هت‌تریک بخش ساختمان در رشد اقتصادی
بررسی گزارش رشد اقتصادی مرکز آمار ایران در نیمسال نخست حاکی از آن است که محوریت رشد اقتصادی از بخش نفت در سال گذشته به بخش خدمات در نیمه نخست سال‌جاری، تغییر یافته است.
براساس این آمارها در ۶ ماه نخست، رشد اقتصادی به ۶/ ۵ درصد رسیده است. در این مدت رشد بخش خدمات ۲/ ۷ درصد گزارش شده و با توجه به اثرگذاری ۵۳ درصدی در تولید ناخالص داخلی، می‌توان از بخش خدمات به عنوان نیرومحرکه جدید رشد اقتصادی یاد کرد.
گزارش مرکز آمار ایران حاکی از آن است که رشد اقتصادی در نیمه نخست سال‌جاری به ۶/ ۵ درصد رسیده است. مطابق این گزارش، رشد اقتصادی در فصل بهار ۲/ ۶ درصد گزارش شد که این رقم در تابستان به ۲/ ۵ درصد رسیده است. به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی‌ها حاکی از آن است که بخش خدمات با ثبت رشد ۲/ ۷ درصدی موتور محرک رشد اقتصادی در ۶ ماه نخست سال بوده است. در سال گذشته، مهم‌ترین دلیل ثبت رشد اقتصادی بالا، افزایش تولید در بخش نفت بوده که این نقش را در سال‌جاری بخش خدمات ایفا کرده است. سهم ارزش افزوده بخش خدمات از کل تولید، حدود ۵۳ درصد است. دیگر آمارهای این گزارش نشان می‌دهد رشد بخش کشاورزی پس از ۱۸ فصل منفی شده است. همچنین در بخش ساختمان برای سومین فصل متوالی رشد مثبت ثبت شده است.
رشد ۶ درصدی در نیم فصل
مرکز آمار ایران، آمار رشد اقتصادی در نیم فصل نخست سال‌جاری را به روز کرد. بررسی‌های این نهاد نشان می‌دهد در نیمه نخست سال‌جاری رشد اقتصادی به ۶/ ۵ درصد رسیده است. همچنین رشد اقتصادی بدون نفت نیز در این مدت ۶ درصد گزارش شده است. براساس گزارش‌های مرکز آمار ایران، میزان تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰ به ۳۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. میزان تولید ناخالص داخلی کشور در فصل بهار سال‌جاری ۱۸۵ هزار میلیارد تومان و در فصل تابستان ۱۹۷ هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین براساس این آمارها تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز در نیم سال نخست به ۳۰۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. از این رقم ۱۴۷ هزار میلیارد تومان سهم فصل بهار و ۱۵۸ هزار میلیارد تومان سهم فصل تابستان است. اما مهم‌تر از ارقام، حجم تولید ناخالص داخلی، میزان رشد اقتصادی کل و رشد اقتصادی هر یک از بخش‌ها است. در حقیقت رشد اقتصادی نشان می‌دهد وضعیت تولید هر یک از بخش‌ها نسبت به سال قبل بهتر یا اینکه بدتر شده است. به‌دلیل اینکه آمارهای تولید ناخالص داخلی می‌تواند تحت تاثیر افزایش شاخص قیمت‌ها، رشد کرده باشد باید آمارهای تولید ناخالص داخلی با یک تعدیل‌گر به‌صورت آمارهای ثابت محاسبه شود. از تغییرات این آمارها، می‌توان رشد اقتصادی هر بخش را محاسبه کرد.
