سبقت نفتی آمریکا از عربستان؟
آژانس بین‌المللی انرژی برآورد خود از رشد تولید نفت در آمریکا در سال جاری میلادی را ۲۳۰ هزار بشکه افزایش داده و به ۱/۱ میلیون بشکه در روز رسانده است.
«تولید آمریکا» فصل مشترک گزارش‌هایی است که این روزها درباره بازار نفت منتشر می‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی(IEA) در جدیدترین گزارش خود، اعلام کرده که تولید نفت آمریکا امسال رشد ۱/ ۱ میلیون بشکه‌ای را تجربه خواهد کرد و موجب می‌شود رشد تولید کشورهای غیرعضو اوپک به دوران طلایی خود باز گردد. اما این همه ماجرا نیست، اگر پیش‌بینی‌ها درست از آب دربیایند، تولید نفت این کشور نه تنها به زودی از عربستان به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده اوپک پیشی خواهد گرفت، بلکه احتمالا تا پایان سال روسیه را نیز پشت سر خواهد گذاشت و آمریکا به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان بدل خواهد شد. به گزارش دنیای اقتصاد، اوپک نیز که در گزارش قبلی خود چشم‌انداز بسیار متفاوتی نسبت به آژانس بین‌المللی انرژی برای بازار نفت ترسیم کرده بود، سعی کرده در گزارش ماه ژانویه قدری این تفاوت دیدگاه را تعدیل کند. اوپک برآورد خود از رشد تولید آمریکا را ۱۱۰هزار بشکه افزایش داده و به ۸۲۰ هزار بشکه در روز رسانده است. اما از آنجا که آژانس نیز در گزارش اخیر خود برآورد از رشد تولیدات آمریکا را افزایش داده، مجددا فاصله بین برآورد دو سازمان از رشد تولیدات آمریکا افزایش یافته است.
انفجار تولید آمریکا
آژانس بین‌المللی انرژی در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده، تولید نفت آمریکا امسال از مرز ۱۰میلیون بشکه در روز عبور خواهد کرد و به بیشترین سطح خود ظرف ۳۰ سال گذشته خواهد رسید. اما نکته مهم در ۱۲ ماه آینده رخ خواهد داد. بر اساس این گزارش، تولید نفت‌خام این کشور در ۱۲ ماه آینده از عربستان، بزرگترین تولیدکننده اوپک و دومین تولیدکننده بزرگ جهان و روسیه، به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده کنونی جهان، پیشی خواهد گرفت و به جایگاه بزرگترین تولیدکننده نفت‌خام دنیا دست خواهد یافت. آژانس برآورد از رشد تولید آمریکا را نسبت به گزارش ماه دسامبر افزایش داده و به ۱/ ۱ میلیون بشکه رسانده است. این سازمان در گزارش ماه قبل رشد عرضه آمریکا را ۸۷۰ هزار بشکه در روز پیش‌بینی کرده بود. متوسط تولید آمریکا امسال به ۴/ ۱۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این در حالی است که این کشور در ماه گذشته ۹/ ۹ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد.
اوپک نیز در پیش‌بینی‌اش از رشد تولید نفت خام آمریکا تجدیدنظر کرده و آن را افزایش داده است؛ با این حال برآورد اوپک از رشد تولید آمریکا همچنان بسیار کمتر از برآورد آژانس بین‌المللی انرژی است. طبق این پیش‌بینی، رشد تولید نفت خام آمریکا در سال جاری به ۸۲۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید که این رقم نسبت به گزارش ماه قبل اوپک ۱۱۰ هزار بشکه بیشتر است. با این حال اوپک تاکید می‌کند، این بازبینی در رشد تولید آمریکا به دلیل افزایش تولید از منابع متعارف این کشور است. اوپک پیش‌بینی خود از تولید نفت شیل را اندکی کاهش داده و با اشاره به افت ۱/ ۱ درصدی آن، تولید ۴۲/ ۵ میلیون بشکه در روز را برای این بخش از تولیدکنندگان نفت خام آمریکا در نظر گرفته است.
