دغدغه‌های معیشتی، 10 روز مانده به عید
«جنگی دهشتناک در گرفته است، با دشمنی که شما او را نمی‌بینید و او شما را می‌بیند؛ در جبهه‌ای به وسعت و گستردگی عالم و عالمیان. مشرق تا به مغرب. همه کس از زن و مرد و پیر و برنا درگیر این جنگند».
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، تعابیر بالا نوشته استاد محمدعلی موحد است. این مورخ، حقوقدان، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و نویسنده مجموعه کتاب «خواب آشفته نفت»، روز گذشته (یکشنبه) در پیامی به مناسبت روز پدر، از شیوع ویروس کرونا و تاثیر آن بر زندگی کارگران گفته است، ویروسی که امروز در کنار ایران نزدیک به 100 کشور دیگر را نیز در سطوح مختلف به خود آلوده کرده و در کنار تبعاتی که برای سلامتی افراد آلوده شده و همچنان خطراتی که برای انتقال دیگر افراد به وجود آورده است، موجی از ترس و نگرانی را نیز در میان بسیاری از مردم جهان به وجود آورده است. هرچند این ویروس با گذشت بیش از دو ماه از آغاز فعالیتش در سطح جهان، عددی نزدیک به 100 هزار نفر را درگیر کرده و تعداد تلفات آن کمتر از چهار هزار نفر بوده، اما با توجه به تازه و ناشناخته بودن و نداشتن درمان قطعی، بسیاری از دولت‌ها را بر آن داشته تا با جدیت به مقابله با آن برخیزند.در ایران نیز که نخستین ابتلای قطعی به این ویروس را اوایل اسفند کشف کرد شرایط مانند دیگر کشورهاست. تعطیلی مراسم‌ها، برنامه‌های هنری و فرهنگی، مدارس و دانشگاه‌ها و ترتیب دادن سیاست‌هایی که به محدودیت آمد و شد در شهرها منجر می‌شود، بخشی از طرح‌هایی است که از سوی دولت در دستور کار قرار گرفته تا سرعت شیوع کرونا در ایران کاهش یابد. جدای از این سیاست‌ها، با تاکید بر لزوم ماندن در خانه در صورتی که کار ضروری وجود ندارد، بسیاری از اصناف که حوزه فعالیت‌شان مایحتاج الزامی زندگی مردم نیست یا در حوزه‌هایی فعالیت می‌کنند که استفاده از خدمات‌شان در شرایط شیوع کرونا توصیه نمی‌شود، از فضای به وجود آمده متضرر شده و تحت فشارهای جدید قرار گرفته‌اند. در این میان جدای از کارفرمایان که با مسائل و دغدغه‌هایی مانند اجاره واحد شغلی، حقوق و مزیای کارگران، مالیات، تامین اجتماعی و تسهیلات بانکی مواجه هستند، کارمندان و کارگران این واحدهای صنفی نیز با مشکل و نگرانی درباره وضعیت معیشتی خانواده‌های‌شان مواجه شده‌اند و در این میان نزدیکی به عید نوروز و سنت‌های ایرانی خانواده‌ها در این ایام نیز مزید بر علت شده تا نگرانی از وضعیت معیشتی کارگران افزایش پیدا کند، موضوعی که بخش مهمی از پیام محمدعلی موحد را نیز به خود اختصاص داده است. او گفته: «غم آن انبوه جماعتی بر دل من نشسته است که برای ادامه زندگی محتاج کار روزانه‌اند. کارگران دستمزدبگیر، در سطوح مختلف، پشت میز اداره، پشت فرمان خودرو، پای ماشین کارگاه، کارگرانی که باید تمام روز را با خاک و گل و سنگ و سیمان پنجه درافکنند تا بتوانند دم غروب قوت لایموتی برای زن و بچه خود ببرند. یقین دارم که توقف فعالیت‌ها عرصه را بر آنان تنگ‌تر خواهد کرد. به فکر آنان باشیم. مردان و زنان باشرف و آبروداری را که در تنگنا افتاده‌اند، فراموش نکنیم.»
مزایای کارگران
بر اساس سنت اقتصادی ایران، هر ساله کارگران و کارمندان بر اساس نوع قراردادشان، از واحد صنفی یا اقتصادی که در آن مشغول به کار هستند، در ماه اسفند، عیدی و مزایا دریافت می‌کنند. با شیوع کرونا در ایران و تحت تاثیر قرار گرفتن بسیاری از واحدهای صنفی به دنبال این اتفاق، حالا یکی از مسائلی که اقتصاد ایران را به خود درگیر کرده بحث نحوه حمایت از کارگران در روزهای پایانی سال است. حمیدرضا امام‌قلی‌تبار، بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران با اشاره به اینکه در بحث مشکلات پیش آمده کرونا کارگران بیشتر ضرر را کردند، گفت: تعداد زیادی از کارفرمایان با شیوع بیماری کرونا دچار مشکلات متعدد در بحث فروش محصولات خود شدند و همین موضوع باعث شد که در بهترین حالت حدود ۳۰درصد کارگران کشور با مرخصی بدون حقوق به خانه‌های خود رفته‌اند. مطابق قانون بیمه بیکاری، در چنین شرایطی که کارگران بدون خواست و اراده خود بیکار می‌شوند، بیمه بیکاری باید حقوق به وی پرداخت کند، اما این کارگران به خاطر ترس از بیکاری جرات رفتن به ادارات کار و شکایت از کارفرمای خود را ندارند. در صورتی که کارگران به ادارات کار مراجعه و اعلام کنند که بدون خواست خود بیکار شده‌اند، مشمول بیمه بیکاری می‌شوند، اما اکثر آنها قراردادهای موقت دارند و از ترس اینکه کارفرما دیگر با آنها همکاری نکند اقدام به رفتن به ادارات کار و شکایت و اقدامات لازم برای بیمه بیکاری نمی‌کنند.
