بسته حمایتی ١٨ میلیون یورویی در راه ایران است
کشمکش میان اروپا و ایالات متحده برای حفظ یا پایان یافتن توافق هسته‌ای با ایران ادامه دارد. آمریکا هر روز بر بساط تحریم‌ها می‌افزاید و اروپا هر روز شگردی نو برای دورزدن یا جبران تحریم‌های آمریکا پیدا و ارایه می‌کند. مواجهه اروپا با ایران به دو قسمت بخش خصوصی و دولتی تبدیل شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، درست همزمان با اعلام خروج برخی خطوط هوایی خارجی از ایران مانند بریتیش ایرویز، خبر می‌رسد که کمیسیون اتحادیه اروپا بسته حمایتی ۱۸ میلیون یورویی از ایران را تصویب کرده است. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که اروپایی‌ها با علم به اینکه نمی‌توانند مانع از تصمیم‌گیری‌های موردی و فردی کمپانی‌های خود در ایران شوند، تلاش می‌کنند تا حدودی با اقدام‌های موازی مالی و تخصیص اعتبار ضرب اقدام‌های خودسرانه کمپانی‌های بزرگ اروپایی را بگیرند.
فعلا ١٨ میلیون یورو
درحالی که ایران در حال محک تلاش‌هایی است که ١+٤ برای باقی نگاه داشتن تهران در برجام انجام می‌دهد، روز پنجشنبه در تحولی جداگانه اولین بسته حمایتی کمیسیون اروپا برای حمایت از توسعه اجتماعی و اقتصادی ایران به ارزش ۱۸ میلیون یورو شامل ۸ میلیون یورو برای کمک به بخش خصوصی، تصویب شد.سایت اتحادیه اروپا در بیانیه خود در این‌باره نوشت: این پروژه اولین پروژه برای بسته حمایتی ۵۰ میلیون یورویی اروپا در حمایت از ایران است. اینها بخشی از همکاری‌های دو طرف بعد از توافق برجام است.
«فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این‌باره گفت: با این اقدامات، اتحادیه اروپا حمایت خود از مردم ایران و [حمایت از] توسعه پایدار و صلح‌آمیز آنها را نشان می‌دهد. این [اقدام] مشوقی برای مشارکت بیشتر همه طرفین، در ایران به‌ویژه در بخش خصوصی است.
جدا از موگرینی، کمیسیونر توسعه و همکاری‌های بین‌المللی نیز درباره این بسته گفت: با این اقدام‌ها، اتحادیه اروپا حمایت خود از مردم ایران و توسعه پایدار و صلح آمیز در این کشور را به تصویر می‌کشد. این بسته در حقیقت مشوقی برای فعالیت تمام بخش‌ها در ایران و به خصوص بخش خصوصی است.
بر اساس آنچه در سایت اتحادیه اروپا آمده است، فعالیت‌های بخش خصوصی شامل حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط ایرانی، گسترش زنجیره ارزش منتخب و کمک فنی به سازمان توسعه تجارت ایران است. کمیسیون اتحادیه اروپا در بخشی از این کمک ۱۸ میلیون یورویی، ۸ میلیون یورو برای حمایت فنی در زمینه چالش‌های محیط‌زیستی و ۲ میلیون یورو حمایت برای کاهش آسیب مواد مخدر اختصاص می‌دهد. بنابه گزارش‌های رسیده مرکز تجارت بین‌الملل، آژانس‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا و دیگر سازمان‌هایی که همکاری نزدیک با همتایان ایرانی خود دارند، این پروژه را اجرا می‌کنند.
در حالی که ایالات متحده از ابتدایی‌ترین روزهای ماه مه از برجام خارج شد اما اتحادیه اروپا همچنان برهمان تعهد اولیه برای عادی‌سازی رابطه اقتصای با ایران پابرجاست. فدریکا موگرینی و هفت کمیسیونر اتحادیه اروپا در ماه آوریل سال ٢٠١٦ به تهران سفر کردند و همان سفر مبدایی شد برای افزایش همکاری‌های اقتصادی، همکاری در حوزه حمل و نقل و انرژی و همچنین حوزه‌های آموزشی و فرهنگی. علاوه بر این حوزه‌ها ایران و اروپا تلاش کردند برای مبارزه با چالش‌های جهانی مانند تغییرات جوی، مواد مخدر، مهاجرت و پناهندگان، همکاری‌های نزدیک‌تری را پیش ببرند. پس از خروج آمریکا از برجام نیز اتحادیه اروپا به صراحت حمایت خود از اجرای صحیح برجام را تا زمانی که ایران به تعهدات خود پایبند بماند، اعلام کرد.
