احتکار، لوازم خانگی را گران کرد یا فولاد؟
تداوم گرانی در بازار لوازم خانگی با وجود افزایش آمار تولید، به معمایی پیچیده تبدیل شده و دولت و تولیدکنندگان یکدیگر را عامل نابسامانی بازار می‌دانند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، بازار لوازم خانگی گویا قرار نیست به این زودی‌ها رنگ ارزانی به‌خود ببیند. افزایش قیمت لوازم خانگی که از ابتدای امسال نمودار آن شیب تندی به‌خود گرفت و دست بسیاری از اقشار را از کالاهای مورد نیازشان کوتاه کرد، قرار بود با افزایش تولید داخلی، بهبود شرایط تامین مواداولیه و تولید لوازم خانگی ارزان‌قیمت مهار شود اما وعده‌های مسئولان در این زمینه چندماهه شد و هنوز خبری از ساماندهی بازار نیست. در شرایط ممنوعیت صد درصدی واردات لوازم خانگی، تمام بار تامین نیاز بازار بر دوش تولیدکنندگان داخلی است اما به‌نظر می‌رسد این بار برای شانه‌های نه‌چندان قوی تولید داخلی کمی سنگین است. آمارها البته از افزایش تولید در برخی از کالاها خبر می‌دهد اما حتی در زمینه همین کالاها هم شاهد بهبود در وضعیت بازار و کاهش قیمت‌های اوج گرفته نیستیم. دست‌اندرکاران صنعت و بازار هرکدام ساز خود را می‌زنند و آنچه مردم در بازار شاهدش هستند؛ گرانی است و گرانی.
جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) نشان می‌دهد که از بین ۲۶ کالای منتخب صنعتی، تولید ۱۶ کالا بین ۱.۴ تا ۱۵۹ درصد افزایش داشته و ماشین لباسشویی و انواع تلویزیون در رتبه دوم و سوم بیشترین افزایش تیراژ تولید قرار دارند. براساس این آمار در چهارماهه نخست امسال بعد از الیاف اکریلیک با ۱۵۹ درصد افزایش تولید، بیشترین افزایش تولید مربوط به برخی اقلام لوازم خانگی، شامل ماشین لباسشویی و انواع تلویزیون است که تولیدشان با ۷۰.۴ و ۶۱.۲ درصد در چهار ماهه اول امسال به‌ترتیب به ۲۹۰ هزار و ۴۰۰ دستگاه و ۳۴۱ هزار و ۵۰۰ دستگاه رسیده است. تولید این دو محصول در مدت مشابه سال گذشته ۱۷۰ هزار و ۴۰۰ دستگاه و ۲۱۱ هزار و ۸۰۰ دستگاه بوده است. تولید یخچال فریزر نیز در این مدت با افزایش ۱۲.۴درصدی از ۴۴۶ هزار دستگاه در 4ماهه اول سال گذشته به ۵۰۱ هزار و ۱۰۰ دستگاه در مدت مشابه امسال رسیده است. اما چرا با وجود این آمارهای امیدوارکننده، در بازار لوازم خانگی خبری از کاهش قیمت نیست؟
اتهام احتکار
کیوان گردان، مدیرکل صنایع برق و الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت هفته گذشته در یک برنامه تلویزیونی تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان لوازم خانگی و همچنین مردم را متهم به احتکار محصولات کرد و در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود افزایش تولید، لوازم خانگی ارزان نمی‌شود، گفت: با توجه به افزایش تولید، تولیدکنندگان باید مکلف باشند که کالاها را عرضه کنند اما برخی آمارها نشان می‌دهد میزان تولید با میزان نصب در منازل تطابق ندارد. وقتی میزان نصب کمتر است به این معنی است که یا کالا در انبارها مانده یا افرادی لوازم خانگی را خریده و در منازل احتکار کرده‌اند. این گفته گردان در حالی است که مردم به‌عنوان آسیب‌دیدگان اصلی نابسامانی بازار لوازم خانگی مدت‌هاست به‌دلیل سیر صعودی قیمت‌ها توان خرید ندارند و شواهد نشان می‌دهد آمار خرید از ابتدای امسال به‌شدت پایین آمده است. از سوی دیگر به گفته دست‌اندرکاران تولید، مشکلات تامین مواداولیه - چه داخلی و چه وارداتی- به‌ویژه از ابتدای امسال شرایط تولید را برای تولیدکنندگان سخت کرده و هزینه‌های آنها را افزایش داده است. گفته می‌شود بسیاری از تولیدکنندگان لوازم خانگی با چیزی در حدود نیمی از توان تولید فعالیت می‌کنند.
