بازار پررونق کارتخوانهای ایرانی در کشور همسایه
بسیاری از ایرانیانی که به خارج از کشور سفر می‌کنند به دلیل مشکلات بانکی ناشی از تحریم‌ها نمی‌توانند از روشهای مطمئن حمل‌ونقل پول نظیر کارت‌های اعتباری و دیگر شیوه‌های رایج در دنیا استفاده کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، ایرانیان یا چمدانی پول‌های خود را حمل می‌کنند یا دولت دست به ابداعاتی می‌زند که خاص مردم ایران است. یکی از راهکارهایی که برای دورزدن تحریم‌های بانکی در نظر گرفته شده، استفاده از کارتخوانهای سیار است که در کشور ترکیه هم کاربرد زیادی دارد. ایرانیان نیازمند ارز خارجی، کارت‌های بانکی خود را به دست کارت‌خوان‌دارانی می‌دهند که از هویت و اصالت آنها مطمئن نیستند. از آنجا که هرگاه فضایی محدود شود، راه‌های متعددی هم برای کلاهبرداری گشوده خواهد شد، بسیاری از هم‌وطنان در زمان برداشت ریال از کارت خود و تبدیل آن به ارز خارجی، مورد دستبرد اینترنتی قرار گرفته‌اند، اما گویا راه مطمئنتری برای تأمین پول نقد مورد نیاز ایرانیانی که به خارج سفر می‌کنند، وجود ندارد.
بانک مرکزی بارها اعلام کرده است که اقدام به مسدودسازی این کارتخوانها می‌کند، اما اگر این روزنه هم با توجه شرایط فعلی ایران بسته شود، راه جایگزینی برای تأمین نیازهای ایرانیان در خارج از کشور وجود دارد؟خیابان استقلال ترکیه در نزدیکی میدان تقسیم، مکانی است که کمتر از دو کیلومتر طول دارد. استقرار و تجمع برندهای ترک در این خیابان جاذبه‌ای است که بسیاری از مسافران ایرانی ترکیه را متمایل به رزرو هتل در نزدیکی این خیابان می‌کند. افرادی که عمدتا به قصد خرید و شاید کمی هم تفریح به ترکیه سفر می‌کنند، حوالی میدان تقسیم را برای اقامت انتخاب می‌کنند.
در حوالی این میدان و خیابان استقلال، ایرانیانی که کسب‌وکارشان تبدیل پول ملی رایج کشور به لیر ترکیه است، کم نیستند. به ازای یک خیابان دوکیلومتری، دست‌کم شش یا هفت نفری را می‌توان دید که دستگاه کارتخوان به دست، بیخ گوش عابرانی که چهره‌های آنها شبیه ایرانیان است، می‌گویند: «اگه پول کم آوردی کارتخوان داریم». آنها کارت بانک‌های ایرانی را می‌گیرند و مبلغ ریالی موردنظر را با دستگاه پوز از کارت مشتری خارج می‌کنند، بعد با کمی حساب‌وکتاب به کمک ماشین‌حساب گوشی‌های هوشمند، معادل لیری آن را به مشتری پرداخت می‌کنند. کمی کارمزد هم می‌گیرند. درواقع نقش صرافی‌های سیار را ایفا می‌کنند، اما صرافی‌ای که چندان هم مطمئن نیست.
در بدو ورود مسافران به ترکیه، تورلیدرها هشدار می‌دهند که از دستگاه‌های سیار موجود در خیابان استقلال و دیگر خیابان‌های ترکیه، نباید استفاده کرد و با این دستگاه عملیات تبدیل پول را نباید انجام داد، زیرا چندین مورد کلاهبرداری در رابطه با فعالیت این کارت‌خوان‌داران گزارش شده است.
یکی از تورلیدرها می‌گوید: خانواده‌های بسیاری به دلیل اینکه حوصله تلفن‌زدن به تورلیدرها را نداشتند و فکر می‌کردند هزینه تماس در ترکیه گران است، همچنین اینترنت رایگان هتل را هم در دسترس نداشته‌اند، به این دستگاه‌های پوز سیار اعتماد کرده‌اند و تمام آنچه که در کارت بانکی‌شان بوده، تخلیه شده است، اما آنها صرفا بعد از خروج از ترکیه و رسیدن به ایران متوجه این کلاهبرداری شده‌اند.
هشدارهایی که شنیده نمی‌شود
تورلیدرها بارهاوبارها به مسافران استانبول هشدار می‌دهند که در صورت کم‌آوردن پول، با شماره آنها تماس بگیرند تا به‌سرعت یک صرافی مطمئن به مسافران معرفی شود. راهنمایان تور در ترکیه می‌گویند که دولت صرفا به چهار صرافی مجوز داشتن چنین دستگاهی را داده است، اما آنچه در خیابان استقلال دیده می‌شود، کمی بیشتر از عددی است که دولت ایران برای تبدیل پول ایرانیان درراه‌مانده، مجوز فعالیت برایشان صادر کرده است.
