علوم‌زمین به کمک خلیج گرگان می‌آید
به استناد تأکید اسحاق جهانگیری معاون رئیس‌جمهوری مبنی بر تدوین طرح جامع ملی به استفاده از یافته¬های علمی و مطالعات پیشین با استفاده از توانمندی دانشگاه‌ها و مشاغل و همچنین اخذ پیشنهادات کوتاه مدت برای حفاظت از تالاب میانکاله و خلیج گرگان، پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از نتایج مطالعات پیشین خود سخن به میان می‌آورد.
به گزارش اقتصادآنلاین، بر همین اساس به گفته رئیس پژوهشکده علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، خلیج گرگان و تالاب میانکاله از لحاظ محیط رسوبی یک محیط رسوبی لاگون و بریراسپیت (سد ماسه‌ای) هستند، در چنین محیط‌هایی بالانس آب و رسوب توسط کانال‌های طبیعی ایجاد شده در سطح سد ماسه‌ای که رابط لاگون و دریای باز است، برقرار می‌شود.
راضیه لک یادآور شد: منشأ رسوب به داخل خلیج گرگان از رودخانه‌های وارده به آن که منشأ آن غالباً ارتفاعات البرز است از یک سو و رسوب وارده از سمت دریای خزر است که به آن رسوبات با منشأ بادی را هم می‌بایست اضافه کرد.
وی با بیان این‌که آب خلیج گرگان تابعی از سطح آب دریای خزر است، تصریح کرد: کنترل نوسانات آن از توان ما خارج است و کنترل عمق خلیج گرگان مهمترین پارامتر برای مقابله با خشک شدن خلیج و کاهش سطح تبخیر است.
رئیس پژوهشکده علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با طرح این پرسش که چگونه می‌توان عمق خلیج گرگان را حفظ کرد و یا افزایش داد؟ افزود: تاکنون عمده راهکار ارائه شده بر روی لایروبی کانال‌های طبیعی چپقلی و آشوداده متمرکز است، اما آیا لایروبی این دو کانال مشکل خلیج گرگان رفع می‌شود و می‌توان عمق خلیج را افزایش داد و یا ممکن است با آورد رسوب بیشتر از سمت دریا به سمت خلیج و به تله افتادن رسوبات در محیط آرام و لاگونی خلیج، مشکل آن را بیشتر کرد.
به گفته لک، نرخ رسوبگذاری در خلیج گرگان غیرمتعارف و تقریباً ده برابر نرخ رسوبگذاری مناطق ساحلی دریای خزر و حدود 100 برابر میانگین نرخ رسوبگذاری سایر دریاها و دریاچه‌ها است.
وی تصریح کرد: علت بالا بودن نرخ رسوبات در خلیج گرگان الگوی جریانات در بخش شرقی دریای خزر و محیط لاگونی خلیج گرگان است، چرا تاکنون این مشکل وجود نداشت و آیا دلیل اصلی آن را باید به نوسانات سطح آب دریای خزر نسبت داد؟
رئیس پژوهشکده علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ادامه داد: در زمان بالا بودن سطح آب دریای خزر، سطح آب خلیج گرگان هم بالا و در نتیجه دریا به سمت ساحل پیشروی می‌کند اما در زمان پایین رفتن سطح آب دریای خزر سطح آب خلیج گرگان هم پایین می‌رود، ساحل به سمت دریا پیشروی می‌کند در نتیجه پدیده خشک شدن سواحل دیده می‌شود.
این استاد دانشگاه گفت: اجرای طرح‌های ممانعت از ورود رسوب رودخانه‌های قره‌سو و گرگانرود قبل از رسیدن به دریای خزر و همچنین احداث موانعی در دریا عمود بر ساحل شبه جزیره میانکاله به منظور کاهش رسوب وارده به انتهای شبه جزیره میانکاله و در نتیجه کاهش رسوب وارده به خلیج از طریق اینلت‌ها (کانال بین دریا و لاگون) و مخروط افکنه‌های سمت جنوبی اینلت‌ها و یا نصب تله‌گیر رسوب در اینلت‌ها یا همان دهانه اصلی ورود آب به خلیج گرگان از جمله راهکارهای کوتاه‌مدت و موثر در نجات خلیج گرگان است.
وی بیان کرد: برای ارائه راهکار بلندمدت نجات خلیج گرگان از این وضعیت بحرانی، مطالعات دقیق و کارشناسی بویژه مطالعات تاریخچه چند صد ساله خلیج گرگان از دیدگاه اکوسیستمی و رسوب‌شناسی ضروری است که این مهم با مطالعات دقیق مغزه‌های رسوبی دست‌نخورده و ژئوفیزیکی از بستر خلیج ممکن است.
