نابسامانیِ ساماندهی کولبران
مصوبه ساماندهی کولبرها از خواب یک‌ساله بیدار شد و ثبت‌نام کولبران برای اجرای طرحی که دولت به‌منظور ساماندهی این قشر تدوین کرده، در سامانه جامع تجارت آغاز شده است.
اما فعالان تجاری، آینده روشنی برای اجرای این مصوبات پیش‌بینی نمی‌کنند. به اعتقاد فعالان اقتصادی، دلیل خواب یک‌ساله مصوبه دولت، اجرائی‌نبودن مفاد آن است. اگرچه دولت تصمیم دارد سود بازرگانی صد قلم کالا را که جزء کالاهای مجاز برای ثبت سفارش از سوی کولبران دسته‌بندی شده است، به حساب اعضای این جامعه واریز کند و از این مسیر هر کولبر بین 500 تا یک میلیون تومان درآمد خواهد داشت، اما فعالان اقتصادی بر این باورند که محدود‌شدن دامنه ثبت سفارش کالا و حجم کم کالایی که برای هر کولبر در نظر گرفته‌اند، سبب خواهد شد که چنین مصوبه‌ای در اجرا دچار مشکل شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، همچنین فعالان اقتصادی می‌گویند که دولت هنوز دستورات لازم برای اجرائی‌شدن این مصوبه را به گمرک مناطق مرزی ارسال نکرده است. متأسفانه تلاش برای کسب اطلاعات بیشتر درباره چگونگی اجرای مصوبه دولت از مسئولان وزارت صمت که بخشی از وظیفه ساماندهی جامعه کولبران به این وزارتخانه واگذار شده است، بدون نتیجه باقی ماند.
کولبرانی که در سرما و گرما راه‌های صعب‌العبور دل رشته‌کوه‌های زاگرس را می‌شکافتند تا از آن‌سوی مرزها، کالا به ایران وارد کنند، هنوز هم در انتظار ساماندهی هستند. هر چند وقت یک‌بار، خبر مرگ کولبرها به دلایل مختلف افکار عمومی را درگیر می‌کند و چندی بعد، مصائب این حرفه در کوران حوادثی جدیدتر گم می‌شود. شاید به همین دلیل، دو سال از بسته‌شدن بازارچه‌های مرزی که شغل کولبران را به مخاطره انداخته است، می‌گذرد، اما هنوز آنها بلاتکلیف هستند. یک‌سالی است که دولت مصوبه‌ای برای ساماندهی کولبران در نظر گرفته اما هنوز هم در اجرائی‌شدن مفاد آن حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد.
آغاز ثبت‌نام در سامانه جامع تجارت
ثبت‌نام کولبران از دوم بهمن ماه در سامانه جامع تجارت آغاز شده است. براساس گزارش مهر، سامانه جامع تجارت در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که امکان ثبت تعرفه‌های مجاز برای واردات کولبران در این سامانه فراهم شده است، همچنین براساس این اطلاعیه، کولبران پس از ثبت سفارش باید منشأ ارز خود را اعلام کنند.کولبران پس از ثبت نهایی پرونده، باید برای تکمیل عملیات واردات خود اقدام به ثبت منشأ ارز کنند، ضمن اینکه کولبران باید در نقش «کولبر حقیقی»، اقدام به ثبت پرونده خود برای کالاهای وارداتی کنند. پس از ثبت پرونده کولبران در سامانه جامع تجارت، پرونده برای بررسی ضوابط تجاری، به صورت برخط به سامانه ضوابط تجاری ارسال می‌شود. پس از بررسی ضوابط، پرونده برای اخذ کد هشت‌رقمی ثبت آماری به بانک مرکزی ارسال خواهد شد. با اخذ کد هشت‌رقمی، پرونده به وضعیت ثبت نهایی منتقل خواهد شد. پس از ثبت نهایی پرونده، کولبران باید برای تکمیل عملیات واردات خود اقدام به «ثبت منشأ ارز» کنند. کاربران در پرونده‌های متعلق به نقش «کولبر حقیقی»، تنها کالاهایی با تعرفه‌های مجاز برای ثبت سفارش کولبران را که قبلا درباره آن اطلاع‌رسانی شده است، می‌توانند ثبت کنند. نوع عملیات ارزی برای این پرونده‌ها «غیربانکی» و از محل «تسهیلات کولبران- ارز با منشأ خارجی» است. مدت اعتبار پرونده‌های ثبت آماری یک‌ماهه خواهد بود و امکان تمدید آنها وجود نخواهد داشت. این پرونده‌ها قابل ویرایش نیستند و در صورت نیاز به اصلاح پرونده، باید پرونده ثبت آماری جدید ایجاد شود.
