رشد چشمگیر ظرفیت برق خورشیدی در سال۲۰۱۹

گزارش وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر که هر سال از سوی «شبکه سیاست‌گذاری انرژی‌های تجدیدپذیر برای قرن بیست و یکم (REN ۲۱)» منتشر می‌شود، پژوهش‌هایی درباره نرخ رشد انواع انرژی، روند سرمایه‌گذاری انرژی‌های پاک و میزان پیشرفت جهان در اهداف پایدار این بخش را انجام می‌دهد. براساس این گزارش، تغییراتی که طی سال‌های اخیر در زمینه تولید برق اتفاق افتاده، غیر‌قابل‌توقف است. البته با وجود پیشرفت قابل‌توجه در تولید انرژی تجدیدپذیر، سهم تجدیدپذیرها در کل تقاضای انرژی نهایی به شدت افزایش یافته است.

براساس گزارش ۲۰۲۰ وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر، این بخش در سال ۲۰۱۹، رکورد جدیدی را به ثبت رساند و ظرفیت تولید برق نصب شده این بخش بیش از ۲۰۰ گیگاوات رشد کرد که بیشترین افزایش مربوط به انرژی خورشیدی بود. طبق ارزیابی‌ها همچون سال‌های گذشته، سیاست‌های دولتی، هم محرک رشد و هم محرک کاهش بازار انرژی‌های تجدیدپذیر بوده است.

در این میان چین و دیگر اقتصادهای نوظهور سهم بالاتری نسبت به اقتصادهای توسعه‌یافته برای سرمایه‌گذاری کلی در انرژی‌های تجدیدپذیر طی پنج سال اخیر داشته‌اند.

انرژی‌های بادی و خورشیدی به جریان اصلی منابع برق تجدیدپذیر تبدیل شده‌اند و به‌طور فزاینده با قیمت مناسب با سوخت‌های فسیلی رقابت می‌کنند. تعدادی از مناطق از جمله بخش‌هایی از چین، اروپا، هند و ایالات‌متحده، ساخت نیروگاه‌های جدید بادی یا خورشیدی نسبت به نیروگاه‌های زغال‌سنگ موجود را ارزان‌تر برآورد کرده‌اند. اگر چه این روندها از سوی چندین کشور و منطقه اصلی مانند چین، اروپا و ایالات‌متحده در سال ۲۰۱۹ تقویت شده، اما انرژی‌های تجدیدپذیر در گوشه و کنار جهان در حال رشد بوده است و در سطح جهانی، ۳۲ کشور حداقل ۱۰ گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۱۹ داشته‌اند. این تعداد در اوایل این دهه ۱۹ کشور را شامل می‌شد.

پس از یک سال تقاضای پایدار، بازار برق خورشیدی در سال ۲۰۱۹ با رشد ۱۲ درصدی به رکورد ۱۱۵ گیگاوات رسید. انرژی‌های تجدیدپذیر بیش از یک سوم ظرفیت نصب شده برای تولید برق و بیش از ۲۶ درصد برق تولید شده در جهان را بر عهده دارند. ظرفیت جهانی برق حرارتی خورشیدی در سال ۲۰۱۹ به ۴۷۹ گیگاوات-گرمایی رسید که ۶۹ درصد سهم چین بود.

 گزارش جدید اداره اطلاعات انرژی

اداره اطلاعات انرژی آمریکا(EIA) در جدیدترین گزارش خود که در آگوست امسال منتشر شده، پیش‌بینی کرده است که تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر، سریع‌ترین رشد را در سال ۲۰۲۰ به خود اختصاص خواهد داد. این اداره پیش‌بینی کرده است که بخش برق آمریکا در سال ۲۰۲۰ به ۲/ ۲۳ گیگاوات (GW) ظرفیت جدید بادی و ۹/ ۱۲ گیگاوات خورشیدی اضافه کند.

این اداره، میزان تولید برق از سلول‌های خورشیدی را که در سال ۲۰۲۱ به‌صورت آنلاین وارد مدار می‌شود به ۲/ ۱۲ گیگاوات در مقایسه با پیش‌بینی قبلی (۴/ ۱۱ گیگاوات) افزایش داده است. با این وجود، این ظرفیت‌های اضافی در معرض درجه بالایی از عدم قطعیت قرار دارد و EIA همچنان نظارت بر افزایش ظرفیت برنامه‌ریزی شده را گزارش می‌دهد. مصرف زغال‌سنگ آمریکا که از آوریل به پایین‌ترین نقطه خود کاهش یافت در سه ماه دوم ۲۰۲۰ به ۹۵ میلیون تن رسید.

 اداره اطلاعات انرژی آمریکا انتظار دارد میزان مصرف زغال‌سنگ به اوج فصلی ۱۲۷ میلیون تن در سه ماهه سوم افزایش یابد، اما پایین‌تر از سطح ۲۰۱۹ باقی بماند. EIA برآورد کرده است که مصرف زغال‌سنگ ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۰ به میزان ۲۶ درصد کاهش و در سال آینده(۲۰۲۱) ۲۰ درصد افزایش یابد.

محدودیت در فعالیت‌های تجاری و مسافرتی و کندی رشد اقتصادی مربوط به تلاش‌های کاهش اثرات کووید-۱۹ است. انتشار کربن با کاهش مصرف کل سوخت‌های فسیلی به‌ویژه زغال‌سنگ (۹/ ۲۴ درصد) و نفت (۶/ ۱۱ درصد) کاهش می‌یابد.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) در جدیدترین گزارش خود در ماه آگوست ۲۰۲۰، پیش‌بینی کرد، مصرف برق آمریکا امسال ۶/ ۳ درصد در مقایسه با پارسال کاهش یابد. پیش‌بینی این اداره از خرده‌فروشی برق حاکی از افت ۴/ ۷ درصدی است که از لحاظ درصدی، بیشترین کاهش در بخش تجاری محسوب می‌شود.

