زلزله‌زدگان بیکاری
بیکاری بالا و زلزله آینده شهر مرزی ایران را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. کرمانشاه که رکورددار نرخ بیکاری در ایران است، حالا با خروش ناگهانی زمین نه‌تنها زندگی روزمره مردم را با تغییرات جدی مواجه کرده است که با از بین رفتن واحدهای تولیدی و مشاغل موجود آینده این استان مرزی را مبهم کرده است.
حالا ٥٠درصد شهرک صنعتی سرپل ذهاب از بین رفته است. این خبر را در شرایطی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن کرمانشاه اعلام کرده است که کرمانشاه سال‌هاست با بیکاری بالا دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و بنا به اعلام اتاق بازرگانی این استان بعد از برجام هم هیچ سرمایه‌گذار خارجی به این شهر مرزی نیامده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، استانی که با وجود مزیت‌های متعددش نتوانسته برای جوانان خود شرایط شغلی مناسبی را فراهم کند، حالا همان تعداد اندک واحدهای صنعتی‌اش هم تعطیل شده‌است. به گفته محمدی، معاون شهرک صنعتی کرمانشاه میزان خسارت وارد شده به شهرک صنعتی پل ذهاب که حدود ١٩ واحد صنعتی در آن فعال بوده‌اند را ٧٠ تا ٨٠ میلیارد تومان بوده و در دیگر شهرک‌های صنعتی استان، خسارت وارد شده به شهرک‌ها در حد فروریختن دیوار‌ها بوده است.
کرمانشاه که در تابستان امسال توانسته بود نرخ بیکاری خود را از بالای ٢٠درصد به ١٨درصد کاهش دهد، به اذعان فعالان اقتصادی این استان بار دیگر شرایط برایش بحرانی شده است؛ حتی چندین برابر بدتر از سال‌های جنگ. رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه در این‌باره می‌گوید: در ٨ سال جنگ تحمیلی فشار سنگینی به این استان تحمیل شد، در آن سال‌ها شاید کمبود نقدینگی به اندازه امروز نبود. در سال‌هایی که سازندگی در کشور صورت می‌گرفت، تغییر چندانی در کرمانشاه حاصل نشد؛ چه برسد امروز که دولتمردان مدام از کمبود منابع درآمدی سخن می‌گویند. به گفته او «برای کاهش هر یک‌درصد بیکاری باید ٦ هزار شغل در کرمانشاه ایجاد کرد.» این آمار را در شرایطی رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن کرمانشاه اعلام کرده که به گفته خودش ایجاد هر شغل حدود ١٥٠ تا ٢٠٠ میلیون آب می‌خورد که اختصاص چنین منابعی به کرمانشاه در شرایط فعلی بعید است.
نرخ واقعی بیکاری در کرمانشاه بالای ٣٠درصد
مرکز آمار ایران در حالی در گزارش‌های خود نرخ بیکاری کرمانشاه را در تابستان امسال ۱۸درصد اعلام کرده که متوسط نرخ بیکاری کشور تنها ١١,٦درصد است. در حالی استان زلزله‌زده صدرنشین بیکاری در کشور است که کارشناسان اقتصادی وضع اشتغال در این استان را حتی وخیم‌تر از گزارش‌های مرکز آمار می‌دانند. کدیور، عضو اتاق بازرگانی و صنایع معادن کرمانشاه در حالی که نرخ واقعی بیکاری در این استان را بالای ٣٠درصد ارزیابی می‌کرد گفت: اوضاع اشتغال در استان‌های مرزی وخیم است؛ حتی وخیم‌تر از آماری که مرکز آمار اعلام می‌کند. چون مرکز آمار در توصیف بیکاری، بیکاری مطلق را در نظر می‌گیرد؛ یعنی افرادی که حتی یک ساعت در هفته هم کار نمی‌کنند اما افرادی که در هفته چند ساعت کار می‌کنند و بیکاری ناقص یا پنهان دارند را هم جزو آمار شاغلان به حساب می‌آورند. اگر این افراد را از لیست افراد شاغل خارج کنیم، آمار ناگهان تغییر می‌کند و نرخ بیکاری به بالای ٣٠درصد می‌رسد.این در حالی است که این استان از زمین‌های حاصلخیز خوب و آب‌و‌هوای چهارفصل برخوردار و مسیر صادرات از ایران به عراق و دارای بیشترین مرز مشترک با این کشور است. این استان همچنین تبدیل به مسیر اصلی ترانزیت سوخت بین ایران و عراق شده و مسیر زوار عتبات عالیات است و آثار و جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد، با این همه مزیت، کرمانشاه جزو بیکارترین استان‌های کشور است.
