تأثیر تحریمها بر سلامت مردم
کمبود دارو، تجهیزات پزشکی و تجهیزات اتاق عمل؛ این برخی از مشکلاتی است که پس از تحریم‌های دور جدید آمریکا به وجود آمده و سلامت مردم را به خطر انداخته است. مشکلات بیماران در ماه‌های گذشته به‌قدری نگران‌کننده شده است که به‌تازگی رئیس کل سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای خطاب به گزارشگر ویژه سازمان ملل نسبت به اثرات زیان‌آور تحریم‌های وضع‌شده بر سلامت مردم ایران هشدار داد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، مقامات آمریکایی با وجود اعمال تحریم‌های یک‌جانبه و فهرست بلندبالای آن، در ماه‌های گذشته بارها اعلام کرده‌اند دارو و تجهیزات پزشکی و درمانی شامل تحریمها نیست؛ اما از 13 آبان سال گذشته که دور جدید تحریمها آغاز و روابط مالی و بانکی ایران با محدودیت‌های شدید روبه‌رو شده (ازجمله قطع سوییفت)، تأثیرات گسترده تحریمها بر صنعت دارو و تأمین داروهای وارداتی نمایان شده و بیماران ایرانی و خانواده‌هایشان را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده است؛ به‌ویژه بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج که بخش مهمی از داروها یا مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت داروهایشان در شرکتهای داروسازی داخلی، وارداتی است. تحریم‌هایی که به ادعای مقامات دولت ترامپ، علیه دولت و حکومت است و به مردم آسیبی نمی‌رساند؛ اما تجربه تحریم‌های گذشته نشان می‌دهند این تحریمها نه‌تنها به دولت، بلکه به مردم نیز آسیبی جدی وارد می‌کنند؛ به‌ویژه به بیماران خاص.
محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی، درباره تأثیر تحریمها بر سلامت مردم می‌گوید: «آمریکا بارها اعلام کرده تحریمی در حوزه سلامت اعمال نکرده است؛ اما پس از تحریمها، شرکتهای واردکننده دارو و تجهیزات پزشکی در زمینه تبادلات مالی دچار مشکلات و محدودیت‌هایی شده‌اند که در عمل، بیماران را تحت تأثیر قرار داده و مشکلاتی برای آنها ایجاد کرده است. به‌عنوان یک پزشک و حتی رئیس سازمان نظام پزشکی، هر روز با مشکلاتی دراینباره مواجه هستم. یکی از مشکلات مربوط به تجهیزات پزشکی، وابسته به ارز است. حتی امروز هم در اتاق عمل یکی از بیمارستان‌‌ها با کمبود گرفت عروقی (رگ مصنوعی) مواجه شدم؛ مسئله‌ای که این روزها بارها اتفاق می‌افتد. این در حالی است که ما با بیمارانی مواجه هستیم که به صورت اورژانسی نیاز به این تجهیزات دارند؛ اما به دلیل مشکلات تحریم، با کمبود شدید آن مواجهیم و این باعث می‌شود سلامت آنها به خطر بیفتد. یکی دیگر از مشکلاتی که تحریم در حوزه سلامت ایجاد کرده، کمبود برخی مواد اولیه دارویی است که کشور را با کمبودهایی مواجه کرده و خودش را با تواتر در داروهای مختلف نشان می‌دهد. درباره کیت‌های آزمایشگاهی نیز همین‌طور است؛ امری که برای آزمایشگاه‌ها و تشخیص درمان نیاز است، ولی دچار کمبود هستیم. کمبود در تجهیزات و قطعات لوازم پزشکی نیز وجود دارد؛ برای مثال هنگامی که یکی از قطعات دستگاه، ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن، رادیولوژی و انژیوگرافی دچار مشکل می‌شود و از بین می‌رود، تقریبا دیگر امکان تهیه مجدد آن قطعه نیست یا بسیار سخت می‌توان آن را تهیه کرد. همه این مسائل باعث شده است واقعا نگران وضعیت موجود باشیم».
