چرایی بازگشت ارز حاصل از صادرات غیر نفتی
افزایش برگشت ارز حاصل از صادرات خبری بود که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی داد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، او گفت: «حواله ارزی روزهای گذشته شهریورماه در سامانه نیما که بخشی از آن همراه با ایام تعطیلات عزاداری بود، از یک میلیارد یورو فراتر رفت که مؤید افزایش عرضه ارز توسط صادرکنندگان و تعمیق تدریجی بازار ثانویه معاملات حواله ارزی است. باوجود مشکلات تجاری ناشی از شیوع کرونا و تداوم تحریم‌های ظالمانه، در ۵ ماهه اول سال، نزدیک ۱۵میلیارد دلار برای واردات کشور تأمین ارز کرده‌ایم.»
حال سؤال این است که چه اتفاقی باعث شده تا برگشت ارز حاصل از صادرات بیشتر شود؟ آیا بانک مرکزی سیاست و رویه خود را تغییر داده است؟ آیا صادرکنندگان تصمیم گرفتند که فرآیند برگشت ارز حاصل از صادرات‌شان را سرعت ببخشند؟
صادرکنندگان در جواب به این سؤال‌ها و اظهار نظر رئیس کل بانک مرکزی گفتند که شرایط نسبت به ماه‌های گذشته تغییر کرده است. مهم‌ترین اتفاق ثبات در تصمیم‌گیری‌ها بود. از آنجا که بانک مرکزی شیوه‌نامه جدیدی صادر نکرد، صادرکنندگان به امور خود پرداختند.
نکته دیگری که در جواب‌ها به آن اشاره شد، نزدیک شدن ارز نیما و بازار آزاد بود. آنها گفتند که وقتی این نرخ‌ها به هم نزدیک شود، دیگر صادرکنندگان برای واریز ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما مشکلی ندارند. اکنون تفاوت بین سامانه نیما و ارز آزاد بین 300 تا 350 تومان است.
در واکنش دیگری به اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، اعضای اتاق بازرگانی معتقدند حذف کارت های بازرگانی یکبار مصرف در افزایش ورود ارزهای حاصل از صادرات نقش داشته است. آنها اظهار داشتند طی یک ماه اخیر کارت بازرگانی افرادی که با هدف سوء استفاده وارد این بخش شده بودند، باطل شد.
مسأله دیگری که برخی از اعضای اتاق بازرگانی به آن پرداختند و به نظر می‌رسد که نکته بسیار مهمی است، افزایش تقاضا برای کالاهای ایرانی است. با شیوع ویروس کرونا خیلی از مرزها بسته شد و این امر مانعی بزرگ برای صادرات و حتی دریافت ارزی بود که مدت‌ها پیش صادرات آن صورت گرفته بود. حال با اجرای پروتکل‌های بهداشتی و اینکه دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که با کرونا باید کنار بیایند، بخش خصوصی کشورهای همسایه تصمیم گرفتند خریدهای خود را از سر بگیرند و نسبت به تسویه مالی با تجار ایرانی اقدام کنند.
مقاومتی در برگشت ارز نیست
عبدالوهاب سهل آبادی، عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: «ما بارها گفته‌ایم که فعالان بخش خصوصی به ثبات قوانین نیاز دارند؛ وقتی قوانین خلق‌الساعه تنظیم و ابلاغ می‌شود، بخش خصوصی متزلزل می شود و نمی تواند فعالیت‌های خود را دنبال کند.»
او ادامه داد: «طی چند وقت اخیر بانک مرکزی هیچ تصمیم جدیدی نگرفته است و همین امر کمک کرد که برگشت ارز حاصل از صادرات بیشتر شود؛ از طرفی بانک مرکزی با برگزاری جلسات تخصصی با بخش خصوصی می‌تواند فرآیند برگشت ارز حاصل از صادرات را افزایش دهد، چرا که مشکلات خیلی از تجار مربوط به زیرساخت‌هایی است که برای حل آن به کمک سیاستگذاران نیاز است.»
عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: «تجار و صادرکنندگان کشور به غیر از درآمدزایی، برای رشد و اعتلای کشورشان فعالیت می‌کنند تا کالاهای ایرانی در سایر کشورها جای خود را پیدا کند و به همین علت در برگشت ارز حاصل از صادرات خود هیچ مقاومتی ندارند؛ تنها مشکل تحریم و سازوکار برگشت ارز حاصل از صادرات است.»