همچنین خرده‌فروشی برق در بازار صنعتی در حالی با افت ۸/ ۵ درصدی پیش‌بینی شده که مصرف برق خانگی این کشور در سال ۲۰۲۰ با رشد ۲ درصدی مواجه خواهد شد. اگر چه سرما و برودت کمتر زمستان در اوایل ۲۰۲۰ منجر به کاهش مصرف گرم‌کننده‌های محیطی شد، اما این عامل با افزایش تقاضای برق کولر و خنک‌کننده‌ها در تابستان جبران شد و تصور می‌شود، رشد مصرف برق، بیشتر از سوی افراد شاغل در خانه صورت بگیرد.

براساس پیش‌بینی EIA در مجموع میزان مصرف برق ایالات‌متحده ۸/ ۰ درصد در سال ۲۰۲۱ افزایش می‌یابد. این اداره پیش‌بینی کرده که سهم تولید برق آمریکا از نیروگاه‌های گازی از ۳۷ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۴۰ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یابد. پیش‌بینی سهم زغال‌سنگ برای تولید برق از ۲۴ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۱۸ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش و سپس به ۲۲ درصد در سال ۲۰۲۱ افزایش می‌یابد. همچنین تولید برق از منابع انرژی تجدیدپذیر از ۱۷ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۲۰ و بعد به ۲۲ درصد در سال ۲۰۲۱ می‌رسد. افزایش سهم تجدیدپذیرها نتیجه افزایش پیش‌بینی شده در ظرفیت انرژی باد و خورشیدی است.EIA، انتظار کاهش تولید برق هسته‌ای را در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ دارد و این موضوع نشان‌دهنده بازنشستگی‌های اخیر و آینده ظرفیت تولید هسته‌ای است.

 وضعیت ایران در بخش انرژی‌های نو

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد مجموع ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر کشور تا پایان خردادماه امسال به ۸۲۵ مگاوات رسیده و ۸۲۱ مگاوات ظرفیت جدید نیز در حال ساخت است. براساس تازه‌ترین گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران، میزان برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق تا پایان خرداد امسال به چهار میلیارد و ۸۷۶ میلیون کیلووات ساعت رسیده ‌است. طبق بررسی‌ها استفاده از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور تا پایان خردادماه صرفه‌جویی یک هزار و ۷۶ میلیون لیتری در مصرف آب به همراه داشته است. انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق توانسته‌اند تا پایان خردادماه امسال ۴۵۵ میلیون کیلووات ساعت کاهش تلفات در شبکه برق به همراه داشته باشند. همچنین میزان صرفه‌جویی در مصرف سوخت فسیلی با کمک بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق تا آخر خردادماه به یک هزار و ۳۸۵ معادل میلیون مترمکعب گاز طبیعی رسید. این در حالی است که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان خردادماه امسال از انتشار سه هزار و ۳۱۶ هزارتن گاز گلخانه‌ای در کشور جلوگیری کرده است. آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران نشان می‌دهد تا پایان خردادماه امسال سهم انرژی‌های خورشیدی در تولید برق کشورمان با ۶۳ نیروگاه ۴۴ درصد، انرژی بادی با ۲۰ نیروگاه سهمی ۳۴ درصدی، نیروگاه‌های برق‌آبی سهمی ۱۲ درصدی، تولید برق از بازیافت حرارتی توربین‌های انبساطی ۲ درصد و زیست توده یک درصد است. انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق تا پایان خردادماه امسال نیز موفق به جذب سرمایه‌گذاری غیردولتی به میزان ۱۴۳هزارو۸۰ میلیارد ریال شده‌اند.

این آمار در حالی منتشر شده است که طبق ارزیابی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر در ایران قابل‌توجه است. در بخش انرژی بادی، سرعت متوسط باد طی سال در بیش از ۱/ ۲ میلیون هکتار زمین بیش از ۸ متر بر ثانیه بوده که برای استفاده از این نوع انرژی مناسب است. ازسوی دیگر در مناطق مختلف کشور ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید توان وجود دارد. برای مثال در حدود ۴/ ۰ درصد از مساحت کشور پتانسیل تولید ۱۷۰ وات بر مترمربع و ۳/ ۱۷ درصد از مساحت کشور معادل ۲۸ میلیون هکتار، ظرفیت تولید توان به میزان ۲۶۰ وات بر مترمربع را داراست.

در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ میانگین بازده نیروگاه‌های تولید توان حرارتی از ۹/ ۳۰ درصد به ۷/ ۳۷ درصد افزایش یافته است. جالب اینکه در کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) این مقدار ۵/ ۳۶ درصد است.

این موضوع نشان می‌دهد، تعداد نیروگاه‌های با راندمان پایین در ایران زیاد است که این امر نیاز فراوان به ارتقا و مدرنیزه کردن نیروگاه‌های کنونی را نمایش می‌دهد. ایران در نظر دارد تا سال ۲۰۲۱ سهم انرژی‌های تجدیدپذیر غیربرقابی را در چرخه تولید توان تا ۵ درصد ارتقا دهد. یعنی چیزی حدود ۴ گیگاوات در سال ۲۰۲۱. البته به‌نظر می‌رسد این ارقام با واقعیت فاصله زیادی دارد.