ضدتحریم
بسیاری از رسانه‌ها از دریچه مقابله با تحریم‌های آمریکا به تخصیص بودجه جدید کمیسیون اروپا برای ایران نگاه کردند. اکونومیک تایمز در مطلبی در این‌باره نوشت که درست در روزهایی که قرار است تحریم‌های آمریکا تاثیر خود را بر اقتصاد داخلی و بین‌المللی ایران بگذارد، اروپایی‌ها از بسته کمک مالی جدیدی به ایران پرده‌برداری کردند. در بخش‌هایی از این نوشتار آمده است: در حالی که تحریم‌های آمریکا تنظیم شده تا صادرات ایران را با مشکلاتی روبه رو سازد و همچنین در مسیر توسعه پروژه‌های متفاوت سنگ‌اندازی کند و البته غول‌های اروپایی مانند توتال نیز رفتن را به ماندن ترجیح داده‌اند، اتحادیه اروپا می‌گوید قصد کمک ١٨ میلیون یورویی به ایران را دارد.
فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر تخصیص این اعتبار را اعلام کرده و تاکید داشت که اروپا مصمم به باقی ماندن در برجام حتی بدون حضور آمریکاست. اتحادیه اروپا به سختی تلاش می‌کند به‌رغم تحریم‌های فرامرزی آمریکا، رابطه تجاری با تهران را حفظ کند. در همین راستا، وزیر خارجه آلمان روز چهارشنبه در مصاحبه‌ای اعلام کرد که کشورهای اروپایی باید سیستم پرداخت مالی مستقل از سیستم آمریکا راه‌اندازی کنند چرا که این ابتکار یکی از راهکارهای حفظ برجام است. بریتانیا چندی پیش اقدام به افتتاح حساب سفارتخانه آمریکا در لندن کرد که از سال ٢٠٠٩ بلوکه شده بود. بریتانیا جز در حوزه مالی در حوزه هسته‌ای نیز به کمک تهران آمده و بخش عمده‌ای از کار بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک را برعهده گرفته است.
دعوا بر سر سوییفت
رسانه‌های اسراییلی نگاهی انتقادی به تخصیص اعتبار جدید اتحادیه اروپا برای ایران داشتند و آن را تلاشی برای زنده نگاه داشتن توافق هسته‌ای با ایران دانستند. یک رسانه اسراییلی در این‌باره نوشت: بسته اعتباری جدید تنها بخشی از اعتبار ٥٠ میلیون یورویی اتحادیه اروپا برای ایران است. اروپایی‌ها تلاش می‌کنند با وجود خروج ترامپ از برجام این توافق را زنده نگاه دارند اما کمپانی‌های اروپایی یک به یک خروج از ایران را اعلام می‌کنند. در برابر هرگام اروپایی‌ها برای نگاه داشتن ایران در برجام، طرف آمریکایی نیز گامی برای مسدود کردن مسیر منتفع شدن بیشتر تهران از حضور در برجام برمی‌دارد. به عنوان نمونه همزمان با اعلام تخصیص بودجه ١٨ میلیون یورویی اتحادیه اروپا به ایران، ١٦ نماینده جمهوریخواه آمریکایی در مجلس سنا، خواستار بیرون راندن ایران از سامانه‌ای شده‌اند که وظیفه نظارت بر نقل و انتقالات بین‌المللی بانکی را بر عهده دارد. براساس ترجمه فارس از گزارش آسوشیتدپرس، این گروه از سناتورهای آمریکایی در نامه‌ای به «استیون منوشین» وزیر خزانه‌داری کشورشان از وی خواسته‌اند «تمامی اقدامات لازم» را برای قطع ارتباط ایران با سوییفت انجام دهد. در این نامه که به ابتکار «تد کروز» نماینده ایالت تگزاس تهیه و نوشته شده آمده است: «اجرای فوری و دقیق راهبرد فشار حداکثری از سوی دولت آمریکا هم از حیث موفقیت در خشکاندن منابع مورد استفاده رژیم ایران برای رفتارهای مخرب و هم از حیث ارسال علامت‌های لازم درباره تعهد آمریکا به حفظ تمامیت معماری تحریم‌ها از اهمیتی حیاتی برخوردار خواهد بود.راهبرد فشار حداکثری دولت، در صورت حفظ ارتباط ایران با سوییفت موفقیتی کسب نخواهد کرد.»این درخواست نمایندگان جمهوریخواه برای قطع رابطه ایران با سوییفت یک روز پس از آن انجام شد که وزیر خارجه آلمان خواهان تشکیل سیستم مالی مستقل اروپا از آمریکا برای انجام تراکنش‌های مالی با ایران شد. اظهارات هایکو ماس هرچند که یک روز بعد از سوی آنگلا مرکل، صدراعظم المان به نرمی رد شد اما نشان‌دهنده اوج اختلافی است که ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ میان اروپا و آمریکا ایجاد کرده است.