عرضه غیرعضو اوپک
به گفته آژانس رشد تولید آمریکا، کانادا و برزیل موجب می‌شود رشد تولید کشورهای غیر عضو اوپک در سال ۲۰۱۸ به ۷/ ۱ میلیون بشکه در روز برسد، هرچند شاهد افت تولید چین و مکزیک خواهیم بود. این رشد تولید در حالی رخ می‌دهد که کشورهای غیرعضو اوپک در سال ۲۰۱۶ با رکود و در سال ۲۰۱۷ با بهبود نسبی تولید مواجه بوده‌اند. رشد تولید این کشورها امسال آنها را به دوران اوج ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ یعنی زمانی که رشد تولید آمریکا حدود ۹/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده باز می‌گرداند. اوپک نیز در تازه‌ترین گزارش ماهانه خود، پیش‌بینی‌هایش از عرضه نفت خام کشورهای غیرعضو اوپک در سال ۲۰۱۸ را افزایش داده و سعی کرده مقداری به پیش‌بینی آژانس از رشد تولید این کشورها نزدیک‌تر شود. این پیش‌بینی مشخصا به رشد قیمت نفت و افزایش انگیزه تولیدکنندگان آمریکا برای تولید بیشتر بازمیگردد. در این گزارش اوپک رشد عرضه تولیدکنندگان غیرعضو این سازمان در سال جاری میلادی را ۱۶۰ هزار بشکه‌ای نسبت به گزارش قبلی خود افزایش داده و به ۱۵/ ۱ میلیون بشکه در روز رسانده است. این رقم در گزارش قبلی اوپک ۹۹۰ هزار بشکه در روز پیش‌بینی شده بود.
ضعف در سمت تقاضای بازار
رشد تقاضا در سال جاری یکی از مهمترین عوامل افزایش قیمت‌ها و کاهش سطح موجودی انبارهای نفتی محسوب می‌شود. با این حال به نظر می‌رسد امسال به دلیل رشد قیمت نفت شاهد رشدی مانند سال ۲۰۱۷ نباشیم. آژانس بین‌المللی انرژی، پیش‌بینی می‌کند رشد تقاضا در سال ۲۰۱۸ حدود ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز باشد. به اعتقاد این سازمان کاهش رشد تقاضا از ۶/ ۱ میلیون بشکه در سال گذشته عمدتا ناشی از رشد قیمت نفت خواهد بود. از سویی تغییر در الگوی مصرف چین، کاهش تقاضای کشورهای OECD و تغییر مصرف از نفت به گاز طبیعی در برخی کشورهای غیرعضو OECD نیز بر کاهش تقاضای نفت اثرگذار است.اما اوپک نسبت به سمت تقاضای بازار خوش‌بین‌تر است. این سازمان رشد تقاضا در سال جاری را ۵۳/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده که نسبت به گزارش ماه قبلش حدود ۲۰ هزار بشکه بیشتر است. با این حال به‌دلیل بازبینی در رشد تولید کشورهای غیرعضو اوپک، تقاضا برای نفت این سازمان کمتر از گزارش قبلی برآورد شده است. بر اساس گزارش اوپک، تقاضای جهانی برای نفت‌خام این سازمان در سال ۲۰۱۸ هرچند با رشد ۲۰۰هزار بشکه‌ای نسبت به سال قبل به ۱/ ۳۳ میلیون بشکه در روز می‌رسد، اما این مقدار نزدیک به ۶۰ هزار بشکه در روز کمتر از گزارش قبلی اوپک است.
