بررسی دلایل آشفتگی بازار خودرو/ رد پای رشد نقدینگی در قیمت‌های نجومی
بازار خودرو روز‌های پرتلاطمی را سپری می‌کند و باوجود اینکه حجم معاملات آن به شدت افت کرده، اما قیمت‌ها طی حدود دو هفته گذشته متاثر از چند رخداد مهم اقتصادی هیجانی شده و به صورت سرسام‌آوری بالا رفته، تا جایی که طبق گفته فعالان بازار خودرو، این حد از نوسان قیمت آن هم در مدت زمان کوتاه تاکنون بی‌سابقه بوده است.
اقتصاد آنلاین - فاطمه اکبرخانی؛ در پاسخ به این سوال که چرا خودرو طی دو هفته تا این حد گران شد، عوامل متعددی از سوی کارشناسان اقتصادی و فعالان این بازار عنوان شده که مهم‌ترین آن‌ها افت شاخص بورس، کاهش حجم عرضه از سوی خودروسازان، رشد نرخ ارز، تشدید انتظارات تورمی ناشی از شرایط بی‌ثبات اقتصادی و همچنین تشدید فعالیت‌های سفته‌بازان بازار بوده است که در این گزارش به بررسی این عوامل پرداخته‌ایم.
ریزش بورس یکی از متهمان گرانی خودرو
طبق تحلیل برخی از کارشناسان، یکی از متهمان رشد هیجانی قیمت خودرو در دو هفته اخیر سقوط شاخص بازار سرمایه بوده؛ به اعتقاد آن‌ها، ریزش پی‌در‌پی ارزش بورس طی هفته‌های پیش زنگ هشداری برای سرمایه‌گذاران این بازار بود که زمان سوددهی به پایان رسیده و ادامه ماندگاری در این بازار با زیان همراه خواهد بود؛ به این ترتیب بخشی از نقدینگی که البته حجم آن مشخص نیست، از بورس خارج و وارد بازار‌های دیگر مانند ارز، طلا و خودرو شده و بر قیمت آن‌ها تاثیر گذاشته است.
البته عده‌ای هم مخالف نقش ریزش بورس در گرانی خودرو هستند چراکه به گفته آن‌ها، بیشتر کسانی که با افت شاخص از بورس خارج شده‌اند دارای سرمایه‌‌های خردی بودند که حتی اگر وارد بازار‌های موازی مثل ارز، طلا و خودرو هم شده باشد، حجم نقدینگی‌شان به اندازه‌ای نبوده که بتواند عامل نوسانات شدید قیمتی در این بازار‌ها شود.
عرضه جوابگوی تقاضا نیست
از طرفی برخی دیگر معتقدند که التهاب این روز‌های بازار خودرو از افت عرضه خودروسازان و اختصاص حجم بالایی از تولیدات آن‌ها به تعهدات معوق نشات گرفته؛ بر این اساس، اگرچه آمار‌ها نشان می‌دهد که تولید خودروسازی‌ها نسبت به سال قبل افزایش یافته اما در مقابل، تعداد تعهدات معوق آن‌ها به حدی بالاست که تیراژ فعلی جوابگوی تقاضای روز بازار نیست و از این رو به دلیل کسری عرضه و فشار تقاضا، بازار خودرو با جهش قیمت همراه شده است.
لازم به ذکر است که برخی منابع آگاه اظهار کرده‌اند که جدا از اختصاص بخشی از تولیدات خودروسازان به تعهدات قبلی، در کل میزان عرضه آن‌ها در شهریور ماه نزولی بوده که البته برای تایید یا رد این ادعا باید منتظر انتشار آمار رسمی از سوی خودروسازان بود.