البته ساعاتی پس از اظهارات تند و تیز هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، آنگلا مرکل، صدراعظم تلاش کرد تعبیری نرم‌تر از اظهارات وی ارایه کند و گفت: « درباره موضوع نظام‌های پرداخت مالی مستقل، ما در تعامل با ایران مشکل‌هایی داریم. بی‌شک، می‌دانیم که در مورد تامین مالی تروریست‌ها، سوییفت بسیار مهم است.»
خشم آمریکا از اروپا
رسانه انگلیسی اکسپرس درباره بسته کمکی اتحادیه اروپا نوشت: اتحادیه اروپا به منظور خنثی کردن تحریم‌های آمریکا و همچنین نجات برجام اقدام به ارایه بسته کمک ١٨ میلیونی به ایران کرد. اعلام اختصاص این بودجه بخشی از تلاش‌های سطح عالی اتحادیه اروپا برای حمایت از توافق هسته‌ای با ایران بود. اتحادیه اروپا بودجه‌ای ٥٠ میلیون یورویی را برای کمک به ایران در نظر دارد و این در حالی است که تهران همچنان می‌گوید اگر از منافع خود از برجام منتفع نشود، دلیلی برای باقی ماندن در این توافق نخواهد داشت.
اکسپرس در ادامه نوشته است: اروپایی‌ها تقلا می‌کنند تا ایران را به منتفع شدن از فواید برجام متقاعد کنند اما این مساله با چالش‌های جدی رو به رو است چرا که بسیاری از کمپانی‌های بزرگ و کوچک اروپایی نگران تحریم‌های آمریکا هستند که در صورت کار با ایران با آنها مواجه خواهند شد. جان بولتون مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ نسبت به همراهی اروپایی‌ها با ایران در برابر آمریکا هشدار داده و در جریان دیدار از اسراییل (سرزمین‌های اشغالی) گفته بود: «انتظار داریم اروپایی‌ها بدانند انتخاب میان تجارت با ایران یا تجارت با آمریکا امری بسیار مشخص است. باید منتظر بمانیم تا ببینیم در ماه نوامبر (زمان بازگشت تحریم‌های نفتی ایران) چه اتفاق‌هایی رخ خواهد داد اما رییس‌جمهور ترامپ به صراحت اعلام کرده‌اند که خواهان فشار حداکثری بر تهران هستند. نباید هیچ شکی وجود داشته باشد که رییس‌جمهور خواهان حل و فصل صلح آمیز این مساله هستند اما واشنگتن آماده رویارویی با ماجراجویی‌های احتمالی ایران نیز هست.»
درحالی که برخی از مشتری‌های نفت ایران تلاش می‌کنند از تحریم‌های فرامرزی ثانویه آمریکا معافیت دریافت کنند، جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا در اظهارات اخیر خود به صدور تنها دو مجوز معافیت از تحریم‌های ایران اشاره کرد.وی هنگام بازگشت از سفر به سرزمین‌های اشغالی با ذکر اینکه مرحله اول فسخ توافق هسته‌ای ایران به دوره پایانی خود نزدیک می‌شود، افزود که آمریکا برای نشان دادن سخت‌گیری خود تنها با دو معافیت از تحریم‌ها آن هم بسیار محدود موافقت کرده است. سخنگوی جان بولتون از ذکر اسامی شرکت‌ها یا کشورهایی که از این معافیت بهره‌مند می‌شوند، خودداری کرده است.
