راز گمشدگان نفت‌کش ایرانی
باز هم حادثه؛ این‌بار از نوع برخورد یک نفت‌کش ایرانی و یک کشتی فلهبر چینی. ماجرا از آن قرار است که به علتی نامعلوم با احتمال یک در هزار، این دو کشتی با یکدیگر برخورد کرده‌اند و به‌این‌ترتیب با آتش‌گرفتن دو مخزن نفت‌کش ایرانی (با پرچم پاناما)، جان ٣٢ خدمه کشتی (٣٠ ایرانی و دو بنگلادشی) به خطر افتاده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، اخبار ضدونقیضی از سلامت جان این خدمه منتشر می‌شود، اما تاکنون سرنوشت آنها در هاله‌ای از ابهام است و امید می‌رود که در بدو حادثه، خدمه با توجه به آموزش‌های دریافتی با قایق از نفت‌کش خارج شده باشند، البته تا لحظه انتشار این گزارش، بر اساس خبر منتشرشده در خبرگزاری شینهوا، سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد که شماری از مفقودان حادثه برخورد دو کشتی ایرانی و چینی نجات یافته‌اند، البته به گفته او، هنوز شمار دیگری جزء مفقودان هستند. صحت این خبر را معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی رد کرد. ماجرا از آن قرار است که دو فروند کشتی شنبه‌شب در آب‌های ساحلی شرقی چین با یکدیگر برخورد کردند که نفت‌کش حادثه‌دیده متعلق به ایران و در اجاره شرکت کره‌جنوبی بوده است و ۱۳۶هزار تن میعانات نفتی را حمل می‌کرده که ارزش بار این تانکر حدود ٦٠ میلیون دلار برابر با یک‌میلیون بشکه نفت برآورد شده است. بر اساس آخرین گزارش خبرگزاری رویترز به نقل از وزارت ترابری چین، این نفت‌کش که «سانچی» معرفی شده، هنوز در حال سوختن است و نفت آن به دریا نشت می‌کند. پایگاه خبری بلومبرگ نیز بر اساس اطلاعات گردآوری‌شده خود در مورد کشتی‌ها اعلام کرد که نفت‌کش سانچی متعلق به شرکت ملی نفت‌کش ایران، در تاریخ ١٦ دسامبر (٢٥ آذر) بندر عسلویه را به مقصد «دائسن» کره‌جنوبی ترک کرده است. کسرا نوری، مدیر روابط‌عمومی وزارت نفت، نیز دیروز اعلام کرده بود که این کشتی متعلق به ناوگان شرکت ملی نفت‌کش ایران و محموله آن نیز میعانات متعلق به شرکت ملی نفت ایران بوده است و البته این کشتی و محموله آن هر دو تحت پوشش یک شرکت بیمه معتبر خارجی قرار داشته‌اند. از علت این حادثه هنوز در قالب احتمالات، خبر می‌رسد. محمد راستاد، معاون وزیر راه و شهرسازی، با اشاره به اینکه وسعت حریق نفت‌کش ایرانی به‌شعاع هزار متر است، گفت: معمولا تصادم در دریا در مسیرهای پرتردد بعضا به‌دلیل اشتباه در محاسبه مسیرها اتفاق می‌افتد. به گفته راستاد، طبق اطلاعات به‌دست‌آمده، چهار نفر از خدمه ایرانی دانشجوی دریانوردی بوده‌اند که دوره کارآموزی خود را در این کشتی سپری می‌کردند، همچنین یک نفر از همسران کارکنان روی کشتی حضور داشته است. متعاقب این حادثه کشتی باری چینی موفق می‌شود نفرات و کشتی خود را از حادثه حریق خارج کند، اما با توجه به وسعت حریق به شعاع هزار متر تاکنون عملیات امداد منجر به پیداشدن ٣٢ نفر از خدمه نفت‌کش ایرانی نشده است. (انتشار این خبر پیش از اعلام سخنگوی وزارت خارجه چین بوده است). همچنین مدیرعامل شرکت ملی نفت‌کش هم از احتمال خروج خدمه به وسیله قایق از کشتی خبر داده بود.