اوپک همچنان به توافق پایبند است
با وجود چشم‌اندازی که از جدی‌تر شدن فعالیت رقبای اوپک حکایت دارد؛ بررسی گزارش اخیر اوپک نشان می‌دهد پایبندی به توافق برای کاهش تولید همچنان در سطح بالایی قرار دارد. بر اساس گزارش دبیرخانه اوپک، تولید این سازمان در آخرین ماه سال ۲۰۱۷ رشدی ۴۲ هزار بشکه‌ای داشته و به ۴۲/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. این افزایش تولید به عملکرد نیجریه، آنگولا و الجزایر بازمیگردد. ایران نیز سطح تولیدات خود را ۲/ ۱۳هزار بشکه افزایش داده و به ۸۳/ ۳ میلیون بشکه در روز رسانده است. با این حال افت تولید ونزوئلا در کنار افت ۱۱ هزار بشکه‌ای عربستان و کاهش ۱۲ هزار بشکه‌ای قطر، موجب افزایش پایبندی به توافق شده است. بر اساس محاسبات رویترز بر مبنای اطلاعات اوپک، میزان پایبندی ۱۱ عضو این سازمان به کاهش تولید در دسامبر نسبت به نوامبر افزایش داشته و از ۱۲۱ درصد به ۱۲۹ درصد رسیده است. آژانس نیز با توجه به افت تولید ونزوئلا، اعلام کرده که تولید اوپک در ماه گذشته ۲۳/ ۳۲ میلیون بشکه در روز تولید بوده است. این سازمان میزان پایبندی اعضای اوپک به توافق را ۱۲۹ درصد برآورد کرده است. به اعتقاد این سازمان، رشد درآمد کشورها آنها را به پایبندی به توافق ترغیب می‌کرده، اعضای اوپک در سال ۲۰۱۷ به‌طور روزانه ۳۶۲ میلیون بشکه درآمد بیشتری کسب کردند.
پدیده گزارش این ماه
ونزوئلا را به دلیل افت تولیدش می‌توان پدیده ماه نامید. منابع ثانویه اوپک اعلام کرده‌اند که تولید نفت این کشور ماه گذشته بیش از ۸۲ هزار بشکه کاهش یافته و به ۷۵/ ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است، این در حالی است که آمار منابع رسمی و دولتی از افت تولید بیشتری خبر می‌دهد. بر اساس آماری که دولت ونزوئلا به دبیرخانه اوپک اعلام کرده، این کشور در آخرین ماه سال ۲۰۱۷ با افت تولید ۲۱۶ هزار بشکه‌ای مواجه شده و تنها ۶۲/ ۱ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. این میزان کمترین سطح تولید این کشور در سه دهه گذشته ارزیابی می‌شود. آژانس نیز رقمی که برای تولید ونزوئلا اعلام کرده نزدیک به رقم آمار دولتی این کشور است. IEA با بیان اینکه افت تولید ونزوئلا سرعت یافته، کاهش تولید نفت این کشور در سال ۲۰۱۷ را بزرگترین افت تولید ناخواسته سال اعلام می‌کند. به روایت آژانس تولید ونزوئلا در ماه گذشته ۶۱/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۴۹۰ هزار بشکه کاهش را نشان می‌دهد. آژانس می‌گوید تولید نفت این کشور در حال حاضر حدودا نیمی از سطحی است که ونزوئلا در سال ۱۹۹۹ یعنی زمانی که هوگو چاوز، رئیس‌جمهور پوپولیست این کشور قدرت را به دست گرفت، تولید می‌کرد. منطقا افت تولید این کشور امسال نیز ادامه خواهد یافت، هرچند وزیر نفت ونزوئلا اخیرا اعلام کرد که می‌خواهند سطح تولید را به ۹/ ۱ میلیون بشکه برسانند. به اعتقاد آژانس بین‌المللی انرژی، با توجه به بدهی‌های بسیار زیاد ونزوئلا، وخامت وضعیت صنعت نفت این کشور و تحریم‌های مالی آمریکا افت تولید ونزوئلا امسال شدیدتر خواهد شد.
موجودی انبارهای نفتی
به یقین یکی از مهمترین قسمت‌های گزارش‌های اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی، برآورد آنها از میزان موجودی انبارهای نفتی کشورهای عضو شورای همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) است. به گزارش اوپک، ذخایر نفت خام تجاری OECD، در ماه نوامبر ۶/ ۱۶ میلیون بشکه کاهش داشته و به ۹۳۳/ ۲ میلیارد بشکه رسیده است. این میزان ۱۳۳میلیون بشکه بیش از میانگین پنج سال گذشته است. هدف اوپک از اجرای طرح کاهش تولید، رساندن سطح ذخایر جهانی نفت خام به میانگین ۵ سال گذشته است.
