رقیب‌سازی برای چای ایرانی
چای وطنی و دسترنج کشاورزان زن و مرد ایرانی به آرامی به حاشیه کشیده می‌شود؛ حاشیه‌ای که شاید باعث شود در سال‌های آینده فاتحه چای تولید داخل را بخوانیم و حکم فراموشی آن را صادر کنیم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون، سایه مافیا بر چای ایرانی هنوز کوتاه نشده بود که این روزها اخبار غیرمنتظره‌ای درخصوص معافیت چای وارداتی از مالیات بر ارزش افزوده نیز به گوش می‌رسد. در این میان قاچاق چای نیز رکورد می‌زند و به گفته رییس سازمان چای سالانه ۳۰ تا ۳۵ هزار تن چای به صورت غیررسمی یا قاچاق وارد کشور می‌شود. این دغدغه‌ها حالا به شکلی برای مسئولان مربوطه طبیعی شده و عکس‌العمل آن‌ها در مقابل این اخبار یا منفعلانه است یا سعی می‌کنند چیزی نگویند. معافیت مالیات بر ارزش افزوده چای وارداتی حرف و حدیث‌های‌بسیاری به دنبال داشت و از سوی نمایندگان مجلس و مسئولان مورد واکنش قرار گرفت اما در این میان برخی‌ها، مخالفت‌های مطرح شده در این زمینه را جوسازی دانسته و معتقدند که معافیت مالیات چای خارجی تاثیری بر چای داخلی نخواهد داشت.
بی انگیزگی
باغات چای ایران سال‌های سال است که دایر هستند؛ یعنی از زمانی که کاشف السطنه نخستین بذر چای را وارد ایران کرد. این گیاه به عنوان یک گیاه غیربومی، بازار مصرف خوبی در ایران داشته‌است. دولت باید انگیزه کشاورز را برای نگهداری و احیای باغات چای بالانگه‌دارد. اما متاسفانه سال‌هاست که برای احیای باغات چایِ کشور اقدامی صورت نگرفته و تازمانی که دولت برای بالابردن انگیزه تولید چایکاران اقدامی نکرده باشد، طبیعی است که کشاورزان برای تغییر کاربری زمین‌های خود تمایل نشان بدهند. به گونه‌ای که تغییر کاربری زمین‌های چایکاری و تبدیل آن به ویلاهای توریستی به سیر صعودی خود ادامه دهد.
مخالفت با معافیت
رییس سازمان چای ایران نیز گفته است ما معتقدیم باید تا جایی که می‌توانیم تولید داخل را حمایت کنیم اما متاسفانه پایین آوردن هزینه واردات باعث کاهش قدرت رقابت چای تولید داخل می‌شود.گمرک ایران در نامه‌ای به مدیران اجرایی این دستگاه اعلام کرد، در برنامه ششم توسعه واردات و توزیع چای خارجی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بر اساس اعلام معاون سازمان امور مالیاتی، معاف است. پیشتر معافیت مالیات بر ارزش افزوده برای چای صادراتی اعمال می‌شد اما این‌بار با بخشنامه گمرک این معافیت به شکل غیرمنتظره‌ای شامل حال انواع چای خارجی و وارداتی شده است. محمد ولی روزبهان، رییس سازمان چای ایران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه بر چه اساسی و به چه دلیلی این بخشنامه اجرایی می‌شود، گفت: در نامه‌ای که از سوی مدیرکل مراکز واردات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ارسال و توسط گمرک جمهوری اسلامی ابلاغ شده است،عرضه و واردات انواع چای خارجی از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون برنامه ششم توسعه از پرداخت عوارض مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌شود اما به اعتقاد ما هر گونه کاهش هزینه برای واردات می‌تواند رقابت تولید داخل با محصولات خارجی را با مشکل روبه رو سازد و به نوعی کاهش دهد. اگر این بخشنامه عملی نمی‌شد، وضعیت بازار برای تولید ایرانی بهتر بود.
کاهش رقابت پذیری
روزبهان می‌گوید: ما معتقدیم با بستر سازی که صورت گرفته، چای ایرانی سالم و عاری از سموم شیمیایی است و باید با توجه به منویات مقام معظم رهبری و در جهت سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گام برداریم. سازمان چای ایران در این خصوص اعتراضاتی را با وزارتخانه مربوطه مطرح می‌کند زیرا معتقد است که این اتفاق به ضرر تولید داخلی تمام می‌شود. در آینده نزدیک این مساله را از طریق وزارت جهادکشاورزی و بخش معاونت بازرگانی مطرح می‌کنیم تا مشکلات را در قالب اعتراض به این بخشنامه اعلام کنیم تا آن‌ها این موضوع را پیگیری کنند. البته تاریخ این نامه مربوط به نهم بهمن می‌شود و بخشنامه از سوی گمرک بوده و مصوبه دولت نیست. بنابراین اینکه عملیاتی شود یا خیر مشخص نیست، باید از بخش واردات بپرسیم و فکر می‌کنیم در عمل اجرا شده باید از واردکنندگان سوال شود. این موضوع را که واردات باید وجود داشته باشد و در کشور به آن نیاز داریم کتمان نمی‌کنیم، به دلیل اینکه تولید ما یک چهار مصرف واقعی ماست، بنابراین برای تامین کمبود باید واردات داشته باشیم. باید وارداتی انجام شود تا رقابت در بازار شکل بگیرد اما در این میان کاهش هزینه‌های واردات و بخشنامه فعلی، رقابت پذیری را کاهش می‌دهد و به تولید داخلی آسیب می‌زند.