جزئیات پوشش‌های بیمه نفت‌کش ایران
رئیس کل بیمه مرکزی جزئیات پوشش بیمه نفت‌کش ایرانی حادثه‌دیده در آب‌های کشور چین را تشریح کرد و گفت: ۷۰ درصد بیمه‌نامه نفت‌کش ایرانی موسوم به سانچی متعلق به یک شرکت نروژی و ۳۰ درصد تحت پوشش شرکت‌های بیمه ایرانی (٢٠ درصد بیمه البرز و ١٠ درصد بیمه ملت) است. عبدالناصر همتی در گفت‌وگو با فارس درباره پوشش بیمه نفت‌کش سانحه‌دیده ایران در آب‌های چین گفت: این نفت‌کش با مدیریت شرکت ملی نفت‌کش ایران و به ارزش ٣٢ میلیون دلار بوده است. او افزود: محموله نفت‌کش میعانات و نوع قرارداد فوب بوده است؛ یعنی خریدار محموله را روی عرشه کشتی تحویل گرفته است. بر‌اساس‌این به احتمال قوی مسئولیت محموله برعهده خریدار یا شرکت کره‌ای است.
٢ مخزن از ٥ مخزن در آتش
هادی حق‌شناس، معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی دراین‌باره خبر داده از پنج مخزن موجود در کشتی دو مخزن آتش گرفته است. به گفته او، شهردار شهر شانگهای در صحنه حاضر است و عملیات اطفای حریق در حال انجام است. نخست‌وزیر چین هم گفته همه امکانات برای اطفای حریق بسیج شوند و ١٧ فروند شناور مشغول اطفای حریق هستند. خوشبختانه هنوز کشتی غرق نشده و تنها دو مخزن آتش گرفته است. حق‌شناس با بیان اینکه احتمال برخورد دو کشتی در اقیانوس بسیار کم است، می‌گوید: با توجه به اینکه این تصادم، بیرون از حوضچه‌های بندر و لنگرگاه خارجی است، این اتفاق بسیار دور از ذهن و بسیار عجیب بوده است. به‌همین‌دلیل هنوز علت این سانحه، مشخص نیست که چرا دو کشتی در وسط اقیانوس به هم برخورد کرده‌اند؛ بنابراین علت حادثه در حال بررسی است. به گفته او، این کشتی ٢٥ آذر در بندر عسلویه کنترل و بازرسی شده است و اصلا مشکل فنی نداشته است.
نفت‌کش ایرانی با پرچم پاناما!
معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی می‌گوید: سال ٢٠٠٨ که این کشتی خریداری شده، از همان زمان، مسئولان هیچ‌گاه با پرچم ایران درنمی‌آورند و کشتی را بارها به شرکت‌های دیگر اجاره می‌دهند و به نظر ضرورتی نمی‌دیدند که این کشتی را ثبت پرچم ایران کنند؛ بااین‌حال مالکیت این کشتی شرکت ملی نفت‌کش ایران است. به گفته او به نظر می‌رسد شرکت ملی نفت‌کش برای اینکه بتواند از تسهیلات تجاری استفاده کند، کشتی را تحت پرچم کشور پاناما ثبت می‌کند. البته در سال‌های دیگر، ثبت کشورهای دیگر نیز بوده؛ اما آخرین مرحله تا هنگام حادثه، کشتی با پرچم کشور پاناما بوده است. بااین‌حال این مقام مسئول تأکید می‌کند که این نفت‌کش حتی اگر با پرچم ایران نیز به فعالیت می‌پرداخت، مشکلی در دریافت تسهیلات تجاری نداشت. به گفته حق‌شناس در سازمان بنادر و دریانوردی، از نظر سازمان دریانوردی به‌عنوان مرجع اصلی، چنین اقدامی از سوی شرکت ملی نفت‌کش پذیرفتنی نیست؛ زیرا ما به دنبال آن هستیم که نه‌تنها کشتی‌های ایرانی بلکه کشتی‌های دیگر را نیز با پرچم ایران درآوریم. در واقع، نه ممنوعیت و نه محدودیت از منظر مرجع دریایی ایران برای کشتی‌های ایرانی وجود ندارد؛ بااین‌حال در دنیا مرسوم است برخی کشورها، کشتی‌های خود را هم ثبت کشور خود می‌کنند و هم کشتی با ثبت پرچم کشورهای دیگر انجام می‌گیرد و حتی به خاطر برخی ملاحظات، برخی کشورها حتی دبل پرچم (دوملیتی) دارند.