آماده‌نبودن زیرساخت‌های اجرای مصوبه دولت
آیا مصوبه دولت در ارتباط با کولبران، می‌تواند به کاهش سختی شغل آنها کمک کند و وضعیت فعالان این بخش را تا حدودی سامان دهد؟ سید‌کمال حسینی، رئیس اتاق بازرگانی کردستان در‌این‌باره می‌گوید: آنچه از دوم بهمن اجرائی می‌شود، مربوط به مصوبه قبلی دولت است. متأسفانه زیرساخت‌های اجرای این مصوبه آماده نشده است و کولبران نمی‌توانند از مزایای آن به‌خوبی استفاده کنند. پیشنهاد این بود که کولبران ثبت سفارش و این‌جور مسائل را انجام دهند تا بتوانند از تخفیف ارز استفاده کنند، اما در اجرای این مصوبه محدودیتهایی وجود داشته و دارد.او می‌گوید: نحوه کاری که پیش‌بینی شده، هنوز اجرائی نشده است، ضمن آنکه تصمیمات گرفته‌شده، اشکالاتی هم دارد که اجرای آن را با مشکل مواجه می‌کند. رئیس اتاق بازرگانی کردستان در تشریح این جمله می‌گوید: فرض کنید ارزش واقعی کالای یک کانتینر حدود یک میلیارد باشد. برای هر کولبر 500 هزار تومان اجازه داده‌اند که از کارتش استفاده کند و فقط تا این سقف به کولبر تخفیف داده می‌شود. به این ترتیب تعداد زیادی کولبر باید برای یک کانتینر کالا از سهمیه‌شان کم شود. البته ما پیشنهادهایی ارائه دادیم که این مسئله عملیاتی شود. همکاران ما هم پیشنهادهایی داده بودند مثل اینکه یک نفر به‌عنوان نماینده کولبران حساب‌و‌کتاب مبلغی را که باید به کولبران بدهند، نگه دارد و مبالغ مورد نظر را دریافت و بین کولبران توزیع کند، دولت هم بر این کار نظارت کند. دهیار هر روستا می‌توانست نماینده کولبران باشد.
او ادامه می‌دهد: با این پیشنهاد موافقت نشد. تجار و بازرگانان هم پیشنهادهای خود را درباره مصوبه مربوط به کولبران مطرح کردند و منتظر تغییر و تحولات این مصوبه هستند.
طرحی که قابلیت اجرائی ندارد
کریم محمودی، فعال اقتصادی در بانه هم با اشاره به پیشینه مصوبه دولت، اجرائی‌شدن این مصوبه را غیرممکن می‌داند. او می‌گوید: مصوبه دولت در زمینه کولبران در بهمن‌ماه سال 97 به تصویب رسید. اصلاحاتی روی آن انجام شد و در دی‌ماه سال 98 این اصلاحات اعلام شد. فرق مصوبه جدید با قبلی در این است که قبلا ثبت سفارش کالا توسط کولبران در مصوبه دولت آمده بود اما درحال‌حاضر ثبت سفارش حذف شده است و کولبر باید در سامانه آماری اطلاعات خود را وارد کند.
این فعال اقتصادی می‌گوید: با وجود آنکه این مصوبه در دی‌ماه انجام شده است اما تا همین یک هفته پیش هم برای ترخیص کالا در بازارچه‌های مرزی دچار مشکل بودیم. درحال‌حاضر تاجر باید کالاهای خود را وارد بازارچه‌های مرزی کند و از آنجا ترخیص کالا توسط کولبران انجام شود؛ اما متأسفانه با توجه به اینکه تاکنون بخش‌نامه‌ای به گمرک داده نشده است، گمرک کالاهایی را که ثبت سفارش نداشته باشد، نمی‌تواند ترانزیت داخلی کند و هنوز زمینه ترانزیت داخلی کالا به داخل بازارچه مرزی فراهم نشده است. تا این امکان فراهم نشود، کولبر نمی‌تواند در سامانه ثبت آماری ثبت‌نام کند و ورود این کالا را اظهار کند.
او اضافه می‌کند: براساس مصوبه دولت کالاها باید توسط تاجر، داخل بازارچه‌های مرزی بیاید، بعد که وارد کشور شد، کولبر کالا را از تاجر می‌گیرد و در سامانه تجارت ثبت می‌کند تا بتواند از تخفیف‌های در نظر گرفته‌شده، استفاده کند. باید زمینه‌ای فراهم شود که گمرک زمینه ترانزیت داخلی برای این کالاها را فراهم کند.به گفته محمودی، برای کولبرها کارت الکترونیکی صادر کرده‌اند، ولی تاکنون متأسفانه پولی به حساب آنها واریز نشده است. اگر این امکان فراهم شود، کمی در بهبود وضعیت کولبران مؤثر خواهد بود.او بیان می‌کند: براساس مصوبه دولت، کولبران فقط می‌توانند صد قلم کالا به کشور وارد کنند. اعمال این محدودیت، بر فعالیت کولبران تأثیر می‌گذارد.این فعال اقتصادی اضافه می‌کند: کولبران فقط می‌توانند کالاهای مجاز را وارد کنند. دولت به‌دلیل مسائل ارزی، جنگ اقتصادی و... واردات هزارو 339 قلم کالا را ممنوع اعلام کرده است، درحالی‌که قبلا این کالاها توسط کولبران به کشور وارد می‌شد. برخی از این ممنوعیت‌ها شاید به‌خاطر حمایت از تولید داخل باشد.
او می‌گوید: کولبرها درحال‌حاضر از چندین منطقه شامل بانه، سردشت، پیرانشهر، مریوان، نوسود و... که مجاور اقلیم کردستان عراق است، از تجار عراقی کالا دریافت کرده و وارد کشور می‌کنند. درحال‌حاضر براساس مصوبه دولت، کولبرها تخفیف سود بازرگانی دریافت می‌کنند. در گمرکات کشور چیزی به‌عنوان سود بازرگانی از تجار گرفته و به حساب دولت واریز می‌شود. دولت تصمیم گرفته است این درآمد را به کولبرها اختصاص دهد.
محمودی می‌گوید: اگر این مصوبه اجرائی شود، هر کولبر 500 هزار تا یک میلیون تومان در ماه دریافتی خواهد داشت. ازآنجاکه کولبرها مردمان دهات مرزنشین هستند، این درآمد به آنها کمک زیادی خواهد کرد اما متأسفانه دولت بدون کار کارشناسی دو سال است که بازارچه‌های مرزی را تعطیل کرده و مصوبه اخیرش هم بدون کار کارشناسی بوده است.
