روزهای مدارای اقتصادی
یک ماه پس از ورود کرونا به ایران، وضعیت کسب وکار بخش قابل توجهی از جامعه ایران تغییر کر ده است. بخش زیادی از کسب وکارهای خرد یا مجبور به تعطیلی واحدهای صنفی خود شده‌اند یا عملا با حداقل ظرفیت کار می‌کنند و بخش دیگری نیز به دلیل نبود تقاضا، ممنوعیت فعالیت یا کاهش جدی درآمد، یا در مرز ورشکستگی قرار دارند یا در عمل به بسیاری از تعهدات‌شان ناکام مانده‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد؛ هر چند پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که عمر کرونا چندان طولانی نخواهد بود و در صورت رعایت نکات بهداشتی از سوی مردم، ظرف هفته‌های آینده، روند ابتلا به این ویروس کاهشی خواهد شد اما همین درگیری چند هفته‌ای که منجر به تحت تاثیر قرار گرفتن بازار شب عید شده برای بسیاری از فعالان اقتصادی گران تمام شده است. موضوعی که دولت از چند هفته قبل به آن واکنش نشان داد و از برنامه‌ریزی برای کاهش فشارها بر واحدهای اقتصادی گفت، برنامه‌هایی که در جریان جلسات روز گذشته ستاد اقتصادی دولت به جمع‌بندی رسید و از سوی رییس سازمان برنامه و بودجه و رییس کل بانک مرکزی تشریح شد.
هر چند بسیاری معتقدند، ایران ورود کرونا را دیر متوجه شد و دلیل افزایش قابل توجه تعداد مبتلایان به این بیماری همین موضوع بوده اما از زمان اعلام رسمی ورود کرونا به کشور، دولت تلاش کرده با ایجاد برخی محدودیت‌ها، خطرناک‌ترین نقاط برای شیوع این ویروس را تعطیل کند. تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، برنامه‌های هنری و ورزشی از چند هفته قبل در ایران برقرار شده و با توصیه‌های دولت و مقامات وزارت بهداشت، حضور مردم در اماکن عمومی به شدت کاهش یافته است.
تحت تاثیر این اتفاق نه تنها افرادی که مشاغل‌شان رسما تعطیل شده و متضرر شده‌اند که حتی سایر صنوف که واحدهای صنفی‌شان باز است اما تحت تاثیر کرونا مشتری ندارند نیز با مشکلات جدی مواجه هستند. در چنین فضایی به نظر می‌رسد، چاره‌ای جز ورود دولت نیست. دولتی که خود در ماه‌های گذشته تحت تاثیر تحریم‌های امریکا با محدودیت جدی در منابع مالی مواجه بوده اما حالا باید برای عبور از بحران کرونا وارد عمل شده و به بخشی از فعالان اقتصادی و افراد کم‌درآمد جامعه خدمت‌رسانی کند.
ضرورت این برنامه‌ریزی از هفته‌ها قبل و از سوی رییس‌جمهور اعلام شده بود و روحانی روز گذشته نیز در حاشیه جلسه اعضای هیات دولت با فعالان اقتصادی دلایل نهایی برای اتخاذ این تصمیمات را تشریح کرد. او گفته: در برخی از کسب وکارها به طور طبیعی مشکلاتی ایجاد شده که در این جلسه بررسی کردیم تا بتوانیم به افرادی که در این کسب وکارها دچار مشکل شده‌اند، کمک کنیم.
کمک به اقشار کم بضاعت
پس از چند روز برنامه‌ریزی و گفت‌وگو در دولت، سرانجام برنامه‌هایی که برای حمایت از اقشار کم‌درآمد مطرح بود، نهایی شد. این اقشار در این مرحله، جدای از صاحبان مشاغل و کسب وکارهایی تعریف شده‌اند که تحت تاثیر کرونا زیان دیده‌اند. بر اساس اعلام دولت با توجه به در مضیقه قرار گرفتن بخشی از جامعه تحت تاثیر کرونا که درآمد بسیار کمی دارند این گروه نیاز به دریافت کمک بلاعوض خواهند داشت که در چند مرحله به حساب آنها واریز می‌شود.
محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه درباره نحوه جمع‌بندی صورت گرفته از سوی دولت توضیح داده: مصوبات در پایان جلسه به دو گروه تقسیم شد که بخش اول تمهیل، تعویق یا مهلت به کسانی که مشاغل آنها در این دوره آسیب دیده که ۱۰ گروه مشاغل تعریف شد و اینکه از نظر بیمه، مالیات یا اقساط بانکی، تمدیدهایی برای آنها در نظر گرفته شد. بخش دیگری از مصوبات امروز به مبالغی که به صورت بلاعوض پرداخت می‌شود که این بخش از تعهدات مالی دولت توسط سازمان برنامه و بودجه تقبل شده که شامل کمک بلاعوض به ۳ میلیون نفر از خانواده‌های شناسایی شده از کم‌درآمدترین اقشار جامعه است که از ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان در 4 مرحله به صورت بسته حمایتی و بلاعوض پرداخت خواهد شد.
