نفس‌تنگی پاییزی اهواز؛ معمای حل‌نشده
پاییز از راه رسیده و اهوازی‌ها چشم به آسمان دارند تا بلکه بارانی ببارد؛ انتظاری شیرین و همزمان، تلخ. باران پاییزی شاید کمی از داغی دما و شرجی بکاهد، اما بروز دوباره تنگی نفس پس از نخستین بارش آن هم در روزهایی که کرونا در خوزستان جولان می‌دهد، اتفاقی نیست که شهروندان منتظرش باشند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، مشکلات تنفسی اهوازی‌ها بعد از نخستین بارش‌های پاییزی از ابتدای دهه 90آغاز شد. سال 95دانشگاه علوم پزشکی اهواز عامل این اتفاق را گرده‌افشانی درختان کنوکارپوس اعلام کرد و 2 سال بعد از آن مسئولان مدعی شدند با هرس این گیاهان آمار بیماران تنفسی کاهش چشمگیری داشته است. با وجود این همچنان تردیدهای زیادی درباره عامل اصلی تنگی نفس اهوازی‌ها وجود دارد؛ تردیدهایی که نتیجه انجام نشدن یک مطالعه دقیق و علمی است.
کرونا، باران پاییزی و نگرانی مردم
«خلف مزرعه» از ساکنان اهواز در این‌باره می‌گوید: «این روزها کرونا به‌شدت طغیان کرده و حالا علاوه بر کرونا، باید نگران باران‌های اسیدی هم باشیم. باران‌هایی که ناشی از مخلوط شدن دود صنایع با باران است.» او با بیان اینکه خوزستان 2 دهه است با ریزگردها دست و پنجه نرم می‌کند از کمبود اسپری تنفسی در بیمارستان‌ها گلایه می‌کند؛ مشکلی که امسال بیشتر به چشم خواهد آمد، زیرا داستان تنگی نفس تا اواخر پاییز ادامه خواهد داشت و کرونا هم که فعلا پایانی ندارد.
مزرعه می‌افزاید: «کنوکارپوس مظلوم واقع شده. از یک طرف جور افزایش سرانه فضای سبز را می‌کشد و از یک طرف متهم به آلودگی می‌شود؛ خب شما که می‌گویید این گیاه مقصر است چه کاری برای جایگزین کردن آن کرده‌اید؟» یکی دیگر از شهروندان اهواز هم سال‌هاست با آغاز بارندگی‌های پاییزی خانه‌نشین می‌شود. او که هر سال با حاد شدن آلرژی ناچار می‌شود به بیمارستان مراجعه کند، امسال این مراجعه را برابر با ابتلا به کرونا و قرارگیری در شرایط استرس‌زا می‌داند و معتقد است با شروع مراجعه بیماران تنفسی به بیمارستان، آمار مبتلایان به کرونا هم به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. دیگر شهروند اهوازی هم با گلایه‌هایی مشابه، از حل نشدن معمای تنگی نفس می‌گوید و توضیح می‌دهد: «چرا یک‌بار برای همیشه پاسخ درست به ما نمی‌دهند؟ اغلب شرکت‌های صنعتی که در اهواز فعالیت می‌کنند به پیوست‌های محیط‌زیستی پایبند نیستند. صنایع نفت، نیشکر و فولاد همه آلودگی ایجاد می‌کنند و حتی بعد از نخستین بارش‌های پاییزی در و دیوار خانه‌هایی که در نزدیکی فولاد قرار دارد به‌دلیل ترکیب باران با آلودگی‌ها، سیاه می‌شود. »
بیمارستان گلستان؛ پذیرای بیماران تنفسی
در برابر همه نگرانی‌ها و تردیدها، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی اهواز از هرس درختان کنوکارپوس و انتخاب بیمارستان معین برای پذیرش بیماران تنفسی خبر می‌دهد. «حسین کاملی» با اشاره به مصوبه‌های جلسه ستاد مرکزی مبارزه با کرونا در خوزستان توضیح می‌دهد: «در این جلسه با توجه به شیوع کرونا، عوارض احتمالی نخستین بارش پاییزی و مشکلات تنفسی ناشی از آن، بر آمادگی کامل مراکز درمانی تأکید شد.» به گفته او، فعلا بیمارستان گلستان اهواز به‌عنوان بیمارستان معین انتخاب شده است تا درصورت نیاز، پذیرای بیماران تنفسی به دور از فضاهای آلوده به کرونا باشد. «امیر آباب‌زاده» متخصص گوش، حلق و بینی اما با تأکید بر اینکه کنوکارپوس عامل آلرژی پاییزی اهوازی‌ها نیست و باید در این‌باره مطالعه علمی صورت گیرد، از افراد حساس می‌خواهد در این شرایط کرونایی و تغییر فصل، در روزهای آلوده و به‌ویژه در زمان بارندگی از منزل خارج نشوند.
