دغدغه خریداران بورس کالا چیست؟

اوایل هفته گذشته نامه‌ای از طرف برخی تشکل‌های صنعتی برای اصلاح ساختار بورس کالا به دولت و مجلس ارسال شد. در این نامه تشکل‌ها از وزرای اقتصاد، صنعت و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس خواستند تا ساختار شرکتی بورس کالای ایران فورا اصلاح شود و بیشتر در راستای حفظ و حراست از حقوق بخش خصوصی، تشکل‌های صنعتی مصرف‌کننده و صنایع پایین دستی قرار بگیرد. به دنبال رسانه‌ای شدن این نامه البته بنا به خواست بورس کالا خبر از برخی سایت‌ها برداشته شد تا بعد از ارایه پاسخ نامه توسط این نهاد، شرح کاملتر آن منتشر شود. با این وجود اما هنوز پاسخی از نهادهای مسئول دریافت نشده است. در این نامه که به امضای 20 تشکل، انجمن، سندیکا و شرکت بخش خصوصی رسیده، اظهار شده است: به جهت احقاق با تسلط عرضه‌کنندگان بر هیات مدیره بورس کالای ایران و آیین‌نامه‌ها، حقوق اعضای تشکل‌های صنفی مصرف‌کننده و صنایع پایین‌دستی تضییع شده است. همچنین متن نامه مدعی است: هیات مدیره بورس کالا با استفاده از اشراف خود بر عرضه‌های کالا در جهت تأمین حداکثری سود خود و ایجاد گرانی تلاش می‌کنند؛ به طوریکه عملاً شرکت بورس کالا از هدف اصلی خود خارج شده و به ابزار قیمت‌سازی کالاهای عرضه‌کنندگان بالادستی خصولتی تبدیل شده است.

پیشنهادات

این نامه حاوی پیشنهاداتی هم بود؛ از جمله این که فرمول تعیین قیمت پایه باید تغییر پیدا کند، عرضه‌های مچینگ باید قانونمند شوند، عرضه‌ها در بورس افزایش پیدا کنند، عرضه‌های صادراتی در رینگ صادراتی انجام شوند، ناظری بی‌طرف مانند قوه قضائیه بر معاملات بورس نظارت کند، مصوبات شورای رقابت در مورد نحوه کشف قیمت پایه و عرضه‌ها در بورس کالا اجرا شود و همچنین اصلاح ساختارها به‌ گونه‌ای باشد که حرف و اعتراض مصرف‌کنندگان هم شنیده شود.

قوانین تصویب شده اما اجرا نمی‌شوند

سندیکای تولید کنندگان لوله و پروفیل فولادی یکی از 20 تشکلی است که این نامه را امضا کرده اند. امیرحسین کاوه، دبیر این سندیکا در خصوص مشکلات موجود برای تهیه ورق فولادی (به عنوان ماده اولیه مورد نیاز این صنف) از بورس کالا به اقتصاد آنلاین گفت: چندی پیش شورای رقابت در خصوص تنظیم بازار ورق فولادی بندهایی را بر اساس بند ۵ ماده ۵۸ قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی تصویب کرد اما این موارد هنوز در بورس کالا کاملا عملیاتی نشده است.

او به برخی بندهای اجرا نشده اشاره و تصریح کرد: بر اساس مصوبات شورای رقابت قرار بود واحدهای تولیدی تاثیرگذار در بازار فولاد کشور برای فروش در داخل، تمامی محصولات گرم فولادی خود را با رعایت مقررات مربوطه و این دستورالعمل در بورس عرضه کنند اما متاسفانه برخی کارخانه ها ازجمله نورد، لوله اهواز و فولاد گیلان تاکنون هیچ عرضه‌ای در بورس کالا نداشته اند.  

محاسبه قیمت جهانی طبق کدام مرجع؟

کاوه تاکید کرد: در راستای اجرای بند ۵ ماده ۵۸ قانون، دستورالعمل تنظیم نحوه تعیین قیمت پایه محصولات گرم فولادی در بورس کالا از حاصل ضرب نرخ ارز سنا (سامانه نظارت ارز) در قیمت جهانی محاسبه می‌شود. بنا بر تبصره این قانون، قیمت جهانی محصولات مورد نظر بر اساس متوسط قیمت FOB پانزده روز گذشته گزارش شده در منطقه CIS و دریای سیاه مجله متال بولتن (میانگین این دو) تعیین خواهد شد. این در حالی است که اکنون مشخص نیست، قیمت پایه از کدام مرجع تعیین شده است به طوریکه قیمت‌های متال بولتن در سایت بورس کالا یا فولاد مبارکه دیده نمی‌شود.

به گفته دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی، بر اساس تبصره‌ای دیگر چنانچه میزان عرضه محصولات گرم فولادی واحدهای تولیدی تاثیرگذار به نحوی باشد که قیمت‌های کشف شده در بورس کالا نسبت به قیمت های جهانی با انحراف نامتعارف مواجه شود، مرکز ملی رقابت موظف است با رصد مداوم بازار، میزان عرضه را برای اتخاذ تصمیم لازم به شورای رقابت گزارش کند که در حال حاضر با توجه به کم بودن عرضه‌ها، قیمت‌ها بالاتر از قیمت جهانی تعیین می‌شوند.

ابهامات برنامه تولیدکنندگان اصلی

 او در ادامه اشاره کرد: در در ماده پنج قانون تصویب شده مورد اشاره در بالا، آمده است واحدهای تولیدی تاثیرگذار موظفند با رعایت ماده ۴ این دستورالعمل شرایط مشتریانی که با آنها قرارداد بلندمدت (در بازار مچینگ) دارند را به شورای رقابت گزارش دهند و در پایگاه اطلاع رسانی خود منتشر کنند. این شرکت‌ها موظفند گزارش عملکرد این ماده را هر شش ماه یکبار به شورای رقابت ارسال کنند. در حالیکه اکنون نه برنامه مچینگ مشخص است و نه لیست خریداران در سایت گذاشته می شود.

 کاوه بر اساس ماده شش همان قانون تصریح کرد: واحدهای تولیدی تاثیرگذار مکلفند یک هفته قبل از شروع هر فصل، برنامه عرضه هفتگی خود را به شورای رقابت، بورس کالای ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت ارایه کرده و از طریق پایگاه اطلاع رسانی خود به اطلاع عموم برسانند. برنامه عرضه باید به تفکیک کالا اعلام شود. واحدهای تولیدی تاثیرگذار و بورس کالای ایران مکلفند هر گونه انحراف از عرضه را حداکثر تا یک هفته به شورای رقابت اعلام کنند ولی متاسفانه تا امروز برنامه تولید مشخص نیست؛ همچنین مشخص نیست که تولید داخل، کفاف مصرف را می‌دهد یا خیر و چه برنامه‌ای برای تولید ورق زیر 2  میلیمتر که تاکنون در بورس کالا عرضه نشده، وجود دارد. باید گفت تاکنون برنامه عرضه ورق گرم داخلی در هیچ سایت یا پایگاهی منتشر نشده است.