حمایت دو مرحله‌ای
هرچند در شرایط فعلی کشور، نظارت بر عملکرد تمام واحدهای صنفی و نحوه تعامل آنها با نیروهای کارشان قدری دشوار به نظر می‌رسد، اما آنچه از سوی نهادهای اجرایی کشور ممکن بود، برقراری برخی سیاست‌های حمایتی از کارفرمایان برای کاهش فشار بر آنهاست که می‌تواند در مرحله بعدی به کاهش فشار بر کارگران منجر شود. از نخستین روزهای شیوع کرونا در ایران، مدرس خیابانی، قائم‌مقام وزیر صمت در نامه‌ای به معاون اقتصادی رییس‌جمهور، از او خواست با برقراری برخی سیاست‌ها، از بنگاه‌های اقتصادی که به دلیل شرایط به وجود آمده متضرر شده‌اند، حمایت شود. در همین چارچوب در روزهای بعد، دولت سیاست‌های مختلفی را در حوزه‌هایی از ارتباط با بنگاه‌های اقتصادی تغییر داد. یکی از این تصمیم‌ها به تعویق اقساط تسهیلات بانکی اختصاص داشت. موضوعی که ابتدا علی ربیعی سخنگوی دولت به آن اشاره کرد و در گام بعدی از سوی بانک مرکزی نهایی شد. ربیعی گفت: رای کاهش فشار بر مردم مقرر شد سررسید وام‌های مرتبط با کسب و کارها و برخی دیگر از وام‌ها، دو ماه به عقب بیفتد.دیگر موضوعی که برای بنگاه‌های اقتصادی اهمیت فراوانی داشت، نحوه محاسبه مالیات آنها بود. در روزهای گذشته دولت وعده‌هایی در رابطه با کاهش فشار بر بنگاه‌ها در حوزه مالیات داده و در جدیدترین تصمیم که روز گذشته (یکشنبه) نهایی شد، سقف درآمد مشمول مالیات بنگاه‌های کوچک اشخاص حقیقی و حقوقی تغییر کرد. توضیح اینکه هم‌اکنون سقف فعلی درآمد مشمول مالیات بنگاه‌های کوچک برای اشخاص حقیقی ۱۰۰ میلیون تومان بوده که بنا بر تصمیمات اتخاذ شده در دولت و سازمان امور مالیاتی این سقف افزایش یافته است. بر این اساس بعد از شیوع بیماری کرونا، سقف درآمد مشمول بنگاه‌های کوچک برای اشخاص حقیقی از ۱۰۰ میلیون به ۲۰۰ میلیون تومان و حقوقی از ۳۰۰ به ۵۰۰ میلیون تومان افزایش خواهد یافت.
در کنار مسائلی که دولت می‌تواند آنها را برطرف کند، آنچه امروز صاحبان کسب و کار را بسیار نگران کرده، اجاره‌بهای واحدهای شغلی است که در آنها مشغول به کارند. هرچند از گوشه و کنار ایران خبر می‌رسد که بسیاری از صاحبان املاک، با درک شرایط مستاجران‌شان به آنها مهلت داده‌اند تا در ماه‌های آینده اجاره را تسویه کنند اما برای اثرگذاری این موضوع باید گسترده شود. بنیاد مستضعفان به عنوان مالک اصلی مجموعه پلاسکو یکی از نهادهایی است که در این حوزه تصمیمی جدید گرفته است. پرویز فتاح، رییس این بنیاد در صفحه شخصی خود در توییتر نوشته: کرونا نه تنها سلامت، بلکه بعضی کسب‌وکارها را از رونق انداخت. در این روز مبارک میلاد مولا علی (ع)، بنیاد مستضعفان از ۲ ماه اجاره‌بهای املاک تجاری خود (اسفند و فروردین) در کل کشور به عنوان همراهی و ملاحظه کسبه عزیز صرف‌نظر می‌کند.هرچند بر اساس پیش‌بینی‌ها، فعلا کرونا مهمان ایران خواهد بود و کشور باید در هفته‌های آتی نیز خود را آماده مقابله با این ویروس کند اما به نظر می‌رسد تا مشخص نشدن ابعاد دقیق این حضور، میزان خسارت وارد شده به اقتصاد ایران نیز مشخص نخواهد بود. آنچه در این روزها بیشترین اهمیت را دارد، حمایت از فعالان اقتصادی آسیب‌پذیر و قشر کارگر خواهد بود که با تعطیلی بسیاری از واحدهای صنفی، با مشکل و محدودیت مواجه شده‌اند، مشکلاتی که البته با تصمیمات دولتی و همراهی مردم برطرف خواهند شد. همان‌طور که محمدعلی موحد در پایان پیام خود می‌گوید: روزگار بدی است. اما اصلا و ابدا شک نکنید که در جنگ میان مرگ و زندگی، زندگی پیروز خواهد شد. مبادا که جوان‌ها بی‌حوصله شوند و بی‌تابی کنند.
