شوک اقتصادی ایران ناشی از چه بود؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خبرآنلاین، علیرضا سلطانی در ابتدا در خصوص موضع وزیر خارجه کشورمان در قبال اقدام اروپایی ها گفت: دولت ایران حداقل در قالب دولت، تمایل برای رسیدن به شرایط سخت را ندارد. دوست ندارد مکانیسم ماشه فعال نشود . از پیام آقای ظریف این برداشت می شود که، ایران همچنان مایل است برجام را نگه دارد تا اینکه با شورای امنیت درگیر شود.

وی همچنین در تشریح وضعیت برجام و تضعیف این توافق از زمان تصویب تا به امروز نیز اظهار داشت: برجام ریسک بزرگی بود که یا ایران نباید به آن تن می‌داد یا زمانی که به آن تن داد نهایت حفاظت و حراست را از آن می‌کرد. مانند سرمایه گذاری است که فرد وارد یک محیط پر ریسکی می‌شود، آن هم فضایی که قابل اعتماد نیست و ریسک بالایی دارد چون فضا یک فضای سیاسی است . زمانی که وارد شدیم و هزینه را انجام دادیم دیگر جایی برای بازگشت یا خروج از آن نیست که بخواهیم امتیازات و امکانات قبلی را داشته باشیم. وقتی ایران وارد برجام شد هزینه بسیار سنگینی را پرداخت کرد و امتیازاتی را داد . اگر از آن حفاظت و حراست نکند و از دستاوردها و امکاناتش استفاده نکند عملا همه آن هزینه‌ها و تسهیلات را از بین برده است زمانی که آمریکا از برجام خارج شد ارزش پول ملی تقریبا 4 برابر افت کرد . اگر برجام امضا نمی‌شد واجرا نمی‌شد عملا دو سالی که ما برای اجرای برنامه برجام زمان داشتیم به همان سبک و سیاق قبل از اجرای برجام پیش می‌رفت و قیمت دلار از 3800 تومان به 14 هزار تومان نمی رسید حداکثر این بود که دوبرابر شود .آن هم نه به یکباره بلکه طی یک پروسه زمانی دوساله. برجام آمد و یک فضای انتظاری ایجاد کرد فضایی که می‌گفت همه اقتصاد رو به بهبود است، سرمایه گذاری‌های خارجی وارد عرصه می‌شود و توقعات و انتظارات را بالا برد و یک مرتبه بعد از 18 ماه آن فضا بازگشت و آن انتظارات و توقعات منفجر شد همین امر باعث شد که اقتصاد به شدت دچار شوک شود در حالی که اگر برجام برگزار نمی‌شد، این شوک به اقتصاد وارد نمی‌شد، بلکه اثرات منفی  تدریجی با شیب پایین بود که اتفاق می‌افتاد و این شیب پایین ممکن بود به دست اندرکاران کشور کمک کند تا بتوانند اقتصاد و مسائل را بهتر مدیریت کنند و هزینه‌های این تحولات را کاهش بدهند. البته از این مساله هم نباید گذشت که اگر برجام امضا نمی شد ممکن بود زمینه بروز درگیری نظامی افزایش یابد که از این مساله هم نباید غافل شد.

این کارشناس درباره اینکه چقدر احتمال دارد توافقی جدید جایگزین برجام شود گفت: برجام جدید قطعا مطلوب ایران نخواهد بود. برای ایران بهتر است برجام فعلی حفظ شود. بر خلاف تصور بسیاری ، مکانیسم ماشه به معنای افزایش احتمال جنگ نیست چرا که اصولا نه ترامپ که در آستانه انتخابات است مایل به جنگ است و نه ایران خواهان جنگ . از طرف دیگر مکانیسم ماشه به معنای پایان دیپلماسی هم نخواهد بود. بر اساس ماده 37 برجام در کنار ترتیباتی که برای بازگشت خودکار تحریم ها بیان شده ، قیدی وجود دارد که در این اثنا شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری می تواند تصمیم بگیرد. این می تواند باب دور جدیدی از مذاکره و دیپلماسی را با محوریت 5+ 1 و با حضور آمریکا باز کند . بر این اساس هر چیزی در قالب مذاکره و توافق اتفاق افتد یعنی هم مانع از بازگشت خودکار تحریم ها شود و هم زمینه ای برای توافق جدید. بر اساس سیاست اعلامی ایران ، منعی برای مذاکره با آمریکا در قالب 5+1 نیست . بر این اساس برجام هم می تواند باشد هم می تواند پایان یابد و با توافقی جدید جازیگزین گردد. بنابراین مکانیسم ماشه به معنای پایان جهان نیست . شاید این مرحله خود سرآغاز شکست بن بست های سیاسی در ماجرای برجام باشد . ممکن است سناریوهای مختلفی رقم بخورد که برای برای طرفین به خصوص ایران و آمریکا ماهیت برد - برد داشته باشد. هرچند که نقطه مقابل آن هم بازگشت تحریم هاست . قدرت رایزنی و دیپلماسی در این فاصله تقریبا 2 ماهه می توان خود را ثابت کند تا از وخیم تر شدن اوضاع جلوگیری کند و فرصت ها را برای یک شرایط جدید فعال نماید. به نظر می رسد در صورتیکه کار به اینجا برسد طرفین این اراده را برای بهره گیری از آخرین فرصت ها داشته باشند.