همکاری ایران و اروپا در حوزه نظامی
وب‌سایت آمریکایی المانیتور در گزارشی تحلیلی به بررسی همکاری‌های نظامی ایران و اروپا پس از برجام پرداخته و نوشته است: «پس از انقلاب در ایران، روابط تهران با اروپا در حوزه اقتصادی و حتی سیاسی، مانند گذشته باقی ماند. اما در بحث همکاری‌های نظامی، هیچ‌گونه روابطی بین این دو وجود نداشت. با این حال، پس از امضای برجام، فضا برای همکاری میان تهران و همتایان اروپایی‌اش در حوزه نظامی به‌وجود آمده است.»
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از انتخاب، این وب‌سایت آمریکایی در ادامه آورده است: «اگر به گذشته نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که ایران و اروپا همکاری‌هایی در حوزه نظامی البته در وسعت کوچک داشته‌اند. اما در زمان جنگ هشت ساله تحمیلی، اروپایی‌ها، تهران را تحریم تسلیحاتی کردند و شاید به همین خاطر است که فکر کردن در مورد همکاری نظامی بین ایران و اروپا طی چند دهه گذشته، دور از ذهن بوده است.» المانیتور نوشت: «یکی از اندک مواردی که دو طرف با یکدیگر در زمینه نظامی همکاری کردند به سال ٢٠٠٥ بازمی‌گردد که سازمان پلیس ایران ۸۰۰ قبضه تفنگ ویژه تک تیراندازی نوع «اچ‌اس ٥٠» از اتریش و ۸۰ میلیون فشنگ این نوع از جنگ‌افزار را از انگلیس خریداری کرد. هدف از فروش چنین جنگ‌افزاری به ایران کمک به این کشور در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر از افغانستان به ایران بود که در دوران اصلاحات صورت گرفت و ایران در آن دوران روابط گرمی با اروپا داشت. دولت آمریکا این همکاری را تایید نکرد و واکنش شدیدی از خود نشان داد و تهدید کرد شرکت‌هایی را که هر نوع جنگ‌افزاری را به ایران بفروشند، تحریم خواهد کرد.»
بر اساس این گزارش، در سال ٢٠٠٥ پس از اینکه محمود احمدی‌نژاد به ریاست جمهوری رسید، بین ایران و غرب روابط اقتصادی نیز تا حدودی متوقف شد چه رسد به همکاری در زمینه‌های نظامی. حسن روحانی پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری در سال ٢٠١٣ تلاش کرد با حل مساله هسته‌ای که به یک معضل تبدیل شده بود، اوضاع را تغییر دهد. با امضای توافق هسته‌ای، ایران این امکان را یافت تا خود را به‌عنوان عامل تامین‌کننده امنیت در منطقه معرفی کند و اعلام کرد که مایل است روابط خود را با همه کشورهای جهان و به‌ویژه کشورهای اروپایی گسترش دهد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در فوریه سال ٢٠١٦ در مصاحبه‌ای گفت اگر ایران بتواند خود را به‌عنوان تولید‌کننده امنیت و نه برهم زننده آن در منطقه نشان دهد در آن صورت هزینه اجرای تدابیر خصمانه علیه تهران به میزان چشمگیری افزایش خواهد یافت. به گزارش المانیتور، یکی از راهکارها برای دستیابی به این هدف، یافتن راهی جهت برقراری همکاری‌های نظامی با کشورهای اروپایی به‌ویژه کشورهایی است که هم اکنون روابط اقتصادی بهتری با تهران دارند. از قرار به همین علت است که ایران برای دستیابی به اهداف خود به کشورهایی همچون ایتالیا چشم دوخته است.
در سپتامبر سال ٢٠١٦ یک هیات بلند پایه نظامی ایتالیا در سفر به ایران با دریادار حبیب‌الله سیاری، فرمانده نیروی دریایی ایران دیدار و در زمینه توسعه پیوندهای موجود بین دو کشور گفت‌وگو کرد. چندی پس از آن، در همان ماه سپتامبر یک رزمناو نیروی دریایی ایتالیا به نام «یورو» برای شرکت در رزمایش مشترک دریایی با شناورهای جنگی ایران در بندرعباس پهلو گرفت. این رزمایش در تنگه راهبردی هرمز در تاریخ ٢٧ سپتامبر سال ٢٠١٦ برگزار شد. چند هفته پس از آن، دریادار سیاری در «یازدهمین سمپوزیوم قدرت‌های دریایی ونیز برای نیروهای دریایی کشورهای حاشیه دریای مدیترانه و دریای سیاه» که در ایتالیا برگزار شد، حضور پیدا کرد. دریادار سیاری به‌عنوان میهمان ویژه این همایش و به دعوت مقامات نیروی دریایی ایتالیا به این کشور سفر کرده بود. سفر وی به ایتالیا نخستین سفر یک فرمانده نظامی ایران به اروپا از سال ١٩٧٩ به این طرف بود. سیاری پس از سخنرانی در این همایش با مقامات دریایی کشورهای مختلف از جمله اسپانیا، پرتغال، یونان، بلغارستان و کرواسی در حاشیه همین همایش دیدار و درباره همکاری‌های نظامی گفت‌وگو کرد.