هرس کنوکارپوس فقط به توصیه شورای سلامت
شهرداری اهواز برای چندمین سال متوالی به توصیه شورای سلامت خوزستان، هرس درختان کنوکارپوس را آغاز کرده و تا امروز 150هزار درخت هرس شده است. با وجود این شهردار هنوز هم مانند بسیاری از شهروندان تأکید می‌کند دلایل متقن علمی برای اینکه کنوکارپوس عامل تنگی نفس اهوازی‌ها بعد از نخستین بارش است، وجود ندارد. «موسی شاعری» به سمینار سال گذشته و نظر اساتید دانشگاه چمران اهواز اشاره می‌کند که تقصیر کنوکارپوس را رد کرده بودند. او با وجود این تأکید می‌کند تا زمانی که مطالعه علمی و دقیق درباره خود درخت، گرده‌افشانی و بررسی افرادی که دچار آلرژی میشوند، صورت نگیرد نمی‌توان در این‌باره نظر قطعی دارد. شاعری برای رد فرضیه تأثیر کنوکارپوس چند پرسش را مطرح می‌کند؛ اینکه چرا این مشکل در شهرهای دیگر مانند شوش که کنوکارپوس دارند، ایجاد نمی‌شود؟ اگر این آلرژی مربوط به گرده‌افشانی درخت است چرا فقط در نخستین بارش ایجاد حساسیت می‌کند؟ آیا متخصصان این تأثیر را با دلایل علمی تأیید می‌کنند؟
هیچ مطالعه علمی علیه کنوکارپوس نیست
«مهرانگیز چهرازی» عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز سال گذشته در نشستی که درباره عوامل آلرژی‌زا در پاییز برگزار شد، با اشاره به پاک بودن سابقه کنوکارپوس این سؤال را مطرح کرد که «آیا گیاهی که در ده‌ها مقاله در تمام مناطق دنیا تنها از منافع و بهره‌برداری بشر از آن یادشده و هیچ‌گونه بیماری عمده‌ای از آن گزارش نشده و همچنین پالایش‌کننده هوا و خاک است و از طرفی عصاره تمام اندام‌های آن حاوی متانول و آنتی‌اکسیدان‌های بالاست، خود می‌تواند عامل آلودگی باشد؟» بنابر صحبت‌های صورت گرفته در این نشست، انجمن آسم و آلرژی ایران از انجمن آسم و آلرژی و ایمونولوژی آمریکا نظرخواهی کرده و این انجمن اعلام کرده بود هنوز پژوهش‌های مستدل و مستندی دال بر آلرژی‌زا بودن این درخت در سایر مناطق دنیا وجود ندارد. با وجود این کشت کنوکارپوس در اهواز متوقف شده است و شهردار هم هرس این درخت را شبیه قلع و قمع می‌داند.
پرونده پاک کنوکارپوس در کویت و پاکستان
«فرزاد موسوی» کارشناس کشاورزی که خود با آلرژی شدید پاییزی درگیر است هم کنوکارپوس را عامل اصلی نمی‌داند. او با طرح فرضیه‌ای در این‌باره می‌گوید: «برگ این درخت حالت چرمی و چسبناک دارد، آلودگی نفتی روی کنوکارپوس می‌نشیند و در زمان بارندگی این آلودگی شسته می‌شود و با فعل و انفعالات شیمیایی موجب بروز مشکل می‌شود و می‌توان گفت کنوکارپوس به‌طور غیرمستقیم آلرژی‌زاست.» وی با اشاره به تجربه پاکستان و کویت در کاشت گیاهان کنوکارپوس توضیح می‌دهد: «به‌دلیل آلرژی شدید و همچنین رشته تحصیلی‌ام در این‌باره تحقیق زیادی کردم و متوجه شدم هیچ کدام از این کشورها با مشکل آلرژی‌زایی کنوکارپوس مواجه نشدند. حتی در شهرهای دیگر خوزستان مثل رامشیر یا شوش هم که این گیاه کاشته شده است شرایط مانند اهواز نیست. از سوی دیگر ریزگردها هم تا این اندازه در بروز مشکلات تنفسی اهوازی‌ها مؤثر نیستند و به‌نظر می‌رسد مقصر اصلی آلودگی‌های ناشی از فعالیت شرکت های نفت، نیشکر و فولاد است.»
کنوکارپوس یکی از مشهورترین درختان دریایی در آمریکا و سواحل مکزیک و قسمت‌هایی از غرب آفریقاست؛ درختی همیشه سبز با پوست خاکستری تا قهوه‌ای رنگ ناهموار و شیاری. برگ این گیاه قابلیت و خاصیت جذب گردوغبار دارد و کاشت آن در شهرهای جنوبی کشور با توجه به همین ویژگی از ابتدای دهه 90آغاز شد. با وجود گذشت یک دهه از کاشت این درخت و گذشت چند سال از بروز مشکلات تنفسی برای اهوازی‌ها بعد از نخستین بارش پاییزی، اما هیچ کدام از نهادها یا ارگان‌های مرتبط مطالعه دقیق علمی درباره ارتباط این دو و یافتن عامل اصلی آلرژی انجام نداده‌اند؛ بی‌توجهی که موجب شده بسیاری از اهوازی‌ها هر سال در پاییز به جای استفاده از هوای دلچسب، راهی بیمارستان‌ها شوند.
