بازار «شیر تو شیر» لبنیات و فرآورده‌های دامی
اگر این روزها برای خرید محصولات لبنی اقدام کنید حتما با دیدن قیمت درج شده بر روی بسته بندی پنیر، کره، خامه و دبه‌های ماست و شیر غافلگیر می‌شوید.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، این طور به نظر می‌رسد که صنایع لبنی روز‌به‌روز قیمت‌ها را افزایش می‌دهند و در تکاپوی آزادسازی قیمت‌ها هستند. به گفته کارشناسان این حوزه افزایش قیمت محصولات لبنی دو دلیل دارد که یا ناشی از گران‌فروشی یا افزایش هزینه‌های تولید است که در حال حاضر به نظر می‌رسد افزایش قیمت لبنیات ناشی از هر دو مورد بوده است. به گونه‌ای که امسال شاهد بالا بردن خودسرانه قیمت لبنیات از سوی برخی شرکت‌های لبنی بودیم البته در سال‌های گذشته هم بارها و بارها این قضیه تکرار شده بود اما این بار باعث شد حساب بانکی سه برند معروف لبنی در پی عدم پرداخت جریمه به سازمان تعزیرات، مسدود شود.
سرانه مصرف شیر کمتر شد
زمانی که قیمت لبنیات بالا می‌رود در حقیقت مصرف این محصول ضروری روز به روز کمتر می‌شود و این تهدیدی بر سلامت جامعه است. سرانه مصرف شیر در ایران طی دو دهه اخیر و بعد از برداشته شدن یارانه مصرف شیر از ۹۵ کیلو به ۸۰ کیلو کاهش یافته در حالی که سازمان بهداشت جهانی سرانه ۱۵۰ کیلوگرم را توصیه کرده و همین طور در سند چشم‌انداز توسعه ایران نیز سرانه ۱۲۰ کیلوگرم هدف‌گذاری شده است. در حالی که دولت در آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار قیمت شیر خام را ۲۹۰۰ تومان تعیین کرده بود، شیرخام هم‌اکنون بیش از ۳۶۰۰ تومان به فروش می‌رسد البته دامداران به این نرخ هم انتقاد دارند و با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه، خوراک دام، علوفه، ویتامین‌ها و دارو نرخ ۴۵۰۰ تومان را منطقی می‌دانند. در یک ماه گذشته کمیاب شدن کره و گران شدن آن سر و صدای زیادی به پا کرد البته به جز این محصول که گفته می‌شود تولید داخل آن محدود است و ارز ۴۲۰۰ تومانی آن هم از اردیبهشت ماه سال گذشته به ارز نیمایی تغییر کرد و به گفته مسوولان وزارت صمت هر کیلو از این کالا باید به ۱۰۰ هزار تومان هم می‌رسید، سایر اقلام نیز رشد قابل توجهی داشتند. بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران قیمت یک لیتر شیر پاستوریزه در مرداد ماه امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با ۳۰ درصد رشد همراه بوده و از ۵ هزار و ۵۱۷ تومان به ۶ هزار و ۵۱۰ تومان رسیده، قیمت یک کیلو ماست پاستوریزه هم با ۳۱.۲ درصد رشد از ۷ هزار و ۲۵۷ تومان به ۸ هزار و ۷۵۱ تومان و قیمت پنیر ایرانی پاستوریزه ۵۰۰ گرمی نیز با ۳۰ درصد رشد از ۱۰ هزار و ۳۱۶ تومان به ۱۱ هزار و ۹۱۵ تومان رسیده است.
تعیین عوارض صادراتی برای شیرخشک
در ادامه گرانی کره با تصویب ستاد تنظیم بازار، سازمان توسعه تجارت مکلف شد به فوریت ممنوعیت صادرات خامه را نیز به مرحله اجرا بگذارد و با توجه به تاثیرپذیری بازار شیر و لبنیات کشور از تقاضای صادرات شیرخشک و خامه این تصمیم اتخاذ شد. به گفته فعالین این حوزه از هر یک کیلوگرم شیرخشک حدود ۱۱ کیلوگرم شیر به دست می‌آید. وجود شیرخشک در بازار داخلی باعث می‌شود که کارخانه‌های لبنی بهانه‌ای برای افزایش قیمت مجدد محصولات خود نداشته باشند و زمانی که شیر خشک در بازار وجود دارد، آنها نمی‌توانند توجیه کمبود شیر خام را مطرح کنند. با توجه به قیمت این روزهای ارز که تا مرز ۲۷ هزار تومان هم بالا رفته صادرات انواع لبنیات و شیر خشک صرفه اقتصادی بالایی برای تولیدکنندگان این محصولات دارد و به نوعی رانت ایجاد کرده است که این امر سود نهایی تولیدکنندگان را به تعادل می‌رساند و با ممنوعیت در صادرات دسترسی مردم به فرآورده‌های لبنی ارزان قیمت آسان‌تر خواهد بود. اما چرا لبنیات که جزو مهم‌ترین کالاها در سفره ایرانی‌هاست ایتقدر گران شد؟ نخستین عاملی که بر روی تولید مستقیم شیر و قیمت آن تاثیرگذار است تامین نهاده‌های دامی است. حسین ایراندوست، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی در این باره گفته است: دامدار به عنوان تولید کننده شیرخام نمی‌تواند نهاده‌های دامی را از بازار سیاه بخرد و با قیمت مصوب تنظیم بازار شیر را در اختیار کارخانه‌ها و فرآورده‌های لبنی قرار دهد. سناریوی ناکامی دولت در عرضه به‌موقع و کافی نهاده‌های دام و طیور به نرخ مصوب در سامانه بازارگاه و همچنین عدم‌تخصیص و تامین به‌موقع ارز مورد نیاز برای واردات این نهاده‌ها و تحرکات غیررسمی، دلالی و واسطه‌گری در این بازار را به اوج خود رسانده. بر اساس آمارها حدود ۷۰ درصد نهاده‌های دامی مورد نیاز کشور، وارداتی و با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام می‌شود، اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا دامداران نمی‌توانند نهاده دامی را از سامانه « بازارگاه»و با نرخ مصوب خریداری کنند اما همین نهاده در بازار آزاد به وفور در دسترس است؟
تشکیل حلقه فساد در بخش نهاده دامی
پاسخ این سوال را ناصر نبی‌پور، رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران داده است. او اخیرا خبر از سودجویی افرادی داده که میزان قابل توجهی از نهاده‌های دامی را به صورت رانتی فروخته‌اند و از این وضعیت سوءاستفاده کرده‌اند و در حالی که قیمت سویا در اسفندماه سال گذشته هر کیلوگرم ۲,۹۰۰ تومان بوده هم اکنون به ۵ برابر رسیده و هر کیلو بین ۱۴ تا ۱۸ هزار تومان به فروش می‌رود؛ قیمت ذرت هم بین ۲ تا ۳ برابر شده و هم اکنون تحویل درب گاوداری ۳,۸۰۰ تومان است در حالی که قیمت مصوب این نهاده ابتدا ۱,۳۵۰ تومان بود و بعد از آن به ۱,۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم افزایش یافت. به نظر می‌رسد این گپ بین ارز دولتی و ارز آزاد باعث این سوداگری در بازار و به وجود آمدن گرانی نهاده برای دامدار و افزایش قیمت محصولات لبنی برای مصرف کننده شده است.