رشد منفی کشاورزی پس از ۱۸ فصل
آمارهای گزارش رشد اقتصادی حاکی از آن است که رشد اقتصادی تابستان جاری ۲/ ۵ درصد بوده است. این رقم در مقایسه با ۶ فصل قبل کمترین مقدار بوده است. رشد اقتصادی تابستان سال قبل ۸/ ۹ درصد و رشد اقتصادی بهار سال‌جاری ۲/ ۶ درصد ثبت شده است. البته باید توجه کرد که این امر طبیعی است و بسیاری از کارشناسان نیز معتقدند رشد اقتصادی در سال‌جاری نسبت به سال قبل، رقم کمتری را ثبت خواهدکرد. زیرا در سال قبل، افزایش درآمدهای نفتی پس از تحریم‌ها، یکی از عوامل پشتیبان رشد اقتصادی بوده است و نمی‌توان با سرعت سال گذشته، به رشد درآمدهای نفتی اقتصاد افزود؛ بنابراین طبیعی است که سرعت رشد اقتصادی نیز تحت تاثیر این موضوع باشد. بخش کشاورزی از معدود بخش‌هایی بوده که در تابستان سال‌جاری رشد منفی را ثبت کرده است. این رشد منفی، پس از ۱۸ فصل در بخش کشاورزی ثبت شد. رشد اقتصادی بخش کشاورزی اصولا در نیمه نخست عملکرد مناسب‌تری نسبت به نیمه دوم را ثبت می‌کند. در بهار سال ۹۵، رشد اقتصادی معادل ۷/ ۱۰ درصد ثبت شد، اما این رقم در فصل تابستان به ۷/ ۰ درصد رسید. در فصل بهار سال‌جاری نیز رشد اقتصادی بخش کشاورزی ۲/ ۳ درصد بود، اما در تابستان این رقم به منفی ۵/ ۰ درصد رسید. گروه کشاورزی از دو بخش کشاورزی و ماهیگیری تشکیل می‌شود. رشد اقتصادی بخش ماهیگیری در تابستان ۷/ ۰ درصد بود، اما به‌دلیل وزن پایین نتوانسته اثر قابل‌توجهی در مثبت شدن رشد اقتصادی بخش کشاورزی بگذارد.
هت‌تریک بخش ساختمان
اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های گزارش تولید ناخالص داخلی، تغییرات بخش صنعت است. رشد اقتصادی نیم سال نخست این گروه، معادل ۴/ ۴ درصد ثبت شده است. روند رشد اقتصادی گروه صنعت در بهار نسبت به تابستان بهتر بوده؛ زیرا در بهار رشد اقتصادی معادل ۱/ ۵ درصد بوده، اما این رقم در تابستان به ۸/ ۳ درصد رسیده است. گروه صنعت از بخش‌های معدن، صنعت، ساختمان و تامین آب، برق و گاز طبیعی تشکیل شده است. رشد اقتصادی بخش معدن نسبت به آمارهای سال قبل، کاهش قابل توجهی داشته، به‌عنوان مثال در تابستان قبل رشد اقتصادی این بخش ۲۶ درصد بوده که این رقم برای تابستان سال‌جاری ۸/ ۳ درصد ثبت شده است. دلیل این روند نیز کاهش رشد در بخش استخراج نفت و گاز طبیعی بوده است. پیش از این اقتصاددانان، این موضوع را پیش‌بینی و عنوان کردند که موتور رشد اقتصادی در سال ۱۳۹۶، بخش غیرنفتی خواهد بود. در بخش صنعت که زیر مجموعه گروه صنعت است، رشد اقتصادی در نیم سال نخست ۴ درصد ثبت شده که به‌دلیل رشد ۸/ ۵ درصدی در فصل بهار و رشد ۲/ ۲ درصدی در فصل تابستان است. رشد اقتصادی بخش صنعت در تابستان سال قبل ۵ درصد ثبت شده بود؛ بنابراین از سطح رشد صنعت نسبت به تابستان سال قبل کاسته شده اما همچنان روند مثبت خود را حفظ کرده است. نکته قابل‌توجه گروه صنعت، اعداد رشد اقتصادی در گروه ساختمان است. رشد اقتصادی این گروه در نیمسال نخست ۳/ ۲ درصد ثبت شد که البته این رقم در سال قبل منفی ۳/ ۱۱ درصد ثبت شده بود. آمارهای تابستان نشان می‌دهد برای سومین فصل متوالی است که رشد اقتصادی بخش ساختمان مثبت شده است. رشد مثبت برای سه فصل متوالی، در ۵ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. رشد بخش ساختمان در تابستان سال‌جاری معادل ۸/ ۰ درصد گزارش شد، این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل رشد بخش ساختمان منفی ۴/ ۷ درصد ثبت شد. به‌نظر می‌رسد رشد مثبت در سه فصل اخیر بخش ساختمان را می‌توان نشانه‌ای از خروج رکود این بخش عنوان کرد. اگرچه هنوز رشد اقتصادی در این بخش به سطح بسیار بالایی نرسیده، اما به‌نظر می‌رسد سیاست‌های تسهیلات‌دهی برای خرید مسکن توانسته تقاضای مطلوبی برای تولید بخش مسکن ایجاد کند.