کاهش 30 درصدی تولید چای در کشور
اردیبهشت امسال نماینده مردم رشت در مجلس گفت: تولید چای ایرانی از 60 هزار تن در سال به 20هزارتن رسید و اگر تمهیدات اقتصادی مناسبی در این راستا برای حمایت از چایکاران اندیشیده نشود، باید به زودی فاتحه چای ایرانی را خواند. چای ایرانی تنها یک چهارم بازار مصرفی کشور را تامین می‌کند. عقب نشینی درخودکفایی چای پیامد منفی همچون تغییرکاربری اراضی کشاورزی به ویلا و سیر نزولی تولید را در پی دارد. قدرت نفوذ برخی افراد، عاملی برای تغییرکاربری باغات چای به ویلا به‌شمار می‌آید.
مافیای همچنان پرقدرت
جبارکوچکی نژاد درباره وضعیت تولید چای درکشور،گفت: میزان تولید چای با بازار مصرفی کشورهمخوانی ندارد، بنابراین سیستم مدیریتی کشور باید با تنظیم بازار تولید،خارج شدن از وابستگی به واردات چای را رقم بزند. به گفته او واردات گسترده چای توسط مافیا شکل می گیرد. باوجود قوانین محکم جلوگیری از تغییرکاربری درباغات چای اما برخی افراد با نفوذی که دارند، باغات چای را با تغییر کاربری تبدیل به ویلا می‌کنند. یکی از بهترین راهکار برای بهبود وضعیت چایکاران، ارائه وام با تسهیلات کم بهره توسط صندوق حمایت از چای است تا بتوان با تسهیلات کم بهره ، افزایش سطح تولید چای را در صنعت کشاورزی رقم زد.
سوال یک نماینده از وزیر
این اواخرنیز نماینده لنگرود در مجلس ضمن انتقاد از معافیت واردکنندگان چای از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، گفت: در برنامه ششم توسعه برای حمایت از تولید داخل، توزیع و تولید چای و برنج داخلی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شدند. اما در حال حاضر نیز واردکننده چای را با استفاده از این قانون از پرداخت مالیات معاف کرده‌اند. مسئولان وزارت اقتصاد همواره بیان می‌کنند که نگاه‌مان به مالیات است اما زمانی که پای چند واردکننده که در دستگاه‌های اجرایی نفوذ دارند به میان می‌آید، پای‌شان می‌لرزد.
سوء استفاده از قانون
مهرداد بائوج لاهوتی با تاکید بر اینکه معافیت مالیاتی واردکنندگان چای سوء استفاده از قانون است، می‌گوید: وارد کنندگان چای با توجه به اینکه سود خوبی عایدشان می‌شود،بنابراین باید هم مالیات بر ارزش افزوده و هم تعرفه واردات چای را بپردازند. مسئولان دم از ایجاد اشتغال می‌زنند اما اقدامات، سیاست‌گذاری‌ها و عدم حمایت مسئولان از کشاورزان سبب شده تا هفت هزار هکتار از زمین‌های چای تغییر کاربری دهند.
پیگیری مجلس و ارجاع پرونده به قوه قضاییه
او ادامه می‌دهد: تولید چای خشک کشور از 60 هزار تن به 25 هزار تن کاهش یافته است. سالانه حدود 100 هزار تن چای به کشور وارد می‌شود که از این میزان 70 هزار تن با مجوز وزارت جهاد کشاورزی و باقی مانده آن به صورت قاچاق و متاسفانه از مبادی رسمی وارد کشور می‌شود. با توجه به اینکه چای‌های قاچاق که وارد کشور می‌شوند، مجوز‌های لازم را از وزارت بهداشت و سازمان استاندارد ندارند ،پس از لحاظ بهداشتی مورد تایید نیستند. بنابراین درباره معافیت واردکنندگان چای از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده از وزیر اقتصاد و امور دارایی سوال کرده‌ایم. این موضوع را از طریق اعمال ماده 236 آیین‌نامه داخلی مجلس پیگیری می‌کنیم و در صورتی که اظهارات وزیر قانع کننده نباشد، پرونده به قوه‌قضاییه ارجاع می‌شود.