برداشت محصولات کشاورزی و برگشت ارز
محمدعلی محمد میرزاییان، نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه چه اتفاقی افتاده است که برگشت ارز حاصل از صادرات افزایش پیدا کرده گفت: «یکی از دلایلی که باعث شده برگشت ارز حاصل از صادرات افزایش پیدا کند، برداشت محصولات کشاورزی بویژه خرما است، زمانی که حجم صادرات این نوع کالاها افزایش پیدا می‌کند، میزان برگشت ارز حاصل از صادرات هم بیشتر خواهد شد.»
او ادامه داد: «موضوع دومی که باعث شده ارز بیشتری وارد کشور شود، حذف کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف و اجاره‌ای است که در پی این اتفاق افراد سودجو کنار گذاشته شدند؛ این امر کمک کرد تا شرکت‌های بزرگ صادراتی فعالیت خود را شروع کنند. این امر روزنه امیدی است تا میزان برگشت ارز حاصل از صادرات رشد بیشتری پیدا کرده و کشور در پی این اتفاق به ثبات اقتصادی دست پیدا کند.»
نزدیک شدن نرخ ارز نیما و بازار آزاد کمک کرد
نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: «مسأله مهم دیگری که باعث شده میزان ارز حاصل از صادرات افزایش پیدا کند، نزدیک شدن نرخ ارز نیما و آزاد است؛ این امر انگیزه هم برای صادرکنندگان ایجاد کرده است. همچنین تعداد زیادی از کارت‌های بازرگانی که تعلیق شده بودند با رفع تعهدات ارزی به روز شدند؛ علت این اتفاق این بود که بانک مرکزی «سی دی» ای که رفع تعهد کرده بودند را با تأخیر به سازمان توسعه تجارت داد، بر این اساس اگر بانک مرکزی سیستمی را تعریف کند که رفع تعهد ارزی که صادرکنندگان انجام می‌دهند به روز و لحظه ای باشد، مسلماً صادرات بیشتر خواهد شد و در پی آن شاهد افزایش برگشت ارز حاصل از صادرات نیز خواهیم بود.»
او تصریح کرد: «از آقای همتی می‌خواهیم که در کنار بخش خصوصی باشد و از توان فکری آنها استفاده کند. تصور می‌کنم زیرساخت‌ها برای برگشت ارز صادراتی کامل نیست لذا بانک مرکزی با همکاری بخش خصوصی می‌تواند به سمت به‌روزرسانی سیستم‌ها حرکت کند.»
محمد میرزاییان گفت: «ما، فعالان اقتصادی از بانک مرکزی می‌خواهیم که نرخ ارز همان ارز آزاد شود تا صادرکنندگان برای برگشت ارز حاصل از صادرات خود رغبت و انگیزه بیشتری داشته باشند.»
صادرات رو به افزایش است
بهنام نیکفر، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره برگشت ارز حاصل از صادرات گفت: «طی چند وقت اخیر صادرات به کشورهای همسایه افزایش پیدا کرده است و همین امر باعث خواهد شد تا میزان ارز حاصل از صادرات افزایش پیدا کند و دولت بتواند کسری ارزی خود را تأمین کند.» او ادامه داد: «صادرکنندگان، سربازان کشور هستند و برای برگشت ارز صادراتی تحت هیچ شرایطی نمی‌خواهند مانع‌تراشی کنند ولی برای اینکه این رویه اصلاح شود بانک مرکزی هم باید کمک و تلاش خود را بکند.»
این عضو اتاق بازرگانی تصریح کرد: «طی ماه‌های آینده برگشت ارز صادراتی بیشتر خواهد شد و این نوید دهنده ثبات اقتصادی و آرامش بازار ارز خواهد بود.»
نیکفر خاطرنشان کرد: «برای آنکه میزان ارز حاصل از صادرات بیشتر شود و تولیدکنندگان بتوانند مواد اولیه را با شرایط بهتری خریداری کنند، توصیه می‌کنم که همکاری با کشورهای همسایه بیشتر شود که قطعاً این امر با همکاری و هماهنگی دستگاه دیپلماسی خواهد بود. تجار با بهبود روابط سیاسی می‌توانند صادرات خود را افزایش دهند.»
