شوک قیمت به بازار پوشک
همه‌‌چیز عادی به‌نظر می‌رسد؛ نه ازدحامی دیده می‌شود، نه صفی. در یکی از مهم‌ترین مراکز فروش محصولات شوینده و بهداشتی شرق تهران مغازه‌ها یک روز به‌شدت عادی را می‌گذرانند و دست‌کم در این ساعات پایان روز، تعداد مغازه‌ها از شمار مشتری‌ها بیشتر است، اما در هفته‌ها و روزهای گذشته اوضاع به این آرامی نبوده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، دقیقا یک‌ماه از آغاز «شوک در بازار پوشک» می‌گذرد؛ از ورود پوشک‌های 100هزار تومانی به بازار و افزایش نگرانی خانواده‌های بچه‌دار، که این یک قلم را دیگر چطور می‌توانند از سبد خریدشان حذف کنند!
قیمت پوشک از ابتدای تابستان روند افزایش به خود گرفته بود اما از شهریور این رشد جهشی شد و 2برند معروف داخلی تولیدکننده پوشک قیمت محصولات خود را از ششم شهریور‌ماه بین 20 تا 30هزار تومان افزایش داده‌اند. سایر برندها هم البته از قافله عقب نمانده و ظرف یک‌ماه محصولاتشان را با قیمت‌های جدید به بازار فرستاده‌اند. اگرچه پوشک پیش از افزایش قیمت اخیر هم کالای ارزانی نبود، اما رشد نزدیک به 50درصدی قیمت آن در شرایطی که سایر کالاهای اساسی و غیراساسی نیز همگی در سربالایی افزایش قیمت هستند، در یک‌ماه اخیر شرایط بسیار سختی را برای خانواده‌های دارای کودک زیر 2سال به‌ویژه آنها که درآمد محدود و توان اقتصادی پایین‌تری دارند، ایجاد کرده است.
فروشنده‌ها می‌گویند در هفته‌های اول گرانی پوشک شاهد 2نوع واکنش از طرف مردم بوده‌اند؛ آنها که توان خرید بهتری داشتند به‌جای یک بسته چندین بسته خریدند تا ذخیره داشته باشند و آنها که پولشان نمی‌رسید سراغ برندهای کمتر شناخته‌شده و ارزان‌تر را گرفتند؛ اتفاقی که به کمیابی و گرانی برندهای دیگر هم منجر شد. به گفته فروشندگان، از 2ماه قبل توزیع‌کننده‌ها زنگ هشدار افزایش قیمت پوشک را به صدا درآورده و از رشد 20درصدی قیمت گفته بودند و آنها هم به مردم توصیه کرده بودند تا گران نشده بیشتر خرید کنند! افزایش تقاضا به‌ویژه بعد از رسمیت یافتن قیمت‌های جدید به شکل کاذبی ادامه یافت و به جایی رسید که گفته می‌شد بسیاری از مشتری‌ها پوشک‌هایی با سایزهای بالاتر از سایز مورد نیازشان را هم خریداری و ذخیره می‌کنند تا امنیت روانی بیشتری داشته باشند.
تأیید تلویحی کمبود در بازار
در هفته‌های گذشته علاوه بر جنجالی‌شدن موضوع قیمت پوشک، گزارش‌های بسیاری در زمینه کمبود این کالا در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های محصولات بهداشتی سطح شهر تهران منتشر شد. مشاهدات میدانی نیز در روزهای ابتدایی بحران پوشک حاکی از این بود که به‌دنبال افزایش شدید تقاضا، بعضی از برندهای دارای قیمت مناسب‌تر در فروشگاه‌ها پیدا نمی‌شود و گران‌ترها هم در تعداد و سایزهای محدودتری موجود است. افزایش تقاضای کاذب به‌دنبال رشد یکباره قیمت به‌حدی بود که گفته می‌شد در بعضی از فروشگاه‌ها برای خرید پوشک از قبل لیست می‌نویسند و تعداد مورد تقاضایشان را رزرو می‌کنند. مسئولان البته این موضوع را نپذیرفتند و تکذیب کردند.
