لزوم حمایت از بازار زعفران در دوران گذار/ بورس‌کالا؛ کانالی برای کشف نرخ عادلانه قیمت‌هاست
بازار زعفران برای خروج از دوره سنتی به دوره مدرن، نیازمند حمایت جدی نهادهای تصمیم‌گیر است تا کلیه صادرات این محصول منحصرا از بستر بورس کالای ایران انجام شود. ابزارهای مشتقه موجود در بورس کالا، راهی مناسب برای پوشش ریسک‌های موجود در این بازار است.
اقتصادآنلاین- لیلی شهیر؛ معاملات آتی زعفران از اوایل خرداد ماه سال جاری آغاز به کار کرده است. این معاملات که به موازات معاملات آتی سکه (به عنوان تجربه موفق) کار خود را در بورس کالا شروع کرده است، با گذشت شش ماه از راه اندازیش، شاهد افزایش حجم و معاملات است؛ هرچند که با وجود رونق این بازار در شرایط کنونی برخی کارشناسان معتقدند، بازار آتی زعفران هنوز از عمق لازم برخوردار نیست و برای تعمیق بیشتر آن باید با ارائه آموزش‌های لازم، بازار را به معامله‌گران شناساند.
گفتنی است، هدف اصلی از ورود کالاها به بازار مشتقه، پوشش ریسک نوسان قیمت‌هاست. این مزیت برای شرایط پرتلاطم کنونی اقتصاد ما بسیار پراهمیت است؛ به طوریکه مسئولان درصدد وارد کردن تعداد بیشتری از کالاها به این بازار هستند.
مصطفی محمدباقری، کارشناس بورس کالا نیز با اشاره به این ویژگی مهم در خصوص استفاده از ابزارهای مشتقه برای کالاهای استراتژیکی مانند زعفران گفت: مهمترین مزیت تمرکز معاملات زعفران در بورس کالا و رونق این بازار، آسان شدن دسترسی کشاورزان به بازار است، به طوریکه هزینه معاملاتی آنها کاهش خواهد یافت. در این میان نقش واسطه‌ها کمرنگ شده و قیمت واقعی زعفران کشف خواهد شد.
او معتقد است: به این ترتیب، کشاورزان به حق واقعی خود دست پیدا خواهند کرد؛ در چنین شرایطی به تدریج اصلاحات ساختاری زیادی از سوی تولیدکنندگان در روش‌های تولید این محصول انجام خواهد گرفت و همچنین به لحاظ رقابتی افزایش تولید با کیفیت را به همراه خواهد داشت؛ ضمن اینکه رویه موجود در بورس‌کالا سبب خواهد شد تا کشاورزان برای حضور پیدا کردن در این بازار به سمت استاندارد‌سازی محصولات خود و در نهایت، تولید محصول با کیفیت هدایت شوند.
محمد باقری کارشناس فعال حوزه کالا، یکی از مهمترین ویژگی‌های ابزارهای مشتقه در بورس‌های کالایی را پوشش ریسک فعالان بازار دانست و بیان کرد: دغدغه اصلی تولیدکنندگان و فعالان بازار، پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت در آینده است و بسیاری از مسائل سیاسی، اقتصادی و منطقه‌ای ممکن است هر لحظه تاثیر زیادی بر قیمت‌ها داشته باشد؛ در این میان، بازارهای مشتقه به عنوان بازارهایی که تولیدکنندگان و فعالان می‌توانند با استفاده از ابزارهای تعریف شده در آن (مانند معاملات آتی و اختیار معامله) ریسک ناشی از نوسانات را کنترل کنند، مورد اهمیت قرار دارند.
این مدیر کالایی ادامه داد: اکثر بورس‌های کالایی دنیا، یا در ابتدای شروع فعالیت و یا به تدریج به سمت بازارهای مشتقه هدایت شده‌اند و در کشور ما نیز بورس کالای ایران در این زمینه اقدات توسعه‌‌ای مناسبی انجام داده است.
به اعتقاد محمدباقری: بورس کالا اکنون در حال بسط و توسعه این بازار با انتخاب دارایی‌های پایه‌ای مناسب است، چرا که مهمترین عامل در موفقیت بازار مشتقه در انتخاب دارایی‌های پایه مناسب است؛ انتخاب دارایی پایه باید به نحوی باشد که تمام خصوصیات و شرایط لازم را از ابعاد مختلف داشته باشد تا بتواند موفقیت این بازار را تضمین کند.
او تصریح کرد: بعد از راه‌اندازی معاملات آتی سکه و تجربه موفق این معاملات، بورس کالا به تدریج کالاهای استراتژیک را در حوزه کشاورزی مانند زعفران را به عنوان دارایی پایه انتخاب و در دستور کار خود قرار داد.
این فعال حوزه کالایی، کشورمان را یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زعفران در دنیا دانست و افزود: بیش از 90 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود و از این حیث دارای مزیت نسبی است؛ اما با وجود اینکه ایران می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در بازار این کالا داشته باشد، متاسفانه در گذشته بازار این محصول به طور سنتی و در انحصار عده‌ای معدود بود.
باقری تاکید کرد: با ورود محصول زعفران به بورس کالا و راه اندازی معاملات آن به طور نقدی، گواهی سپرده کالایی زعفران و همچنین معاملات آتی، بازار این محصول به تدریج درحال گذار از یک بازار سنتی به سمت بازاری مدرن است. این گذار، زمانی به طور مناسب و کامل انجام می‌شود که این بازار مورد حمایت جدی نهاده‌های تصمیم‌گیر قرار گیرد و کلیه صادرات این محصول منحصرا از بستر بورس کالای ایران انجام شود.
این مدیر کالایی در ادامه به مهمترین مزایای معاملات زعفران در بورس کالا اشاره کرد و گفت: از مهمترین مزایای تمرکز معاملات زعفران در بورس کالا و رونق این بازار شامل دسترسی کشاورزان به بازار سهل و آسان خواهد بود، به طوریکه هزینه معاملاتی آنها کاهش خواهد یافت.
او در پایان تصریج کرد: در این میان نقش واسطه‌ها کمرنگ شده و قیمت واقعی زعفران کشف خواهد شد و به این ترتیب، کشاورزان به حق واقعی خود دست پیدا خواهند کرد؛ در چنین شرایطی به تدریج اصلاحات ساختاری زیادی از سوی تولیدکنندگان در روش‌های تولید این محصول انجام خواهد گرفت و همچنین به لحاظ رقابتی افزایش تولید با کیفیت را به همراه خواهد داشت؛ ضمن اینکه رویه موجود در بورس‌کالا سبب خواهد شد تا کشاورزان برای حضور پیدا کردن در این بازار به سمت استاندارد‌سازی محصولات خود و در نهایت، تولید محصول با کیفیت هدایت شوند.