باوجوداین افرادی که خسته از خرید، با کوله‌باری مملو از پوشاک در خیابان استقلال راه می‌روند، درحالی‌که قصد خرید بیشتر دارند و پول کم آورده‌اند، بدون درنظرگرفتن هشدارها، به صرافی‌های سیار خیابان استقلال اطمینان می‌کنند. این صرافان سیار خیلی مایل به گفت‌وگو نیستند و فقط با صدایی که در ازدحام جمعیت به سختی شنیده می‌شود، اعلام می‌کنند: «کارتخوان داریم». اگر قصد تبدیل پول نداشته باشی، قطعا به سؤالات شما پاسخ نخواهند داد.
یکی از این دارندگان پوز در پاسخ درباره کارمزدی که از ایرانیان برای تبدیل ریال به لیر دریافت می‌شود، با سردی پاسخ می‌دهد: «وقتی که پول نداری اینجا رو نداری، باید حق‌الزحمه بدی وگرنه توی راه می‌مونی. الانم هرچقدر پول می‌خوای بگو کارت بکشم و تبدیل کنم. وگرنه برو».هیچ‌کدام از این صرافان متحرک مایل به پاسخ‌گویی نیستند. افرادی هم که به آنها اعتماد می‌کنند و از آنها ارز خارجی می‌خرند، اصلا حوصله سخن‌گفتن ندارند. فقط می‌خواهند ارز خارجی بگیرند و به خرید خود ادامه دهند. کسب‌وکاری که از تبدیل پول ایران به ارز خارجی شکل گرفته است، چندان مورد تأیید بانک مرکزی هم نیست؛ اما گویا بدون همراهی مردم و مراجعه به مراکز مطمئن، راهی برای کنترل این اوضاع نیست.
مسدودسازی کارتخوانهای خارجی
بانک مرکزی اعلام کرده است که کارتخوانهای خارجی را شناسایی و مسدود کرده است. دو راه برای ارتباط‌گرفتن دستگاه‌های کارتخوان سیار با ایران وجود دارد. یکی سیم‌کارت‌ها و دیگری استفاده از اینترنت با وی‌پی‌ان. بانک مرکزی در نخستین اقدام خود برای محدودسازی حجم استفاده از این کارتخوانها، سقف تراکنش‌های مالی از طریق دستگاه‌های پوز را محدود کرد تا جلوی نقلوانتقالات و کلاهبرداری‌های احتمالی را بگیرد. در ادامه با دستور بانک مرکزی شرکت‌های ارائه‌دهندگان خدمات کارتی (پی‌اس‌پی) موظف به شناسایی و مسدود‌کردن دستگاه‌های کارتخوان فعال در خارج از کشور شدند.محمد‌مهدی طوبایی، معاون توسعه و نظارت شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت‌های کارتی (شاپرک)، به ایسنا می‌گوید که دستگاه‌های کارتخوان سیار صرفا در ترکیه وجود ندارد و برخی کشورهای دیگر همسایه مثل عراق هم صاحب این دستگاهها هستند.
به گفته او البته امکان به‌کارگیری دستگاه‌های کارتخوان ایرانی در تمام کشورهای دنیا وجود دارد؛ چرا‌که در هر نقطه دنیا که بتوان از طریق اینترنت به شبکه شاپرک متصل شد، این امکان وجود دارد. طوبایی همچنین با بیان اینکه برخی از دلالان برای اینکه کار شناسایی دستگاه‌های کارتخوان در خارج از کشور را مشکل کنند، از وی‌پی‌ان یا فیلترشکن استفاده می‌کنند. او این اقدام را راهی برای سخت‌شدن کار ردگیری مراکز نقلوانتقالات مالی ایران اعلام می‌کند.
به گفته او بر‌اساس آخرین آماری که شاپرک از مسدودسازی کارتخوانهای ایرانی خارج از کشور اعلام کرده، در اولین سری از این اقدامات ۹۳۰ پایانه در فاصله دی تا نیمه بهمن سال ۹۷ در کشورهای خارجی شناسایی و مسدود شد و با ادامه این اقدامات حدود ۳۷۰ پایانه دیگر شناسایی و مسدود شدند تا به‌این‌ترتیب در سال گذشته در مجموع هزارو 304 پایانه فعال در خارج از کشور غیرفعال شود که از این تعداد پایانه هزارو 207 مورد از سوی شرکت‌های پی‌اس‌پی و ۹۷ پایانه نیز از سوی شرکت شاپرک شناسایی و مسدود شده‌اند.
فعالیت دستگاه‌های کارتخوان با مجوز دولت
یک منبع مطلع با تأکید بر اینکه فعالیت کارتخوانهای خارج از کشور خلاف نیستند می‌گوید: دستگاه‌های کارتخوانی که در دست افراد مختلف وجود دارد، از طرف همان چند صرافی مجوزدار بین آنها توزیع شده است. صرافی‌های مجاز می‌توانند دستگاه را بین افراد مختلف توزیع کنند و چهار دستگاه مجوزدار به سهولت می‌تواند تبدیل به 40 دستگاه شود.
او تأکید می‌کند: این مجوزها به برخی کشورها داده شده است. برای تأمین نیازهای تجاری مردم یا حجاج در مکه چنین دستگاه‌هایی اختصاص داده شده است تا ایرانیانی که خارج از کشور می‌روند، در خیابان بی‌پول نمانند.