اما آژانس می‌گوید؛ در ماه نوامبر برای چهارمین ماه متوالی شاهد افت ذخایر انبارهای نفتی کشورهای OECD بوده‌ایم. در این ماه ذخایر انبارها ۹/ ۱۷ میلیون بشکه کاهش یافته و همچنین افت شدیدی در سطح ذخایر انبارهای فرآورده‌های نفتی میان تقطیر رخ داده است. محاسبات اولیه نشان می‌دهد در ماه دسامبر افت ذخایر شدیدتر بوده و به ۷/ ۴۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. برآورد شده در سه ماه پایانی سال گذشته ذخایر انبارهای کشورهای OECD روزانه یک میلیون بشکه کاهش یافته است. اما در مجموع در سه فصل آخر سال، روزانه ۶۳۰ هزار بشکه در روز ذخایر انبارها کاهش یافته است، این میزان بیشترین کاهش ذخایر ذخایر کشورهای OECD از سال ۱۹۸۴ محسوب می‌شود. افت ذخایر در سه فصل متوالی در تاریخ صنعت نفت کم‌سابقه است. این اتفاق یک بار در سال ۱۹۹۹ رخ داد و قیمت نفت دو برابر شد، یک بار در ۲۰۰۹ و قیمت‌ها ۲۰ دلار رشد کردند و بار دیگر در سال ۲۰۱۳ اتفاق افتاده که نفت رشد قیمت ۶ دلاری را تجربه کرد. امسال نیز بازار شاهد افزایش ۲۵ دلاری قیمت نفت بود.
تعادل بازار نفت
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، عرضه نفت در دسامبر به دلیل افت تولید در دریای شمال و ونزوئلا ۴۰۵ هزار بشکه کاهش یافته است، با این حال متوسط تولید در سال ۲۰۱۷ تقریبا بدون تغییر نسبت به سال قبل از آن باقی مانده است. زیرا افزایش تولید یک میلیون بشکه‌ای کشورهای غیرعضو اوپک، توافق اوپک برای کاهش تولید را خنثی کرد. بر اساس آمار این سازمان، حدود ۶۰درصد از کاهش تولید اوپک با رشد تولید آمریکا خنثی شده است.
بر اساس این گزارش عبور نفت از مرز ۷۰ دلار به دنبال احتمال بازگشت تحریم‌های هسته‌ای آمریکا علیه ایران و اعتراضات داخلی در کشور، افت تولید در لیبی و افت عرضه دریای شمال به دلیل تعطیلی خط لوله فورتیز رخ داده است. آژانس تاکید می‌کند که هرچند این عوامل در حال حاضر تا حدود زیادی کمرنگ شده است اما عوامل دیگری برای بالا نگه داشتن قیمت نفت همچنان در کارند. در واقع درک عمومی از اینکه بازار با کمبود عرضه مواجه شده است، مهمترین عامل رشد قیمت‌ها بوده است.آژانس بین‌المللی انرژی با توجه به رشد تولید کشورهای غیرعضو اوپک و همچنین رشد ۳/ ۱میلیون بشکه‌ای تقاضا برای نفت، می‌گوید اگر اوپک و متحدانش به توافق پایبند باشند، در نیمه اول سال با مازاد عرضه مواجه خواهیم بود و تنها در نیمه دوم سال کمبود عرضه اندکی را تجربه خواهیم کرد. آژانس می‌گوید این سناریوی ما درباره بازار نفت با آنچه که معامله‌گران در نظرسنجی رویترز گفته‌اند، متفاوت است. آنها بر این باورند که در سال جاری قیمت نفت در محدوده ۶۰ تا ۷۰ دلار باقی می‌ماند. جدا از اینکه چه اتفاقی در بازار نفت رخ خواهد داد، با اطمینان بیشتری می‌توان گفت ریسک‌های ژئوپلیتیک و رشد تولیدات شیل در واکنش به افزایش قیمت‌ها به یقین سال ناپایداری را برای بازار نفت به ارمغان خواهد آورد.
