خداحافظی با کرونا محقق می‌شود؟
یکی از سؤالاتی که در شرایط حاکم بر کشور و البته جهان بسیار مهم است، این است که زمان خداحافظی با ویروس کرونا کی خواهد رسید. برای پاسخ به این سؤال مهم، دکتر نوید محمدزاده سه سناریو مطرح کرده است. که در زیر به بیان هر سه سناریو و البته چالش‌های هرکدام از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
اقتصادآنلاین - دلسا پزشک‌پور؛ با توجه به اطلاعات اندک موجود در مورد دامنه گسترش بیماری و ویژگی‌های آن تخمین زمان خداحافظی با کووید 19 دشوار است. اما به صورت خیلی سرانگشتی باید آرناتِ (R0) حدودأ سه کرونا، به زیر یک برسد و برای مدت کافی در این محدوده باقی بماند. اما چگونه می‌توان به آن محدوده مطلوب رسید و ماند؟
چند سناریو و تأثیرات فرضی آن‌ها
سناریوی اول: جامعه با کاهش تماس‌های خود و افزایش قرنطینه فردی افراد بیمار، اثری بگذارد که آرنات را به زیر یک برساند. این امر به یک همت اجتماعی وسیع نیاز دارد و دشوار است. اگر این تلاش به صورت نصفه و نیمه انجام شود، بیماری کنترل نخواهد شد. در واقع اگر مردم به مسافرت و تردد خود ادامه دهند، این سناریو کم‌رنگ می‌شود.
سناریوی دوم: اگر اثر کاهش تماس‌ها در جامعه در حدی نباشد که به نقطه چرخش (Tipping Point) مورد نظر برسیم، رشد بیماری کند می‌شود، ولی همچنان ادامه پیدا می‌کند.
فرض کنید آرنات به یک و نیم برسد. در چنین حالتی هنوز تعداد افراد بیمار افزایش نمایی پیدا می کنند، اما سرعت این افزایش کم‌تر خواهد بود. در این بین در صورتی که تغییر فصلی در حدی باشد که احتمال ابتلای پس از تماس را، نصف کند، آن‌گاه برآیند این دو اثر به کنترل بیماری می‌انجامد. البته اگر واقعا افزایش دما بر نابودی ویروس مؤثر باشد،ویروس باشد. اما همچنان آرنات، بالای یک خواهد ماند. پس کاهش تماس‌های جامعه تا پایان فراگیری بیماری الزامی است.
سناریوی سوم: این سناریو مربوط به جهش ویروس یا کاهش خطر آن به مرور زمان است. در مورد جهش ویروس هم آن‌چنان اطلاعی در دسترس نیست و باید منتظر ماند. مکانیزم اصلی، مکانیزم انتخاب طبیعی داروینی است، که به بقای بیش‌تر گونه‌هایی از ویروس بیانجامد که میزبان خود را نکشند. این سناریو به کاهش مرگ و میر افراد می‌انجامد، اما ممکن است که تأثیری بر قدرت سرایت افراد نگذارد. پس در این صورت با حالتی مواجه هستیم که افراد کم‌تری در اثر ویروس کرونا کشته می‌شوند اما به دلیل میانگین طولانی‌تر بیماری، زمان میانگین انتقال افزایش می‌یابد که شاید اثر، هرچند کم، مثبتی هم بر آرنات داشته باشد. برآیند این دو اثر احتمالأ موجب کاهش مرگ و میر خواهد شد.
اما این سناریوها چالش‌هایی نیز به همراه دارند
چالش اول: با طولانی شدن زمان خانه نشینی و زیان‌های اقتصادی ناشی از آن و همچنین پیش آمدن یکی از سه مورد امیدوارکننده بالا، ریسک بیماری در جامعه کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی اعلام پیروزی زودهنگام موجب بازگشت مجدد بیماری خواهد بود.
چالش دوم: طبیعتأ تا امروز فهمیده‌ایم که ویروس کرونا مربوط به جغرافیای خاص نیست. با توجه به مطالعاتی که حدس می‌زنند موارد ناشناخته محتمل در عراق و آذربایجان و سوریه باید وجود داشته باشد، و با نگاه به داده‌های کشورهای عربی چون کویت و بحرین، باید لحاظ کرد که در حال حاضر، چالش پیش رو کنترل جهانی ویروس است. حتی اگر با سناریوهای یک یا دو، بتوانند دامنه گسترش بیماری در ایران را کم کنند، همیشه احتمال سرایت دوباره از کشورهای دیگر گریزناپذیر خواهد بود.
چالش سوم: در صورت وجود اثرات فصلی، در زمانی که شاهد زمستان در نیم‌کره جنوبی هستیم، این ویروس ممکن است به فعالیتش در نیم‌کره جنوبی ادامه دهد و برای سالیان متمادی، و به صورت تناوبی بین نیم‌کره‌های شمالی و جنوبی و مناطق مختلف آب و هوایی بچرخد. توقف این چرخش نیازمند اختراع واکسن و استفاده از آن در تمامی نقاط آسیب پذیر خواهد بود!