او دراینباره که تحریمها بیشتر کدام گروه از بیماران را تحت تأثیر قرار داده است، می‌گوید: «به‌طور دقیق نمی‌توان به این سؤال پاسخ داد؛ به این دلیل که در دوره‌ای، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها دچار کمبود می‌شوند؛ این بیماران را دچار مشکلاتی میکند و با زحمت زیادی این کمبود تأمین می‌شود؛ اما پس از آن برخی داروهای دیگر مانند شیمی‌درمانی دچار کمبود می‌شود و بازهم باید تلاش شود مشکلات و کمبود در این بخش را حل کنیم. به همین خاطر نمی‌توانیم به‌طور دقیق بگوییم تحریمها کدام دسته از بیماران را بیشتر تحت تأثیر قرار داده است؛ چراکه کمبود دارو در هر گروه ثابت نیست و این اتفاق در طول زمان و در بخش‌های مختلف تکرار می‌شود. در بخش تجهیزات نیز شرایط به همین شکل است؛ وسایل مختلفی در اتاق عمل مورد نیاز است که بارها دچار کمبود می‌شوند و دولت با پیگیری و تأمین ارز در آن زمینه و از راه‌های مختلف، سعی میکند تحریمها را دور بزند و وسایل را تهیه کند.
حتی زمان جنگ هم این‌طور نبود
رئیس سازمان نظام پزشکی، تحریم‌های دور جدید را بسیار شدید‌تر از تحریم‌های قبل و همچنین زمان جنگ تحمیلی می‌داند و اظهار میکند: «زمان جنگ من به‌عنوان پزشک داوطلب در جبهه‌ها خدمت می‌کردم، حتی در آن زمان نیز این‌طور کمبود وسایل و تجهیزات نداشتیم. آن زمان جراح بودم و همراه با همکاران عمل مجروحان را انجام می‌دادم؛ در حوزه وسایل جراحی، مواد مصرفی برای جراحی و نخ‌های جراحی با این میزان کمبود که درحال‌حاضر به دلیل تحریمها ایجاد شده است، مواجه نبودیم. در دوره‌های قبل نیز تحریم وجود داشت؛ اما شدت آن در سال‌های اخیر بسیار شدید‌تر شده و شرکتهای دارویی و تجهیزات پزشکی را تحت تأثیر قرار داده است».
ظفرقندی درباره نامه به سازمان ملل و تأثیر تحریمها بر سلامت ایرانیان می‌گوید: «تأکید ما روی بحث حقوق بشر و مقرراتی است که باید در تحریمها و حتی جنگ نظامی در نظر گرفته شود تا سلامت مردم، کودکان و افراد مسن و بیماران به خطر نیفتد. پیش‌ازاین نیز همراه دکتر فاضل نامه‌ای خطاب به آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد نوشتیم و در آن نامه نسبت به عواقب تحریم‌های آمریکا بر نیازهای دارویی و پزشکی ایران هشدار دادیم. حالا نیز نامه‌ای برای ادریس جزایری، کارشناس شورای حقوق بشر سازمان ملل و گزارشگر شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد نوشتیم و سعی می‌کنیم از راه‌های بین‌المللی مشکلاتی را که تحریم برای بیماران ایجاد کرده است، تا‌جایی‌که می‌توانیم برطرف کنیم. یکی از راه‌هایی که می‌توان از طریق آن حقوق حداقلی بیماران و کودکان را تأمین کرد، اطلاع‌رسانی و پیگیری توسط ارگان‌های مدنی است. به اعتقاد من این نوع پیگیری‌ها، خارج از مسیری که دولت طی میکند، می‌‌تواند کمک‌کننده باشد. می‌دانم وزارت بهداشت با تمام نیرویی که دارد، پیگیر تأمین این نیاز‌‌هاست اما نهادهای مدنی به‌ویژه نظام پزشکی وظیفه دارد در این شرایط با نهادهای بین‌المللی مانند WHO (سازمان جهانی بهداشت) مکاتبه کند و پیگیر وضعیت بیماران ایرانی باشد. کما اینکه تجربه نشان می‌دهد این نوع مکاتبه‌ها تأثیرگذار است. در این نامه نیز اعتراض ما به کانال‌های مالی و حمل‌ونقل وسایل حوزه پزشکی و سلامت است که طبق همه قوانین حقوق‌بشری باید برای بیماران تأمین شود».
