یارانه ‌نان حذف می‌شود؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، «نان» مهم‌ترین منبع تأمین‌کننده کالری دریافتی خانوارهای شهری و روستایی کشور است. برای نان مصرفی خانوارهای ایرانی سالانه یارانه قابل توجهی پرداخت می‌شود. براساس آمار غیررسمی، مصرف سرانه نان در ایران ٣٧ درصد بیش از مصرف سرانه کشورهای همسایه است که به معنای اهمیت بیشتر این کالا در سبد غذایی ایرانیان است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خبر داده که: «در لایحه بودجه 1399، یارانه نان و خرید تضمینی گندم، 97 درصد رشد خواهند داشت و از شش هزار میلیارد تومان به 12 هزار میلیارد تومان افزایش می‌یابد»، اما نکته آنجاست که از سهم حدود 10 میلیون تنی نانوایی‌ها از گندم خرید تضمینی، 7.5 میلیون تنی گندم (حدود 75 درصد) مورد نیاز نانوایی‌های سنتی دولتی و حدود 2.5 میلیون تن (حدود 25 درصد) به نانوایی‌های آزادپز می‌رسد. با درنظرداشتن ثبات همان نرخ 665 تومانی برای هر کیلوگرم گندم برای نانوایی‌های دولتی و در نتیجه مابه‌التفاوت آن (یارانه هزارو 535 تومانی) در حجم 7.5 میلیون تنی سهم مورد نیاز آنها، رقمی نزدیک به همان 12 هزار میلیارد تومانی که به‌عنوان یارانه برای نان در نظر گرفته شده، به نانوایی‌های دولتی می‌رسد و در نتیجه یارانه نانوایی‌های آزادپز به کل کنار گذاشته می‌شود. در نظر داشته باشید که سال گذشته گندم تحویلی به نانوایی‌های آزادپز در هر کیلوگرم حدود 900 تومان بود و این یعنی امسال یارانه حدود هزارو 300 تومانی آنها، سوخت می‌شود. در نتیجه تفاوت یارانه‌ای که به دولتی‌ها می‌رسد، در قیاس با آزادپزها، رقم قابل توجهی می‌شود که بیم انتقال گندم یارانه‌ای از نانوایی‌های دولتی به نانوایی‌های آزادپز را افزایش می‌دهد که خود فساد قابل توجهی می‌شود.

  یارانه نان به 15 هزار میلیارد تومان افزایش یابد

حال اگر دولت بخواهد سهم نان را که بخش قابل توجهی از سبد خانوار می‌شود، کماکان متقبل شود، باید یارانه نان را به 15 هزار میلیارد تومان افزایش دهد و فقدان سه هزار میلیارد تومانی را جبران کند که امید می‌رود در جلسه روز یکشنبه کمیسیون تلفیق مجلس این موضوع مورد توجه ویژه قرار گیرد، چرا‌که موضوع «نان»، بسیار حساس‌تر از موضوع «بنزین» است و بی‌توجهی به آن، واکنش جامعه را به‌دنبال خواهد داشت و عجیب است که دولت و مجلس به موضوعی با این میزان ضریب اهمیت، بی‌تفاوت باشند. در تبصره «14» بخش هدفمندسازی یارانه‌ها در لایحه بودجه 1399، اعتباری معادل با 12.1 هزار میلیارد تومان برای یارانه نان و خرید تضمینی گندم از محل منابع سازمان هدفمند‌سازی یارانه‌ها در نظر گرفته ‌شده است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با درنظرگرفتن نیاز تقریبی ١٠ میلیون تنی گندم در کشور در بخش خبازان (نانوایی‌های یارانه‌ای ٧.٥ میلیون تن و آزادپز ٢.٥ میلیون تن) و قیمت دوهزارو 200 تومانی اعلام‌شده از سوی دولت برای خرید تضمینی گندم، یارانه مورد نیاز در صورت ثابت‌ماندن قیمت فروش گندم به خبازی‌ها و در نتیجه ثابت‌ماندن قیمت نان، رقمی معادل 15 هزار میلیارد تومان است.

  احتمال افزایش 2 برابری قیمت نان در نانوایی‌های آزادپز

در سال ١٣٩٨ گندم به نانوایی‌های یارانه‌ای از قرار هر کیلوگرم 665 تومان و برای نانوایی‌های آزادپز 900 تومان فروخته شده است و اگر یارانه نانوایی‌های آزادپز حذف شود، در کمترین حالت ممکن با افزایش بین 2 تا 2.5 برابری قیمت نان در نانوایی‌های آزادپز روبه‌رو خواهیم بود.