سیاری در اظهارنظر درباره گفت‌وگوهای خود در ایتالیا گفت: «مذاکرات صورت گرفته در این سمپوزیوم از لحاظ ماهیت بسیار جهانی بود و ما درباره برقراری امنیت در آب‌های بین‌المللی تبادل نظر کردیم. افزون بر این، با فرماندهان نیروی دریایی هفت کشور ملاقات و گفت‌وگوهایی انجام دادیم. بسیاری از این کشورها علاقه‌مندی خود را برای گسترش مناسبات با ایران در زمینه تعمیر و نگهداری، نوسازی و ساخت تجهیزات و برگزاری رزمایش‌های مشترک دریایی اعلام کردند. سیاری ادامه داد: «در این دیدارها تجربیات خود را که در خلال جنگ با عراق به دست آورده بودیم برای همقطاران خارجی خود بازگو کردیم.» به گزارش این وب‌سایت آمریکایی، یک کارشناس مسائل نظامی در این رابطه گفت: «ایران و اروپا در گذشته همکاری نظامی داشته‌اند اما این گونه همکاری‌ها در اصل به علت فشارهای آمریکا متوقف شد. برای مثال ما با آلمان‌ها در زمینه خرید موتور به توافق رسیده و حتی قرارداد امضا کردیم اما آنها از فروش این تجهیزات به ایران خودداری کردند. موانعی که باعث می‌شود ایران و اروپا نتوانند با یکدیگر همکاری نظامی داشته باشند، قطعنامه‌های سازمان ملل است و این در حالی است که ایران از گسترش همکاری‌های نظامی خود با اروپا استقبال می‌کند.»
به نوشته این تحلیلگر، به هر حال دستیابی به این هدف یعنی برقراری و گسترش همکاری‌های نظامی ایران با اروپا به ویژه به علت فشارهای فزاینده اروپا به ایران در ارتباط با برنامه موشک‌های بالستیک این کشور، بسیار دشوار به نظر می‌رسد. بسیاری از رهبران اروپایی از بابت برنامه موشک‌های بالستیک ایران نگرانی خود را ابراز کرده و خواستار گفت‌وگو در این زمینه شده‌اند اما تهران همواره بر این نکته تاکید کرده است که برنامه موشکی این کشور ماهیت تدافعی دارد و قابل مذاکره نیست. این تحلیلگر افزود: «با اینکه موضوع موشک‌های بالستیک به چالش‌های موجود ایران افزوده است اما حضور شناور جنگی ایتالیا در آب‌های ایران رویداد مثبتی محسوب می‌شود. افزون بر این، باید یادآور شد که بر اساس بیانیه رسمی فرمانده نیروی دریایی ایران قرار است یک شناور جنگی نیروی دریای این کشور به بنادر ایتالیا یا حتی اسپانیا اعزام شود. چنین سفری موجب خواهد شد شناور جنگی ایران از آب‌های مدیترانه و اقیانوس آرام برای رسیدن به ساحل اسپانیا عبور کند. همه این تحولات به ویژه رفت و آمد شناورهای جنگی کشورهای مختلف نشانه‌های دلگرم‌کننده‌ای در زمینه همکاری‌های نظامی به ویژه بین نیروی دریایی ایران و کشورهای اروپایی محسوب می‌شود.» المانیتور در نهایت تاکید کرد: «چنین به نظر می‌رسد که ایران می‌داند در مقطع کنونی نمی‌تواند با قدرت‌های درجه یک اروپایی همکاری‌های نظامی برقرار کند و به همین علت تلاش کرده است تا با قدرت‌های متوسط این قاره یعنی ایتالیا و اسپانیا همکاری کند چون این دو کشور موضعی کمتر سیاسی در دوران تحریم‌های برقرار شده علیه ایران در واکنش به برنامه هسته‌ای این کشور در پیش گرفته و همکاری‌های خود را با تهران تا حدودی حفظ کرده‌اند.»