هجوم سیگنال‌های منفی توسط سفته‌بازان
یکی دیگر از عوامل موثر بر تشدید نوسان قیمت طی دو هفته گذشته که کارشناسان این حوزه درمورد آن اتفاق نظر دارند، نقش سفته‌بازان بازار خودرو است؛ درواقع با حذف قیمت خودرو از سایت‌های فروش، فضا برای نرخ‌سازی در بازار خودرو بیشتر از قبل فراهم شد به طوریکه با مراجعه به آگهی‌های موجود در این سایت‌ها، به وضوح متوجه بی‌سرو‌سامانی بازار خواهیم شد و از آنجا که قیمت‌گذاری در آن هیچ پایه و اساسی ندارد، بنابراین دارندگان خودرو تعیین‌کننده نرخ نهایی هستند.
از طرفی طی این مدت، برخی گروه‌ها و کانال‌های مجازی ذینفع به دلیل نبود نهاد ناظر و بلاتکلیفی نظام قیمت‌گذاری، سعی کردند با تزریق سیگنال‌های منفی به بازار مبنی بر ادامه رشد قیمت خودرو، انتظارات تورمی را افزایش داده و بر التهاب بازار دامن بزنند.
البته گفتنی است که انتظارات تورمی ایجاد شده صرفا تحت تاثیر جو‌سازی دلالان و یا دست‌های پشت‌پرده نبوده بلکه در شرایط فعلی که اقتصاد با رشد نقدینگی و تورم بالا همراه است، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت کالا‌ها کاهش یابد؛ بنابراین می‌توان گفت بی‌ثباتی اقتصادی عامل اصلی شکل‌گیری انتظارات تورمی و هجوم نقدینگی‌های سرگردان به بازار‌های مختلف بوده است.
هم‌دستی دلار با سایر عوامل
در این میان همانطور که شاهد هستیم، وضعیت بازار ارز هم دست کمی از خودرو نداشته و ماه‌ها است که نرخ دلار وارد فاز صعودی شده و اگرچه خود این بازار هم متاثر از شرایط نامساعد اقتصادی است، اما اصولا در کشور ما قیمت تمام کالا‌ها تحت تاثیر مستقیم و غیرمستقیم نوسان نرخ ارز قرار دارد؛ حالا از آنجا که طی حدود دو هفته گذشته روند رشد نرخ ارز سرعت گرفته، جو روانی حاصل از آن باعث شده تا قیمت خودرو نیز همگام با دلار افزایش یابد.
بازار کشش افزایش بیشتر قیمت را ندارد
گفتنی است که افزایش قیمت خودرو متاثر از عوامل عنوان شده درحالی اتفاق افتاده که به گفته فعالان این حوزه، بازار خودرو دیگر کشش افزایش قیمت نداشته و از آنجا که توانایی خرید مردم هم کاهش یافته، این روند صعودی قیمت‌ها رکود تورمی ایجاد شده در بازار خودرو را تشدید خواهد کرد؛ البته قبل از این جهش قیمت نیز فعالان بازار اظهار کرده‌اند که نرخ خودرو بسیار بالا است و با این رقم‌ها متقاضی ندارد.
قیمت‌گذاری دستوری علت اصلی آشفتگی بازار خودرو
جدای از نقش موارد گفته شده در گرانی خودرو، کارشناسان اقتصادی بارها تاکید کرده‌اند که علت اصلی آشفتگی این بازار، سیاست اشتباه قیمت‌گذاری دستوری و دو نرخی بودن خودرو است؛ به این ترتیب اگرچه افزایش بهای خودرو باعث ریزش متقاضیان و افت چشمگیر معاملات در بازار آزاد شده، اما نگاهی به آمار ثبت‌نام‌کنندگان در قرعه‌کشی‌های اخیر خودروسازان نشان داد که خودروی ارزان قیمت کارخانه‌ای همچنان طرفداران زیادی دارد.
جدای از ضرورت اعمال اقداماتی همچون حذف سرکوب قیمت و افزایش تیراژ خودروسازان به شرط رفع موانع تولید، یکی از راهکار‌های پیشنهاد شده برای کنترل بازار خودرو، عرضه آن در بورس کالا با هدف تک‌نرخی کردن و شفافیت نظام قیمت‌گذاری است که البته این موضوع اما و اگر‌های بسیاری به همراه داشته و فعلا در مرحله تصمیم‌گیری است.