فولاد، همچنان مشکل اصلی تولید
رشد روزافزون قیمت ارز، بالا رفتن هزینه تولید و کمبود مواداولیه از سوی تولیدکنندگان به‌عنوان مشکلات و موانع اصلی تولید بیان می‌شود. سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در این زمینه می‌گوید: بعد از خروج کره‌ای‌ها بازار ۶۰ تا ۷۰درصد خالی شد، بنابراین تولید باید افزایش یابد اما در افزایش تولید و جبران این ۶۰ درصد مشکلاتی در زمینه تامین ارز، ورق فولادی و محصولات پتروشیمی وجود دارد. ورق فولادی با ارز آزاد ۱۲هزار تومان تمام می‌شود، در بورس به‌دست تولیدکننده نمی‌رسد و در بازار آزاد ۲۵هزار تومان خرید و فروش می‌شود. در چنین شرایطی این مصرف‌کننده است که در نهایت تحت فشار قرار می‌گیرد. حمیدرضا غزنوی، با بیان اینکه با وجود تولید بالای ورق فولاد، میزان عرضه ورق فولاد در بورس کفاف همه تولیدکنندگان را نمی‌دهد و بسیاری از تولیدکنندگان ورق فولاد سرد که ورق گرم را از فولاد مبارکه گرفتند، محصولاتشان را در بورس عرضه نمی‌کنند، تصریح کرد: یکی از انتظارات تولیدکنندگان این است که ورق‌های باکیفیت به صنایعی مثل خودرو و لوازم خانگی داده شود اما مشکل این است که به هر کسی که پروانه بهره‌برداری گرفته از طریق بهین‌یاب ورق فولادی می‌دهند و کسی پیگیری نمی‌کند که چه تعدادی از آنها به ازای ورقی که گرفته‌اند، تولید داشته‌اند. تأکید این مقام صنفی بر مشکلات تامین فولاد به این معنا نیست که مواداولیه تنها مشکل صنعت لوازم خانگی است. رشد هزینه‌های تولید از دستمزد تا حمل‌ونقل و حامل‌های انرژی، هزینه‌های تولید را بالا برده است و این در کنار تنگنای ارزی و دشواری تامین مواداولیه وارداتی، تولید کم‌هزینه را غیرممکن کرده است. کمتر از یک‌ماه پیش سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی از طرح تولیدکنندگان برای ساخت لوازم خانگی ارزان با هدف تامین نیاز اقشار کم‌درآمد خبر داد؛ طرحی که برمبنای آن قرار است با حذف برخی امکانات ویژه، محصولاتی با قیمتی پایین‌تر تولید شود.
دولت: کمبودی وجود ندارد
با وجود گفته‌های سخنگوی تولیدکنندگان، مسئولان دولتی با استناد به آمارهای افزایش تولید، کمبود ارز و مواداولیه را قبول ندارند. مدیرکل صنایع برق و الکترونیک وزارت صمت در برنامه بررسی مشکلات بازار لوازم خانگی درباره مشکلات تامین ارز مواداولیه تولید گفت: با توجه به وضعیت تولید ما در شرایط تحریم و رسیدن عمق ساخت داخل در صنعت لوازم خانگی به بیش از ۶۰ درصد، به‌نظر نمی‌رسد چنین مشکلاتی وجود داشته باشد. گردان با بیان اینکه «آمارها می‌گوید حال صنعت لوازم خانگی خوب است»، افزود: در پنج ماهه اول امسال ۵۸۲ هزار دستگاه یخچال فریزر تولید شده بود که در مدت مشابه سال‌جاری با ۱۳درصد افزایش به ۶۶۰ هزار دستگاه رسیده است. وی افزود: تولید ماشین لباسشویی نیز در 5ماهه اول امسال با ۵۸درصد افزایش از ۲۳۳ هزار دستگاه در مدت مشابه سال گذشته به ۳۶۸هزار دستگاه رسیده است. همچنین با وجود اینکه بعد از اینکه دو شرکت کره‌ای تامین‌کننده قطعات و خدمات فنی مهندسی شرکت‌های داخلی، کشور را ترک کردند، تولید تلویزیون ۶۳.۵ درصد افزایش داشته و تولید آن از ۲۹۵ هزار دستگاه در پنج ماهه اول سال گذشته به ۴۸۲ هزار دستگاه در مدت مشابه امسال رسیده است. این درحالی است که قبلا تقریبا ۷۰ تا ۸۰ درصد بازار تلویزیون در اختیار برندهای کره‌ای بود.
فولادساز: تولید داخل کامل نیست
گرچه آمارها از افزایش تولید خبر می‌دهد اما به‌نظر می‌رسد برخلاف آنچه دولت و وزارت صنعت قصد دارد نشان دهد، حال صنعت لوازم خانگی چندان هم خوب نیست. کاهش تقاضا به‌دلیل افت توان اقتصادی مردم و کمبود نقدینگی نزد فروشندگان لوازم خانگی از یک‌سو و تداوم مشکلات تامین فولاد از دیگر سو عرصه را بر تولید تنگ کرده و اگر دولت در زمینه تامین فولاد با کارخانه‌ها همکاری نکند، وضعیت از آنچه امروز هست بدتر خواهد شد. به گفته مدیر فروش داخلی فولاد مبارکه، این شرکت ۱۰۰درصد محصولاتش را در بورس عرضه می‌کند؛ هم به‌صورت مستقیم در تالار بورس و هم به‌صورت اختصاصی به تولیدکنندگان خودرو و لوازم خانگی. محمد تاجمیر ریاحی معتقد است دلیل کمبود ورق فولادی این است که قبلا واردات داشتیم، اما حالا واردات کاملا حذف شده و دلیل دوم هم مربوط به سایر تولیدکنندگان محصولات مورد نیاز صنایع است که با وجود پیگیری‌های وزارت صمت هنوز محصولاتشان در بورس عرضه نمی‌شود. به گفته او، با توجه به افزایش تولید در صنایع پایین‌دستی در زمینه برخی از کیفیت‌ها و ورق‌های خاصی که در کشور قابل تولید نیست، کمبود وجود دارد، با این حال از نظر آماری تقریبا صنعت فولاد می‌تواند به اندازه نیاز کشور تولید کند اما مشکل در برخی محصولاتی است که الزاما باید وارد شود و هنوز امکان تولید آنها در داخل وجود ندارد.
