فرصت‌سوزی در تعیین استراتژی توزیع گاز

٢٥٠ تا ٣٠٠ میلیارد متر مکعب در سال گاز متان استخراج خواهیم کرد که باید پرسید این سرمایه و انرژی عظیم در چه مسیری ریل گزاری شده است ؟ آیا همچنان تمام مشوق ها در جهت سوزاندن و هدر دادن این سرمایه متعلق به نسل های آینده است! آیا همچنان با سردرگمی در تدوین استراتژی جامع بیش از ٤٠ درصد از بزرگترین سرمایه متعلق به آیندگان را هدر می دهیم و محیط زندگی و هوا را آلوده خواهیم کرد؟

صرفا قیمت گاز متان ، خوراک پتروشیمی را به یکباره و چشم بسته و هیجانی از ٢.٥ سنت به ١٣سنت افزایش داده اند! باید سوال کرد بر اساس کدام نقشه راه و استراتژی این اقدام انجام شد؟ صرفا بخاطر اینکه پتروشیمی ها سود آور هستند!؟

این درحالی است که پتروشیمی ها تنها ٧درصد از گاز متان کشور را مصرف می کنند و٤٠ درصد از گاز متان تولیدی کشور در نیروگاه ها و مصارف خانگی به هدر می رودآیا این ٧درصدی که اشتغال ،درامد زایی ، توسعه ، عزت و افتخار برای کشور خلق می کرد ارزان خری می نمود و سایر حوزه هایی که ٩٣ درصد گاز کشور را مصرف می کنند ارزان خری نمی کنند!

خوب حالا آقایان تصمیم گرفتید که قیمت خوراک پتروشیمی ها را افزایش دهند .آیا اتفاقی این تصمیم زمانی اتخاذ شد که دولت روحانی با سیاست تعامل با جهان و جذب سرمایه گذاری روی کارامده و بنا داشت ده ها میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه گذاری خارجی جذب کند ولی این تصمیم مسوولان باعث آن شد که این سرمایه گذاری ها عقیم بماند.

دلیل اصلی منصرف شدن سرمایه گذاران خارجی همین افزایش هیجانی قیمت خوراک پتروشیمی ها از ٢.٥ سنت به١٣و 10 سنت بود با این قیمت هیچکدام از پروژه های بزرگ این صنعت از جمله MTO و GTL و سایر پروژه های مرتبط دیگر توجیه مناسب جهت جذب سرمایه گذار خارجی را نداشت .لذا بجای سنگ ،صخره در مسیر جذب سرمایه گذاری خارجی قرار دادند و همه تلاش های دکتر روحانی و ظریف و .... منجر به جذب سرمایه گذاری مد نظر در این صنعت نشد.

حال تصمیم گرفتید خوراک پتروشیمی هایی که سود می دادند را به جرم سود دهی ٢٠ تا ٢٥ درصدی افزایش دهید چرا واحدهای جدید را نیز با همان چوب راندید مگر واحدهای جدید نیز در ٥ تا ٧ سال اول بهره برداری چنین سودی کسب می کنند ؟

کدام واحد MTO یا GTLو صنایع بالادستی پتروشیمی با خوراک10 سنتی اقتصادی است؟ کدام سرمایه گذار عاقلی حاضر است در ایران صدها میلیون یورو هزینه کند که به حاشیه سود احتمالی بین 10 تا ١٢درصدی دست یابد و همه ریسک های سرمایه گذاری در ایران را بپذیرد.

 افزایش ناگهانی قیمت خوراک پتروشیمی ها فاتحه جذب سرمایه گذاری خارجی و دست یابی به فرصت های ناشی از برجام را خواند. حال برای توقف این سردرگمی و طرح اشتباهی که احتمالا دست های پشت صحنه آن را مدیریت کرده اند پیشنهاد می نمایم قیمت خوراک پتروشیمی برای طرح های جدید بصورت پلکانی تعیین شود. به این مفهوم که برای ٥ سال اول بهره برداری قیمت خوراک واحدهای پتروشیمی همانند سایر مصرف کنندگان گاز باشد و ٥ سال دوم بین ٣٠ تا ٤٠ درصد تخفیف در نرخ خوراک اعمال شود و پس از ده سال خوراک با تخفیف 10 درصد تحویل واحدهای پتروشیمی گردد.

چنانچه این پیشنهاد عملیاتی شود بیش از ده واحد بزرگ GTL و 10 واحد MTO و ده ها واحد دیگر در حوزه پتروشیمی راه اندازی و ظرف ٥ سال ممکن است ٥٠ میلیارد یورو سرمایه گذاری در این حوزه جذب گردد. این تحول بزرگ ضمن اشتغال زایی، تولید ملی را افزایش و درامد پایداری برای نسل های آینده ایجاد و همچنین مشتری قابل اتکایی در شرایط مختلف بازار های جهانی جذب خواهد نمود.

ما در شرایط فعلی نمی توانیم گاز متان را باکشتی صادر کنیم .تبدیل آن به گاز مایع نیز بسیار پر هزبنه و غیر اقتصادی است .اما با تبدیل گاز به بنزین و گازوئیل و سایر مشتقات می توانیم آن را با ارزش افزوده بالاتر به بازارهای جهانی عرضه نمائیم و برای گاز تولیدی کشور بر اساس یک استراتژی بلند مدت حرکت رو به جلو داشته باشیم .فقط اگر نصف گازی که در نیروگاه ها و مصارف خانگی هدر می رود را به صنعت پتروشیمی اختصاص دهیم سالانه حدود ٢٥ تا ٣٠ میلیارد دلار درآمد ملی افزایش و ضمن ارتقا جایگاه ایران در اقتصادجهانی برای صدها هزار نفر اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ایجاد خواهدشد.

لذا انتظاراز کمسیون انرژی مجلس و وزارت نفت این است که هر چه زودتر با اصلاح روند موجود و تصویب تخفیفات پلکانی، استراتژی توزیع گاز را تدوین و جلوی فرصت سوزی های موجود را در این حوزه بگیرند.

*کارشناس اقتصادی