رییس سازمان برنامه و بودجه با تاکید بر اینکه اولین دوره پرداختی به این بخش سه‌شنبه هفته جاری پرداخت خواهد شد، گفت: گروه دیگر افرادی مثل کارگران فصلی هستند که می‌توانند در صورت درخواست از یک تا ۲ میلیون تومان در کارت معیشتی آنها شارژ شود که پس از 3 ماه تنفس از یارانه و کمک معیشتی آنها کسر خواهد شد. به این ترتیب بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته این افراد که فعلا تعدادشان در سطح کشور 3 میلیون نفر در نظر گرفته شده است برای عبور از روزهای سخت کرونا و تامین هزینه‌های‌شان در چند مرحله کمک‌های بلاعوض دریافت خواهند کرد. این گروه که مشمول دریافت بسته حمایتی شده‌اند، افرادی هستند که حداقل درآمد را دارند؛ به نحوی که حدود 3 میلیون خانوار شناسایی شدند که قرار نیست برای آنها تسهیلات اعتباری در نظر گرفته شود بلکه به تناسب بعد خانوار بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان طی 4 مرحله به آنها پرداخت خواهد شد که به حساب یارانه آنها واریز می‌شود؛ به طوری که برای خانوار تک نفره ۲۰۰ هزار تومان، دو نفره ۳۰۰ هزار تومان، سه نفره ۴۰۰ هزار تومان، چهار نفره ۵۰۰ هزار و پنج نفره و بالاتر ۶۰۰ هزار تومان بوده که قرار است، پرداخت این کمک بلاعوض طی هفته جاری انجام شود.
حمایت از کسب و کارها
در کنار اقشار کم درآمد جامعه که در روزهای گذشته تحت تاثیر افزایش سرعت شیوع کرونا در ایران آسیب دیده‌اند، بخش قابل توجهی از کسب وکارها نیز هستند که در این روزها با فاجعه درآمدی مواجه شده‌اند و در صورتی که فکری برای آنها صورت نگیرد پس از عبور از کرونا، سرمایه‌گذاران‌شان با خطر ورشکستگی مواجه خواهند بود.
بر اساس اعلام بانک مرکزی، این کسب وکارها در 10 حوزه اصلی تعریف شده‌اند؛ مراکز تولید و توزیع غذاهای آماده اعم از رستوران‌ها، بوفه‌ها، طباخی، تالارهای پذیرایی، قهوه‌خانه‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها، مراکز مربوط به گردشگری شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مجتمع‌های جهانگردی و گردشگری، مهمان‌پذیرها مهمان‌سراها، مسافرخانه‌ها، زائرسراها و مراکز بوم‌گردی، حمل و نقل عمومی مسافر درون‌شهری و برون‌شهری اعم از هوایی، جاده‌ای، ریلی و دریایی، دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری، مراکز تولید و توزیع پوشاک و مراکز تولید و توزیع کیف و کفش، مراکز توزیع آجیل، خشکبار، قنادی، بستنی و آبمیوه، مراکز و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی، مراکز و مجتمع‌های فرهنگی و آموزشی و مراکز تولید و توزیع و فروش صنایع دستی در دسته این مشاغل قرار گرفته‌اند که از آنها به طرق مختلف حمایت خواهد شد.
همان طور که از قبل نیز مشخص بود، دولت در 3 حوزه اصلی می‌تواند برای صاحبان این کسب وکارها، تسهیلاتی در نظر بگیرد، پذیرش تاخیر در بازپرداخت اقساط بانک‌ها و چک‌های برگشتی، پذیرش تاخیر در پرداخت حق‌السهم کارفرما در تامین اجتماعی و پذیرش تاخیر در تسویه حساب مالیاتی، اصلی‌ترین گزینه‌های مد نظر بود که بر اساس اعلام رییس کل بانک مرکزی برای تمامی این حوزه‌ها برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است.
همتی در این زمینه گفته: ما به رابطه حقوقی کسی که چک کشیده و کسی که باید دریافت کند، کاری نداریم و آن سر جای خودش باقی است. اما طبق قانون، بانک‌ها ضوابطی داشتند و فردی که چکش برگشت می‌خورد را محروم می‌کردند اما در این جلسه تصمیم گرفته شده از یکم اسفند ماه سال جاری تا پایان اردیبهشت ماه سال ۹۹ اگر چک کسی برگشت بخورد به خاطر برگشت چک از خدمات بانکی محروم نمی‌شود و می‌تواند بقیه خدمات بانکی را دریافت کند. رییس کل بانک مرکزی افزود: در جلسه ستاد اقتصادی دولت مقرر شد تا ۴ میلیون خانواری که کسب وکار آنها آسیب دیده است بین یک تا دو میلیون وام در اختیار آنها قرار داده شود و اقساط آنها نیز از مبلغ یارانه آنها برداشت می‌شود و نیازی نیست قرارداد وام با سیستم بانکی انعقاد کنند و بانک‌ها هم تعهد کرده‌اند که با نرخ ۱۲ درصد حساب کنند که البته ۸ درصد آنها را دولت پرداخت می‌کند و در مجموع به طور میانگین حدود ۶۰۰۰ میلیارد تومان و ۴ میلیون خانوار وام دریافت خواهند کرد که با نرخ ۴ درصد خواهد بود.
با اجرایی شدن سیاست‌های جدید حمایتی دولت به نظر بخشی از نگرانی‌های صاحبان کسب وکار برای عبور از این دوران کاهش خواهد یافت هر چند همچنان مسائلی چون اجاره‌بهای واحدهای صنفی باقی است که نه به دولت که به رابطه افراد درون جامعه وابسته است. ایران احتمالا هفته‌های آینده را نیز همچنان درگیر کرونا خواهد بود و به نظر این تسهیلات شدت آسیب‌های وارد شده به اقتصاد را کمرنگ خواهد کرد.