رئیس انجمن صنایع سلولزی بهداشتی در همان روزها ضمن رد شایعه کمبود پوشک در برخی واحدهای صنفی و داروخانه‌ها و وجود شرایط بحرانی در زمینه این محصول، گفت که در مقطع فعلی کمبود پوشک در هیچ‌یک از داروخانه‌ها را تأیید نمی‌کند و معتقد است پوشک در تمام داروخانه‌ها وجود دارد. نیما بصیری تهرانی در عین حال ممنوعیت واردات مواداولیه تولید پوشک و تامین‌نشدن ارز برای ترخیص این مواد را سرآغاز ایجاد مشکلات بزرگ برای تولید دانست و هشدار داد که اگر مواداولیه این صنعت به دست تولیدکنندگان محصولات سلولزی و به‌ویژه پوشک نرسد ممکن است در آینده بحران کمبود پوشک رخ دهد. اگرچه این مقام صنفی به صراحت کمبود پوشک در بازار را در شرایط کنونی رد کرد و آن را منوط به ادامه مشکلات واردات دانست اما ادامه سخنان او نشان داد بحران همین امروز هم وجود دارد، آنجا که گفت: در زمان شیوع ویروس کرونا که تمام کشورها با برخی کمبودها و بحران‌ها مواجه بودند ما توانستیم به اندازه نیاز پوشک تولید کنیم اما امروز که دنیا به وضعیت متعادلی دست یافته متأسفانه به‌خاطر «برخی بی‌تدبیری‌ها» با کاهش تولید پوشک مواجه هستیم.
همه‌جا پای ارز در میان است
70درصد مواد اولیه تولید پوشک، وارداتی است و علاوه بر مشکلاتی که تحریم‌های اقتصادی برای تجارت بین‌المللی ایران ایجاد کرده، در ماه‌های اخیر تولیدکنندگان داخلی برای خرید مواداولیه با مشکل تامین ارز مواجه شده‌اند و این چیزی است که به‌عنوان مهم‌ترین عامل افزایش هزینه تولید، کاهش میزان تولید و درنهایت افزایش قیمت‌ها اعلام می‌شود. تولیدکنندگان پوشک البته تنها صنف و صنعتی نیستند که تامین ارز برایشان به معضل تبدیل شده است. سیاست‌های انقباضی دولت و بانک مرکزی در زمینه تخصیص ارز واردات که با تغییر گروه کالایی اقلام وارداتی و تغییر نوع ارز تخصیصی بسیاری از کالاها از سال گذشته آغاز شده بود از ابتدای امسال شدت گرفت و بیشتر صنایع و صنوف کشور را با افزایش هزینه و کاهش تولید مواجه کرد. مواداولیه بسیاری از صنایع در گمرک رسوب کرده و درحالی‌که تولید معطل آنها مانده، ارزی برای ترخیصشان تخصیص نمی‌یابد. اثر آشکار این فرایند بر بازار نیز چیزی جز رشد فزاینده قیمت‌ها نبوده است.
خریدهای احساسی؛ عامل افزایش التهاب
در 3هفته اخیر قیمت انواع پوشک تولید داخل 20 تا 30هزار تومان افزایش یافته و هم‌اکنون هر بسته 40عددی پوشک مولفیکس که ماه قبل 74هزار و 500تومان فروخته می‌شد به بیش از 100هزار تومان رسیده و یک بسته پوشک 34عددی مای‌بیبی هم از 94هزار تومان فروخته می‌شود؛ درحالی‌که همین محصول تا یک‌ماه پیش 72هزار تومان قیمت داشت. انواع خارجی موجود در بازار هم همگی قیمت‌هایی بالای 250هزار تومان دارند. نیاز روزانه کودکان به پوشک از نوزادی تا 2 یا 3سالگی متفاوت و بین 6 تا 8پوشک در نوزادی و 2 تا 3پوشک در 2سالگی متغیر است اما اگر مصرف پوشک را در خانواده‌ای با یک کودک زیر 2سال به‌طور میانگین 4عدد در نظر بگیریم، هرماه به‌طور متوسط بین 300 تا400هزار تومان باید برای خرید پوشک هزینه شود. این در شرایطی است که قیمت در محدوده موجود متوقف شود و در روزها و ماه‌های آینده رشدی نداشته باشد. کارشناسان بازار معتقدند با توجه به نیاز مبرم و حیاتی نوزادان به پوشک و شیرخشک و حساسیت زیادی که خانواده‌ها در زمینه تهیه و ذخیره این اقلام دارند، روند افزایشی قیمت پوشک خانواده‌ها را به خرید عمده واداشته تا مبادا درصورت ادامه مشکلات بازار، از تامین نیاز کودکشان بازمانند. مشاهدات و گزارش‌های موجود نیز این موضوع را تأیید می‌کند و خود دلیلی است که به التهاب در بازار این کالا دامن زده است. به این عامل باید احتکار برخی توزیع‌کنندگان و فروشندگان را نیز اضافه کرد که به‌دنبال شایعات افزایش رسمی قیمت‌ها از توزیع و فروش اجناس خودداری می‌کنند.