علاوه بر مشکلاتی که در حوزه انتقال ارز برای شرکتهای دارویی و تجهیزات پزشکی ایجاد شده است، سال گذشته دولت آمریکا شرکت پارس‌ایزوتوپ را که تنها تأمین‌کننده داروهای رادیواکتیو مورد مصرف مراکز پزشکی هسته‌ای کشور بود، در فهرست تحریمها قرار داد؛ شرکتی که در حوزه پزشکی هسته‌ای و تولید رادیوداروها فعال بود و بیش از یک میلیون بیمار به‌صورت مستقیم از خدماتش بهره می‌گرفتند. همچنین آسیب‌هایی که سال گذشته به بیماران هموفیلی وارد شد، به‌قدری نگران‌کننده بود که کانون هموفیلی ایران تصمیم گرفت به فدراسیون جهانی هموفیلی نامه‌ای بنویسد. برخی از بیماران هموفیلی پیش‌ازاین به دلیل تحریمها دچار معلولیت‌های بازگشت‌ناپذیر شده بودند.
نامه رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی به سازمان ملل
رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای خطاب به گزارشگر ویژه، با تأکید بر تأثیرات منفی اقدامات قهری یک‌جانبه بر بهره‌مندی از حقوق بشر سازمان ملل، توجه او را به اثرات زیان‌آور تحریم‌های وضع‌شده بر سلامت مردم ایران جلب کرد. در متن نامه دکتر محمدرضا ظفرقندی خطاب به ادریس جزایری آمده است:
«به‌عنوان رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران که یکی از نهادهای اصلی قانون‌گذار حوزه سلامت و مدافع حقوق بیماران است، می‌خواهم توجه شما را به اثرات زیان‌آور تحریم‌های وضع‌شده بر سلامت مردم ایران جلب نمایم. تحریم‌هایی که در پی خروج یک‌جانبه ایالات متحده آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک در 8 می 2018 اعمال شده است.
طبق ماده 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر:
1) هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تأمین سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش، به‌ویژه از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود.
همچنین حق دارد که در مواقع بی‌کاری، بیماری، نقص عضو، بیوگی، پیری یا در تمام موارد دیگری که به عللی مستقل از اراده خویش، وسایل امر معاشش را از دست داده باشد، از تأمین اجتماعی بهره‌مند گردد.
2) مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت ویژه برخوردار شوند. همه کودکان، اعم از آنکه در پی ازدواج یا بی‌ازدواج زاده شده باشند، حق دارند از حمایت اجتماعی یکسان بهره‌مند شوند.
محدودیت‌های فعلی در امور بانکی و حمل‌ونقل، به‌طور قابل‌توجهی واردات داروها و کالاهای ضروری را متأثر ساخته و منجر به بحران جدی در حوزه سلامت مردم ایران گردیده است. دسترسی به فراورده‌های دارویی و پزشکی ضروری، حق اساسی مردم است و هرگونه تحریمی که این حق را هدف قرار دهد، در تضاد با مفاد اعلامیه رسمی حقوق بشر و اصول اخلاقی پذیرفته شده است.
لذا خواهشمند است برای نجات جان مردم و جلوگیری از فاجعه انسانی، سازمان ملل کلیه تدابیر لازم را اتخاذ کند.