کج‌سلیقگی‌هایی در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها
کج‌سلیقگی‌هایی در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها اما مهمترین دلیلی است که فعالان بخش خصوصی این استان مرزی معتقدند کرمانشاه را در صدر بیکارترین استان‌های کشور قرار داده است. کاشفی، رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه با اشاره به ظرفیت‌های این استان به دلیل همجواری با کشور عراق گفت: مرزی‌بودن برای مردم ارمغانی جز فقر و بدبختی نداشته است. کرمانشاه که ٨ سال جنگ تحمیلی فشار بالایی را به آن تحمیل کرده و به عقب‌افتادگی آن منجر شده بود، در سال‌های بعد از جنگ، درست همان زمان که سازندگی در کشور سرعت بالایی پیدا کرده بود، به دلیل نبود برنامه‌ریزی مناسب این فرصت در کرمانشاه ایجاد نشد.
٢ ماه است بزرگترین مرز کشور بسته است
به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی در نواحی مرزی اشتغال رسمی در حوزه تجارت بسیار محدود است و به جای مشاغل رسمی قاچاق رواج دارد؛ یعنی مردم در این نواحی ناگزیر از فعالیت‌های قاچاق هستند. افراد برای گذران زندگی و معیشت خود و خانواده‌شان نیاز به درآمد دارند و این درآمد را بالاخره از مجرا و محلی کسب می‌کنند؛ البته رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن کرمانشاه معتقد است که حجم قاچاق صورت‌گرفته از این استان در مقایسه با استان‌هایی همچون کردستان، ته‌لنجی‌های خوزستان و استان‌های شمالی بسیار ناچیز است؛ چرا که اگر کوله‌بری در این استان رونق داشت، شاید امروز شرایط بهتری داشتیم.
او در ادامه با طرح این سوال که چرا پرویز خان به عنوان بزرگترین مرز استان کرمانشاه و کشور ٢ ماه است که تعطیل است، سیاست‌های دولت در این استان را مورد انتقاد قرار داد و افزود: در حال حاضر محدودیت‌های شدیدی در مرزهای کرمانشاه اعمال می‌شود؛ چرا دیگر مثل گذشته زائرها از مرز خسروی عبور نمی‌کنند. همه این سیاست‌‌گذاری‌ها رونق اقتصادی این استان مرزی را تحت الشعاع قرار می‌دهند.
در حسرت سرمایه‌گذار
دولت در دوره گذشته وعده داده بود که وضع توسعه امکانات و صنایع را در کل کشور متوازن کند و سهم استان‌های مرزی را از اقتصاد و اشتغال افزایش دهد. اینها وعده‌هایی بود که بارها عنوان شد و قرار بود اوضاع مناطق محروم به‌خصوص در حوزه اشتغال بهبود یابد؛ اما کدیور معتقد است که تمامی این حرف‌ها در وعده باقی مانده و رنگ و بوی عملیاتی‌شدن به خود نگرفته است. او با اشاره به سهم ناچیز کرمانشاه از سرمایه‌گذاری‌های داخلی ادامه داد: در حالی‌که تصور می‌شد که با برجام دولت شرایطی را برای حضور و سرمایه‌گذاری‌های خارجی در چنین استان‌هایی فراهم کند، اما هیچ سرمایه‌گذاری بعد از توافق هسته‌ای در این استان مرزی رخ نداده است. دیگر راهکار ایجاد رونق در کرمانشاه راهکار تغییر و البته تسهیل سیاست‌های تجاری در این استان است. هم در تجارت تسهیلاتی فراهم و هم در سرمایه‌گذاری تغییراتی ایجاد کنیم. عضو اتاق بازرگانی کرمانشاه و ایران در این‌باره می‌گوید: در ٨ سال گذشته از ظرفیت‌های بخش خصوص استفاده نشده و فرصتی هم برای حضور این بخش در اقتصاد فراهم نبوده است؛ اما اکنون هم رشد جمعیت و رسیدن بیکاری در مرز بحران ضرورت تغییر سیاست‌ها را ایجاب می‌کند و هم به نظر می‌رسد فضا برای فعالیت بخش خصوصی فراهم‌تر است؛ مناطق مرزی برای توسعه نیازمند سرمایه‌‌اند.
