جای نگرانی برای بودجه۹۷ نیست/ اندازه درآمد مردم مالیات گرفته شود

دولت افزایش حقوق کارکنان برای سال97 را 10‌درصد درنظر گرفته و براین اساس هزینه‌های جاری در بودجه بسته شده است. نظر شما در رابطه با این افزایش 10‌درصدی چیست؟

این افزایش غیر از افزایش پایه سنوات است؛ 10‌درصد به‌صورت عمومی اضافه می‌شود. افزایش سنواتی در طول سال تعیین می‌شود؛ یعنی از ابتدای سال، دولت مصوب می‌کند و ضریب افزایش سنواتی را اعلام می‌کند. باید دید ضریب افزایش سنواتی چند‌درصد است. این ضریب الان اعلام نمی‌شود؛ بعد از شروع سال جدید اعلام خواهد شد، چون ضریب افزایش سنواتی نیاز به تصویب مجلس ندارد. قبلا در مجلس تصویب شده و فقط دولت می‌تواند این ضریب را براساس نرخ تورم اعلام کند و بگوید ضریب امسال این عدد است. مساله بعدی نیز این است که کارکنان هر سال سه تا پنج‌درصد افزایش سنواتی دارند؛ چه این 10‌درصد باشد و چه نباشد، حتما باید سه تا پنج‌درصد به آنها داده شود. در مجموع باید دید چه اعداد و ارقامی تعیین می‌شود. الان اگر 10‌درصد برای ضریب افزایش سنواتی پیش‌بینی کرده باشند، ممکن است افزایش سنواتی بعدا بیشتر شود و به کارکنان بیشتر هم پرداخت شود، چون قانون می‌گوید این افزایش باید متناسب با نرخ تورم باشد. اگر به سال گذشته هم نگاهی شود‌، می‌بینیم که ضریب افزایش سنواتی که دولت تعیین کرد، به‌مراتب بیش از آنچه بود که در بودجه دولت تصویب شده بود. البته کافی نیست و حتما باید مجلس تلاش کند تا به‌ویژه حقوق شاغلان و بازنشستگان افزایش یابد، ولی به‌نظر من، جای نگرانی در این مرحله وجود ندارد، چون باید منتظر بمانیم و ببینیم دولت در زمینه افزایش ضریب سنواتی چه نظری دارد.

قیمت نفت در بودجه97، هر بشکه 55 دلار در نظر گرفته شده است. این رقم چقدر واقعی است؟

هیچ وقت، هیچ‌کس نمی‌تواند درآمد نفتی را واقعی اعلام کند. همیشه درآمد نفتی یک تخمین است. چه کسی علم غیب دارد که در سال آینده قیمت نفت چقدر خواهد شد؟ در همه کشورهایی که کل یا بخشی از بودجه متکی به درآمد‌های نفتی است، به‌صورت احتمالی قیمت تعیین می‌شود؛ یعنی سه احتمال را در کنار هم می‌گذارند. اول اینکه قیمت نفت چقدر باشد، برای مثال 55 دلار را تعیین می‌کنند. دوم اینکه چقدر می‌توانند نفت صادر کنند،‌ مثلا روزی 20بشکه نفت در روز. سوم اینکه قیمت دلار به ریال چقدر است؛ فرض می‌گیرند 3000تومان. این سه احتمال را با هم ضرب می‌کنند، مجموع آن درآمد نفتی می‌شود. هیچ‌وقت قیمت نفت در بودجه واقعی نیست، اکثر اوقات از قیمتی که پیش‌بینی کرده‌اند، بیشتر می‌شود که مازاد آن قبلا به صندوق ذخیره ارزی واریز می‌شد و الان به صندوق توسعه ملی ریخته می‌شود و اگر با کسری مواجه شوند، آنگاه باید فکر کنند که چه کاری مناسب است انجام دهند. بنابراین جای نگرانی وجود ندارد که حتما قیمت نفت واقعی تعیین شود،‌ چون هیچ‌آدم عاقلی هم نمی‌تواند قیمت واقعی نفت را پیش‌بینی کند و حتی اگر این پیش‌بینی را به‌درستی انجام دهد، میزان صدور نفت را نمی‌تواند پیش‌بینی کند یا قادر نخواهد بود قیمت دلار را پیش‌بینی کند. اینها همه اعداد فرضی است و دولت بر اساس همین اعداد،‌ بودجه سالیانه را می‌بندد تا بعدا وقتی اعداد واقعیت پیدا کردند، ارقام را کمتر یا بیشتر در نظر بگیرند.