انتقال موتور رشد به بخش خدمات
بخش خدمات، مهم‌ترین گروه در تولید ناخالص داخلی اقتصاد ایران است، زیرا نیمی از تولید ناخالص داخلی در این گروه شکل می‌گیرد. این بخش از گروه‌هایی مانند عمده و خرده‌فروشی، هتل و رستوران، حمل‌و‌نقل و ارتباطات، واسطه‌گری مالی، مستغلات، کرایه و خدمات کسب‌و‌کار، امور عمومی، آموزش، بهداشت و مددکاری، خدمات اجتماعی و شخصی و خانگی تشکیل شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در نیم سال نخست سال‌جاری، موتور اصلی رشد اقتصادی، بخش خدمات بوده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که در بخش خدمات، رشد اقتصادی شش ماهه نخست معادل ۲/ ۷ درصد بوده است. این رقم به‌دلیل رشد ۳/ ۷ درصدی در فصل بهار و رشد ۱/ ۷ درصدی در فصل تابستان ثبت شده است. رقم رشد بخش خدمات در تابستان سال قبل ۶/ ۳ درصد است؛ بنابراین محرک اصلی رشد نیمسال نخست را باید در بخش خدمات جست‌وجو کرد.
رشد اقتصادی بخشی از زیرگروه‌ها نیز قابل‌توجه بوده است. به‌عنوان مثال در تابستان رشد فصلی در بخش خدمات اجتماعی، شخصی و خانگی معادل ۶/ ۱۰ درصد در بخش مستغلات، کرایه و خدمات کسب‌و‌کار ۸/ ۸ درصد، در بخش حمل‌و‌نقل، انبارداری و ارتباطات ۴/ ۸ درصد و در بخش امور عمومی، آموزش و بهداشت ۱/ ۸ درصد گزارش شده است. به‌طور‌ی‌که سهم ارزش افزوده گروه خدمات از کل محصول ناخالص داخلی ۷/ ۵۲ درصد بوده است و نشان از اثرگذاری بالای این گروه، در تولید ناخالص داخلی است.
رشد تقاضای بخش خصوصی و دولتی
مرکز آمار ایران در یک جدول، آمار رشد محصول ناخالص داخلی کشور و اجزای هزینه نهایی را به قیمت‌های ثابت نیز منتشر کرده است. این آمارها نشان می‌دهد که در طرف تقاضا، مصرف نهایی بخش خصوصی و بخش دولتی روند افزایشی داشته است. براساس آمارهای این گزارش، رشد ۶ ماهه هزینه مصرف نهایی خصوصی کشور ۳/ ۷ درصد و هزینه مصرف نهایی دولت ۲/ ۷ درصد گزارش شده است. در بخش تشکیل سرمایه نیز روند افزایشی بوده، هر چند رشد تابستان نسبت به بهار، کم‌رنگ‌تر بوده است. رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در نیمه نخست سال ۱/ ۳ درصد بوده که این رقم به‌دلیل رشد ۹/ ۴ درصدی در بهار و رشد ۴/ ۱ درصدی در فصل تابستان رقم خورده است. اگر چه در بخش مصرف بخش خصوصی و تشکیل سرمایه آمار امیدوارکننده‌ای مشاهده می‌شود، اما در ۶ ماه نخست، در بخش خالص صادرات کالاها و خدمات رشد منفی ۴/ ۴ درصدی ثبت شده است. این موضوع نیز به‌دلیل افت صادرات در نیمه نخست سال‌جاری است. بخش قابل توجهی از این افت صادرات نیز به‌دلیل سیاست‌های منفعل ارزی در حمایت از صادرات بوده است. به‌نظر می‌رسد که در صورت به کارگیری سیاست‌های مناسب ارزی، می‌توان حمایت‌های مناسب از صادرات را فراهم کرد، تا این بخش نیز اثر مثبت در رشد اقتصادی داشته باشد.