کاهش تولید پوشک در 6ماه امسال
کارشناس روابط عمومی شرکت پارس حیات، تولیدکننده پوشک‌های مولفیکس درباره دلایل افزایش قیمت محصولات این شرکت می‌گوید: افزایش نرخ ارز مهم‌ترین دلیل رشد هزینه‌ها و روند صعودی قیمت پوشک بوده اما عوامل دیگر تأثیرگذار در این زمینه را نیز نباید نادیده گرفت. امیرحسین شعبانیان می‌افزاید: در ماه‌های بعد از شیوع کووید-19 به‌دنبال بسته‌شدن مرزها و کاهش شدید حجم مراودات تجاری، واردات مواداولیه به‌شدت کاهش یافت و کارخانه‌ها با ذخایر مواداولیه به تولید ادامه دادند. طبیعتا با توجه به وابستگی شدید صنعت تولید پوشک به واردات مواداولیه و کاهش حجم ذخایر موجود، تولید کاهش یافت. وی وابستگی صنعت تولید پوشک به واردات را 70درصد می‌داند و می‌افزاید: اگر تولید دیگر محصولات سلولزی را نیز درنظر بگیریم این وابستگی به بیش از 90درصد می‌رسد و در چنین شرایطی تحریم‌های اقتصادی، نبود ارز و هر مشکلی بر سر راه واردات، این صنعت را با بحران مواجه می‌کند. به گفته شعبانیان تولید پوشک در 6ماه ابتدای امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته و این تنها مختص شرکت پارس حیات نیست، اما در صورت تامین مواداولیه مورد نیاز، این ظرفیت وجود دارد که تولیدکنندگان داخلی نیاز بازار کشور را تامین کنند. این گفته را البته نمی‌توان به معنی تعدیل قیمت‌ها دانست، چراکه قیمت این محصول در بازار به‌شدت وابسته به نرخ ارز است و در روزهای رکوردزنی نرخ ارز از هیچ کالایی نمی‌توان انتظار کاهش قیمت داشت
بازار پوشک در قرق داخلی‌ها
2سال از ممنوعیت واردات پوشک به کشور می‌گذرد و مسئولان و تولیدکننندگان از تامین بازار داخلی بدون نیاز به واردات می‌گویند. طی 2سال گذشته گرچه با افزایش تدریجی قیمت این کالا در بازار مواجه بودیم، اما در مجموع تولیدکنندگان داخلی تقاضای بازار را طی این مدت جوابگو بوده‌اند. شرکت‌های زیادی در زمینه تولید پوشک بچه در کشور فعالیت دارند که براساس آمارهای موجود تعداد آنها بیش از ۱۵۰واحد تولیدی و ظرفیت تولیدشان ۲۸۰هزار تن در سال است. فعالیت این شرکت‌ها تنها در زمینه پوشک بچه نیست و آنها مجوز صنعتی تولید پوشک بزرگسال، نوار بهداشتی، انواع دستمال کاغذی، دستمال مرطوب و دیگر محصولات سلولزی را نیز دارند. با این حال بخش اعظم سهم بازار پوشک در اختیار 2شرکت پارس‌حیات و زرین‌سلولز است که تولیدکننده 2برند مطرح مولفیکس و مای‌بیبی هستند. با وجود ممنوعیت واردات، در قفسه‌های بسیاری از داروخانه‌ها و فروشگاه‌های محصولات بهداشتی و آرایشی بعضی از برندهای خارجی مثل پمپرز نیز دیده می‌شود که طبیعتا به‌صورت غیررسمی و قاچاق به کشور وارد شده‌اند. قیمت این برندها تا همین چند‌ماه پیش با نرخ امروز برندهای داخلی یکی بود اما این روزها قیمت‌شان نجومی شده و یک بسته آنها 300هزار تومان فروخته می‌شود. افزایش نرخ دلار در یکی دوسال اخیر صرفه اقتصادی قاچاق بسیاری از محصولات را کاهش داده اما در زمینه پوشک به‌نظر می‌رسد هنوز سهمی از بازار در اختیار قاچاق است و محصولات خارجی، مشتریان خاص خودشان را دارند.