تسریع نابودی باغات
مصطفی شریف، اقتصاددان حوزه کشاورزی و استاد دانشگاه نیز معتقد است: با معافیت واردات چای خارجی از پرداخت مالیات برارزش افزوده، چایکاران داخلی بیش از هرزمان دیگری انگیزه خود را برای ادامه فعالیت از دست خواهند داد و در این شرایط دولت باید از طریق ایجاد انگیزه در چایکاران، جلوی نابودی باغات چای را بگیرد.
حاشیه‌سازی برای چای داخلی
اما در این میان برخی‌ها، مخالفت‌های مطرح شده در زمینه معافیت مالیات بر ارزش افزوده چای خارجی را جوسازی دانسته و معتقدند که معافیت مالیات چای خارجی تاثیری بر چای داخلی نخواهد داشت. یکی از این افراد محمدرضا مقدسی، رییس اتحادیه چای است. او در این زمینه می‌گوید: من نمی‌دانم بر چه اساس و معیاری می‌گویند که حذف مالیات بر ارزش افزوده چای خارجی موجب ضرر و زیان چای تولید داخل می‌شود؟ این بحثی است که در فضای مجازی نیز منتشر شده است. گفتنی است که تولید چای داخلی تنها یک پنجم مصرف چای در داخل کشور است. با این آمار معافیت مالیات واردات چه تاثیری می‌تواند بر مصرف چای داخلی داشته باشد؟
معافیت مالیات به نفع چای داخلی!
مقدسی خاطر نشان می‌کند: در حال حاضر میزان مصرف چای داخلی در کشور 100 هزار تن است. از این میزان حدود 60 تا 70 هزار تن واردات قانونی چای و 20 هزار تن واردات غیرقانونی و قاچاق است. دولت باید جلوی چای قاچاق را بگیرد. با افزایش نرخ دلار حدود پنج هزار تومان قیمت چای خارجی با چای داخلی تفاوت قیمت پیدا کرده است. بنابراین حذف مالیات ارزش افزوده هیچ تاثیری بر تولید داخل نخواهد داشت. این اتفاق به نفع چای داخل است. به این دلیل که عده‌ای قادر به خرید چای خارجی نیستند و قشر خاصی چای خارجی مصرف می‌کنند؛ به این ترتیب 50درصد از ایرانیان چای داخلی مصرف می‌کنند. آن بخش از چای داخلی که کیفیت مناسبی دارد،حدود 10 تا 15 هزار تومان و در شمال کشور تا 20 هزار تومان به فروش می‌رسد. با بخشنامه گمرک و اعمال معافیت مالیات بر ارزش افزوده، چای خارجی حدود 1500 تومان کاهش قیمت خواهد داشت. البته این بخشنامه مربوط به قانون پنج ساله برنامه‌ششم توسعه می‌شود؛ بنابراین دولت، مجلس و شورای نگهبان آن را تایید کرده‌اند و قرار بود که این قانون از ابتدای سال 96 اجرایی شود اما با 11 ماه تاخیر اکنون اجرایی شده است.
جو سازی
او در پاسخ به این پرسش که چرا معافیت ازمالیات واردات چای کلید خورد، می‌گوید: به‌دلیل اینکه قیمت پایین بیاید و به مصرف‌کننده فشار وارد نشود. از آنجایی که برخی محصولات مانند برنج، قند و... ارزش افزوده ندارند، بنابراین محصولاتی که در این میان لازم و ملزوم یکدیگرند، نباید مالیات بر ارزش افزوده داشته باشند. این یعنی پنج سال پول بی‌خود از واردات چای گرفتند و حالا پس از پنج سال متوجه این اشتباه شدند و آن را اصلاح کردند. به اعتقاد بنده اینکه با معافیت مالیات واردات، تولید داخلی متضرر می‌شود، جوسازی است و صحت ندارد. مالیات حذف شده و این اتفاق ضرری به تولید داخلی وارد نمی‌سازد. تمام محصول تولید داخل چای مصرف می‌شود. اینکه می‌گویند چای روی دست کشاورزان مانده است، دروغ است؛ این چای مربوط به سنوات قبل می‌شود. اکنون چای در انبارها وجود ندارد. میزان چای داخلی مخلوط و بی‌کیفیت کاهش پیدا کرده و این کیفیت نسبت به پنج سال قبل بهتر شده است. با این وجود هر سال شاهد افزایش کیفیت چای هستیم. پیش از این بر روی کمیت کار می‌شد اما حالا توجه به کیفیت بیشتر شده است. در آینده با بالا رفتن قیمت چای خارجی مصرف چای داخلی افزایش پیدا می‌کند و چای داخلی مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرد.