پیشنهاد عجیب دانشگاه آزاد به مخترع ایرانی
در اینجا بنا داریم با توجه به اتفاق رخ‌داده، نگاهی به اثرات محیط‌زیستی حوادثی از این دست بپردازیم؛ راهکارهایی که گاهی از سوی مخترعانی مطرح می‌شود که چندان مورد اقبال مراجع دولتی یا علمی در کشور قرار نمی‌گیرند. محمد قدیانی، مخترع جوانی است که پیش از یک سال پیش، دستگاهی با نام «جداکننده (دکانتور) اتوماتیک سیالات شیمیایی چندفازی» را به ثبت رساند. این مخترع با وجودی‌که اختراعش کمتر از زمان نرمال به ثبت اختراعات آمریکا نیز رسیده، با بی‌توجهی پژوهشگاه صنعت نفت ایران مواجه می‌شود و از طرف دیگر، دانشگاه آزاد اسلامی درحالی‌که به اهمیت این اختراع پی می‌برد، به دنبال ثبت مالکیت بخشی از این اختراع به نام دانشگاه آزاد می‌افتد تا در صورت موفقیت و بهره‌گیری از این پروژه، احتمالا از عواید آتی آن بهره‌مند شود. در همین زمینه با این مخترع جوان گفت‌وگویی انجام دادیم تا این اختراع را تشریح کند. به گفته او: «برای جمعآوری لکه‌های نفتی روی آب سه روش وجود دارد: روش اول، جاذب‌های طبیعی و مصنوعی است. روشی که بسیار موردعلاقه محققان است و پتنت‌های مختلفی هم در این زمینه به ثبت رسیده است. روش دوم، روش استفاده از تعلیق‌شکن است. در این روش، ماده‌ای به آب اضافه می‌شود و به این طریق ساختار نفت شکسته شده و در آب حل می‌شود. در روش سوم، با دستگاهی به نام اویل اسکینر، جداسازی نفت از آب صورت می‌گیرد، اما در همه این روش‌ها، این دستگاه‌ها نمی‌توانند نفت را به‌صورت مطلوبی جمعآوری کنند، زیرا باید جاذب این نفت‌ها را جمعآوری کرده و نهایتا احیا شود. بنابراین در اشل واقعی از این روش‌ها استفاده نمی‌شود، به‌ویژه در زمینه‌هایی که میزان نفت بسیار زیاد است. درواقع از این دستگاه‌ها در کارخانه‌ها استفاده می‌شود و هزینه آنها نیز بسیار بالاست». قدیانی به تشریح تفاوت اختراع خود پرداخته و می‌گوید: «با روش جدید، نفت همراه آب را داخل مخازن پمپاژ می‌کنیم و با روش کاملا مکانیکی نفت و آب را از یکدیگر جدا می‌کنیم؛ آب به‌وسیله دستگاه وارد دریا شده و نفت نیز به مخزن کشتی هدایت می‌شود. درواقع درون مخزن این دستگاه، فازهای نفت و آب شناسایی شده و از هم جدا می‌شوند. سرعت این روش بسیار بالاست و در هر اشلی قابلیت اجرا دارد. روش‌های معمول در سطح جهان آن است که این نفت و آب را که جذب جاذب شده است، می‌سوزانند یا به وسیله تعلیق‌شکن، نفت را در آب حل می‌کنند». او در مورد مشکلاتی که در کاربردی‌کردن این اختراع برایش رخ داده، می‌گوید: «با پژوهشگاه نفت تماس گرفتم. آنها اعلام کردند که نیازی به این طرح ندارند. در کنار آن به سبب آنکه دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی هستم، با دانشگاه وارد رایزنی شدم تا از این طرح حمایت کنند. مسئولان دانشگاه در مکاتباتی اعلام کردند تا مالکیت این طرح را در اختیار دانشگاه قرار دهم تا از طرح حمایت کنند و بتوانم در جشنواره‌های خارجی شرکت کنم. آنها اعلام کردند تا هر میزان که مالکیت را به‌صورت محضری در اختیار دانشگاه آزاد قرار دهم، دانشگاه آزاد به همان میزان، طرح را مورد حمایت قرار می‌دهد، درحالی‌که این طرح، طرحی ملی است و می‌تواند برای کشور ارزآوری داشته باشد». این سخنان او در حالی مطرح می‌شود که به طور معمول، اختراعات بین‌المللی برای ثبت در صورت تأیید باید یک پروسه ١٨ الی ٢٤ ماهه را طی کنند، اما این اختراع در مدت‌زمان هفت‌ماه به تأیید نهایی رسید و در آمریکا پتنت شد و عملا هیچ ایراد علمی و فنی از این اختراع گرفته نشد که به‌گفته کارشناسان اتفاق بسیار کم‌نظیری است. حال سؤال اینجاست که تا چه زمانی قرار است از اختراعات وطنی از این دست، چشم‌پوشی شود؟