بودجه ایران متکی به نفت است و سال‌هاست عنوان می‌شود که جای اتکا به نفت باید به درآمد‌های مالیاتی اتکا کرد. برای تحقق این امر چه باید کرد؟

اینکه ما تنها به سراغ درآمد مالیاتی برویم، کار درستی نیست. باید به اندازه درآمد مردم مالیات گرفته شود. اگر درآمد مردم ثابت بماند و ما مالیات را هر سال افزایش دهیم، جز مشکل‌آفرینی، فایده‌ای به حال مردم نخواهد داشت. اینکه گفته می‌شود باید درآمدی را جایگزین درآمدهای نفتی کنیم، منظور درآمدهای حاصل از سایر کالاهاست که باید صادر شوند،‌ برای مثال باید صنعت فرش کشور را تا حدی تقویت کنند که 20‌درصد جای صادرات نفت را بگیرد؛ یعنی اعلام شود که نفت 20‌درصد کمتر صادر می‌شود، جای آن فرش صادر خواهد شد. یا خشکبار و دیگر کالاهای تولیدی را باید جایگزین درآمد نفتی کنند. مالیات‌ستانی که هنر نیست؛ اگر این‌گونه باشد که کل بودجه را کنار بگذارند و بگویند مردم ما 100‌درصد مالیات بودجه کشور را بدهند و کسی هم نباید حرفی بزند، اینکه کشورداری نمی‌شود. لذا مالیات‌ستانی باید عادلانه باشد. الان در خیلی از موارد مالیات بر ارزش افزوده گرفته می‌شود که مردم به این موضوع معترضند. برای‌مثال ساندویچ می‌خورند؛‌ باید مالیات بر ارزش افزوده آن را بپردازند. اینها قابل قبول نیست،‌ لذا مالیات باید عادلانه و قابل پرداخت برای مردم باشد. هر چقدر فشار مالیاتی بر مودی مالیاتی وارد شود، این فشار به خود مردم منتقل می‌شود، برای اینکه مالیات‌دهنده هم سعی می‌کند از مردم پول بگیرد و آن را جایگزین مالیاتی بکند که پرداخت کرده است. قرار بر این نیست که به مردم فشار وارد شود. باید بگویم در زمان آقای نوبخت، بهترین بودجه سالیانه بسته شده است؛ یعنی در همه زمینه‌ها حساب‌شده و عادلانه حرکت شده است. بنابراین ما فعلا نباید بودجه را قضاوت کنیم؛ آقای نوبخت تسلط زیادی بر بودجه‌ریزی دارند. همین که امروز ما درآمد ریالی آن‌چنانی نداریم، ولی ایشان بودجه‌های عمرانی را به هر قیمتی که هست، تامین می‌کند،‌ گواه هنر بودجه‌نویسی ایشان است. آقای نوبخت به اندازه‌ای بر این موضوع تسلط دارند که فشاری بر مردم وارد نشود.

دلار به‌عنوان مبنای تبدیل درآمدهای ارزی به ریال نیز در بودجه سال آتی ۳۵۰۰تومان پیش‌بینی شده است. نظر شما در این رابطه با تعیین این رقم چیست؟

همان‌طور که اشاره کردم این قیمت‌ها فرضی است و قطعی نیست. اگر دولت برای مثال قیمت دلار را 3000 تومان تعیین کند، قطعا در بازار نرخ دلار 4000 تومان خواهد شد. درواقع دولت باید قیمت را کمتر تعیین کند که احتمال برآورده‌شدن آن بالا باشد، لذا دولت همیشه در بودجه عدد را پایین‌تر پیش‌بینی می‌کند. این نرخ پیش‌بینی‌شده فرضی است و معمولا کمتر نمی‌شود؛ ممکن است بیشتر شود.