  2 سناریو برای جبران کمبود یارانه نان

کارشناسان معتقدند در صورت ثابت‌ماندن مبلغ یارانه در تبصره ١٤، برای اصلاح این روند باید دولت یکی از دو سناریوی زیر را در نظر داشته باشد: در سناریوی اول، گندم نانوایی‌های آزادپز که حدود 25 درصد نان کشور را تأمین می‌کنند، از ٩٠٠ تومان در سال جاری باید به حداقل دوهزارو ٢٠٠ تومان در سال ٩٩ تغییر یابد و قیمت فروش گندم به نانوایی‌های یارانه‌ای ثابت بماند یا در سناریوی دیگر (با فرض ثابت‌ماندن مبلغ یارانه در تبصره ١٤) قیمت فروش گندم به‌طورکلی در تمام خبازی‌ها اعم از یارانه‌ای یا آزادپز ٤٠ درصد نسبت به قیمت فروش گندم در سال ١٣٩٨ افزایش یابد.

  بررسی تبصره 14 بودجه در روز یکشنبه

علی قربانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و یکی از اعضای کمیسیون تلفیق مجلس نیز می‌گوید: تبصره 14 لایحه بودجه که مربوط به هدفمندی یارانه‌هاست، بناست یکشنبه ساعت 14 در کمیسیون تلفیق بررسی شود.

قربانی ادامه می‌‌دهد: بنا داریم آن روز به سازمان برنامه اعلام کنیم که یارانه 12.1 هزار میلیارد تومانی تنها جواب‌گوی یارانه دولتی است و یارانه آزادپزها را پوشش نمی‌دهد و اگر چنین نشود، هزینه نانوایی‌های آزادپز افزایش می‌یابد. در صورت پذیرش سازمان برنامه، قطعا یارانه را به 15 هزار میلیارد تومان افزایش خواهیم داد، زیرا نان یکی از اساسی‌ترین نیازهای سبد خانوار در کشور محسوب می‌شود و نمی‌توان درباره آن ریسک کرد. او در ادامه تأکید می‌کند: با توجه به شرایط فعلی کشور و نیاز جامعه، نان یکی از اساسی‌ترین مسائل است و به‌همین‌دلیل تلاش می‌کنیم یارانه سه هزار میلیارد تومانی را به آن بیفزاییم.

  اختلاف قیمت، فسادزاست

این عضو کمیسیون برنامه نسبت به احتمال انتقال آرد از نانوایی‌های دولتی به آزادپز نیز هشدار می‌دهد و می‌گوید: اختلاف قیمت تا این اندازه قابل توجه (665 تومان برای نانوایی‌های دولتی و دوهزارو 300 تومان برای نانوایی‌های آزادپز)‌ قطعا رانت و آشفتگی ایجاد می‌کند. این اتفاق مانند ارز چهارهزارو 200 تومانی و ارز 12 هزار تومانی است که فساد گسترده‌ای ایجاد کرده و بر همین اساس با این اختلاف‌های فاحش به‌شدت مخالفم؛ بنابراین یا باید تک‌نرخی باشد یا باید نرخ این دو به یکدیگر نزدیک شود. به گفته او، این موضوع به سبب گستردگی، از بنزین نیز حساس‌تر است و دولت باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشد.

بیژن نوروزمقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی استان تهران از بی‌خبری برای رایزنی درباره یارانه نان می‌گوید: تاکنون برای رایزنی درباره یارانه نان، مجلس یا دولت، به ما اعلام نکرده که در جلسات حضور یابیم و منتظر هستیم این اعلام حضور انجام شود.

نوروز‌مقدم ادامه می‌دهد: دولت هر سال بودجه را بر مبنای دارایی‌های خود تدوین می‌کند، اما اینکه در سال آینده بتواند یارانه خود را بپردازد، مشخص نیست. بااین‌حال عموما در زمان اجرا به موقعیت اجتماعی و وضعیت معیشت مردم نگاه می‌کنند و یارانه را به صلاحدید خود در موقعیت‌های حساس تغییر می‌دهند. بر فرض اگر ببیند وضعیت کشاورزان مطلوب نیست، ممکن است نرخ خرید تضمینی گندم را به دوهزارو 500 تومان افزایش دهد.