معدن فراموش‌شده
حالا روند نامساعد سرمایه‌گذاری در این استان مزیت‌های معدنی این استان را نیز بی‌حاصل کرده است. در حالی که به گفته کاشفی، کرمانشاه غنی‌ترین معادن قیر کشور را دارد، به دلیل نبود صنایع تکمیلی، قیر استخراج‌شده از معادن شهرهایی همچون گیلانغرب، قصرشیرین، ثلاث باباجانی به صورت خام فروخته می‌شود.
او با بیان این‌که بیش از ٧٥درصد معادن قیر طبیعی کشور در استان کرمانشاه قرار دارد، ادامه داد: هم اکنون استخراج این ماده معدنی به دلایلی چون رکود، به‌روز‌بودن ماشین‌آلات و کاهش قیمت نفت در سال گذشته با بی‌رونقی همراه بوده است.
به گفته او، یکی از مشکلات اساسی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی در بخش معدن مربوط به تأمین ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز و همچنین نوسازی آنها بوده است، چراکه هزینه‌های مرتبط با این بخش و استفاده از فناوری‌های نوین قیمت تمام‌شده محصول نهایی را افزایش می‌داد. گمان می‌شد که با رفع تحریم‌ها این مشکل‌ها حل‌وفصل شود اما با وجود توافق هسته‌ای هم گشایشی در این بخش حاصل نشد.
حرکت به سمت مشاغل رسمی
او البته معتقد است که در نواحی مرزی باید به سمت ایجاد مشاغل رسمی حرکت کرد؛ وگرنه تقویت مشاغل غیررسمی بعضا درآمدزا، مشاغل رسمی را هم از بین می‌برد. برای نمونه استان‌های مرزی و به‌خصوص استان‌های غربی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالایی برای فعالیت در حوزه دامپروری و کشاورزی دارند؛ دو شغلی که در مقایسه با مشاغل کاذب درآمد کم و زحمت زیاد دارند. روند اشتغال در این نواحی و انگیزه افراد برای فعالیت در این حوزه‌ها روندی کاهشی بوده است. یکی از دلایل عمده در این حوزه هم نبود حمایت‌های دولتی است. در مناطق مرزی دولت باید به شکل ویژه از این فعالیت‌ها حمایت کند.
کاشفی دیگر فعال بخش خصوصی در این‌باره می‌گوید: کرمانشاه به دلیل شرایط مساعد آب‌و‌هوایی و خاک حاصلخیزش این امکان را دارد که ١٠درصد محصولات کشاورزی کشور را تأمین کند اما این رقم به دلیل سنتی‌بودن کشاورزی و خرد‌بودن اراضی و تعداد بالای مالکان تنها ٣ تا ٤درصد است.
برقراری بیمه بیکاری برای کارگران حادثه‌دیده زلزله کرمانشاه
هر چند تخریب واحدهای کسب‌و‌کار و شهرک‌های صنعتی آینده شغلی کارگران کرمانشاهی را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است اما دولتمردان حمایت از کارگران بیکارشده را وعده کرده‌اند. قرار است تا کارگران کرمانشاهی که بر اثر حادثه زلزله کار خود را از دست داده‌اند، بیمه بیکاری دریافت کنند؛ این خبر را معاون پارلمانی وزیر کار اعلام کرد و در عین حال گفت که بسیاری از نهادهای زیرمجموعه وزارت تعاون موظف شدند تا امکانات لازم را برای آسیب‌دیدگان ارسال کنند.
بازماندگان کارگران فوت‌شده نیز مشمول دریافت مستمری خواهند شد که این موضوع در دستور کار اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمانشاه قرار گرفته است تا بلافاصله پس از مراجعه، پرداخت مقرری با سرعت بیشتری مراحل اداری را طی کند.
