشورهای عمان و کویت و قطر پس از افغانستان، ترکیه، پاکستان، روسیه و آذربایجان در رتبه‌های هشتم تا دهم و بحرین و عربستان با صادرات سه و صفر میلیون دلاری پس از کشورهای قزاقستان و ترکمنستان در رتبه‌های ۱۴ و ۱۵ قرار گرفته‌اند. وی ادامه داد: همچنین در حوزه واردات نیز طی مدت مذکور ۱۶ میلیارد و ۷۸۳ میلیون دلار به میزان ۱۶ میلیون و ۵۲۴ هزار تن کالا وارد کشور شده است. پیلتن اظهار کرد: از کل میزان واردات مذکور ۱۵ میلیارد و ۶۴۴ میلیون دلار آن متعلق به ۲۰ کشور هدف عمده واردات کشور بوده است که در جمع ۲۰ کشور هدف فوق، کشورهای عربی شامل امارات با ۳میلیارد و ۹۶۱ میلیون دلار (پس از چین) در رتبه دوم و عمان با ۲۰۰ میلیون دلار (پس از ترکیه، هند، آلمان، روسیه، انگلیس، هلند، ایتالیا، کره‌جنوبی،سوئیس و سنگاپور) در رتبه سیزدهم و بالاتر از برزیل، فرانسه، مالزی، اتریش، اسپانیا، پاکستان و دانمارک قرار گرفته است. این مقام مسوول یادآور شد: در گروه ۱۵ کشور همسایه ایران با وارداتی معادل ۷ میلیارد و ۳۵۲ میلیون دلار از این کشورها، کشورهای امارات و عمان ( پس از ترکیه و روسیه) به ترتیب رتبه اول و چهارم و عراق با ۴۳ میلیون دلار (پس از پاکستان) در رتبه ششم، کویت با ۳ میلیون دلار و قطر با ۴/ ۲ میلیون دلار( پس ازقزاقستان،آذربایجان،ارمنستان‌و ترکمنستان) در رتبه یازدهم و دوازدهم قرار گرفته و بحرین و عربستان نیز به ترتیب با ۱/ ۰ و صفر میلیون دلار واردات، بعد از افغانستان در رتبه‌های چهاردهم و پانزدهم مبادی وارداتی کشور قرار داشته‌اند. وی افزود: مجموع واردات ایران از کشورهای عربی مذکور طی ۶ ماه ابتدای سال ۱۳۹۹ حدود ۴ میلیارد و ۲۳۱ میلیون دلار بوده است. پیلتن عنوان کرد: سازمان توسعه تجارت ایران در رویکردی جدید و با توجه به شرایط بین‌المللی و البته متغیرهای اقتصادی و تجاری، توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه از جمله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را در دستور کار خود قرار داده است. وی ادامه داد: روابط حسنه سیاسی با برخی کشورهای مذکور، نزدیکی جغرافیایی و زیرساخت‌های مناسب بندری و در نتیجه هزینه‌های پایین حمل و نقل، اشتراکات دینی، فرهنگی و زبانی و سهولت ارتباط میان تجار ایران و کشورهای فوق، سهولت رفت و آمد و پایین بودن هزینه‌های بازاریابی و حضور در نمایشگاه‌ها و دیگر رویدادهای تجاری و همچنین ایجاد دفتر و نمایندگی و….از جمله مهم ترین عوامل و زمینه‌های افزایش روابط تجاری ایران و این کشورها محسوب می‌شود. مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران متذکر شد: با این وجود، علاوه بر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه کشور و وقوع برخی نوسانات در روابط سیاسی با برخی از این کشورها مانند عربستان و وجود ناآرامی‌ها در برخی کشورها مانند عراق و یمن، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی چند ماهه روابط تجاری با کشورهای همسایه از جمله عوامل منفی است که بر روابط تجاری با این کشورها تا‌ثیرگذار بوده است.
