گسترش روابط بانکی به قاره سیاه
پس از وضع تحریم‌های هسته‌ای علیه کشور، آمریکا در پی آن برآمد که بانکهای غیرآمریکایی را نیز وادار به قطع رابطه با بانکهای ایرانی کند، به‌گونه‌ای که آنها در صورت ارائه خدمات به بانکهای ایرانی نمی‌توانستند با بانکهای آمریکایی روابط کارگزاری داشته باشند.
یکی از دستاوردهای برجام این بود که تمامی مقرراتی که بانکهای غیرآمریکایی را مکلف به قطع روابط کارگزاری با بانکهای ایرانی می‌کرد، از بین برد. این بدان معناست که بانکهای ایرانی می‌توانند روابط کارگزاری خود را با بانکهای خارجی معتبر برقرار کنند. اکنون طی مذاکرات انجام‌شده به‌زودی روابط کارگزاری ایران با بانکهای آفریقایی نیز برقرار خواهد شد. ایران روابط کارگزاری با بانکهای قاره سیاه نداشته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، کمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی، در مورد اهمیت این همکاری می‌گوید: «در گذشته بازارهایی مانند نیجریه، الجزایر و تونس نیز جزو بازارهای صادراتی ما بودند. اگر صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ما از طریق روابط کارگزاری ضمانتنامه‌های خود را به این کشورها صادر کنند، می‌توانند پروژه‌های بسیاری را در اختیار بگیرند که این کار به صادرات ما کمک بسیاری خواهد کرد.»
بر اساس مذاکراتی که صورت گرفته، قرار است به‌زودی روابط کارگزاری با بانکهای آفریقایی برقرار شود. این برقراری ارتباط چه اهمیت و منافعی برای ما خواهد داشت؟
بعد از توافق برجام تلاش شد این ارتباط با تمام کشورهای دنیا برقرار شود. دلیل اهمیت روابط کارگزاری با بانکهای آفریقایی که هم بانک مرکزی و هم سایر سیستم‌های بانکی کشور برای آن فعالیت می‌کنند، این است که کشورهای آفریقایی در گذشته بازار هدف ما بودند و ایجاد این روابط کارگزاری بین سیستم ایران و بانکهای آفریقایی می‌تواند پلی باشد که ما عمدتا صادرات خدمات فنی و مهندسی و بعد از آن صادرات کالایی به این کشورها داشته باشیم. در گذشته بازار آفریقا بازار بسیار خوبی برای ما بوده است. ما در گذشته با کشورهای سنگال، کنیا، جیبوتی، سودان و چند کشور دیگر آفریقایی در پروژه‌های مختلفی همکاری داشتیم. در حال حاضر هم صادرات مواد غذایی، شکلات، شیرینی، کالاهای صنعتی و... به کشورهای آفریقایی صورت می‌گیرد. بنابراین اینکه تلاش شود با این کشورها روابط کارگزاری برقرار شود، کار بسیار درستی است که باید آن را پیگیری کرد تا این اتفاق بیفتد. در گذشته بازارهایی مانند نیجریه، الجزایر و تونس نیز جزو بازارهای صادراتی ما بودند. اگر صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ما از طریق روابط کارگزاری ضمانتنامه‌های خود را به این کشورها صادر کنند، می‌توانند پروژه‌های بسیاری را در اختیار بگیرند که این کار به صادرات ما کمک بسیاری خواهد کرد و ما می‌توانیم از محل صندوق توسعه منابع ملی یا منابع بانک‌ها خطوط اعتباری برای این کشورها تنظیم کنیم تا این کار هرچه سریع‌تر صورت بگیرد؛ یعنی فعالیت‌های ما دوباره در بازارهای آفریقا شروع شود. البته امروزه بدون سیستم بانکی از طریق پوشش صندوق ضمانت صادرات و اعتبارسنجی با برخی از این کشورها صادرات کالایی صورت می‌گیرد، ولی در نهایت صادرکنندگان باید از طریق بانک‌ها وجوه خود را دریافت کنند. بنابراین فعالیتی که بانک مرکزی برای روابط کارگزاری در این زمینه انجام داده است، اقدام بسیار درستی است.
ایجاد روابط کارگزاری برای بانک‌ها چه تاثیری می‌تواند در گشایش ال‌سی، تامین مالی بین‌المللی و مبادلات ارزی داشته باشد؟
برقراری روابط کارگزاری بین‌المللی میان بانک‌ها به این معناست که بانکهای ایرانی در بانکهای خارجی حساب باز کرده و به آن پول تزریق کنند تا در زمان انجام مبادلات از محل آن حساب پول پرداخت شود. کد رمزها نیز میان بانک‌ها تبادل می‌شود تا بتوانند از طریق سوئیفت امور جاری را پیش ببرند. این روابط کارگزاری برای باز کردن حساب نزد بانکهای بزرگ که گاه به‌عنوان بانک پوششی برای پرداخت مبادلات در بقیه کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز کاربرد دارد. بنابراین زمانی که روابط کارگزاری برقرار می‌شود، به خطوط اعتباری تامین مالی داده می‌شود و متعاقب آن اعتبارات اسنادی و صدور ضمانتنامه‌ها باز می‌شود. برای اینکه تمام موارد اعتبارات اسنادی، مالی و صدور ضمانتنامه‌ها صورت گیرد، در ابتدا باید روابط کارگزاری با بانکهای کشورها برقرار شود.
برقراری روابط کارگزاری با نقاط مختلف دنیا و بانکهای بزرگ چه مزایایی برای ما خواهد داشت و چه زمینه‌هایی باید برای آن فراهم شود؟
مشکلی که در مراوده با بانکهای کوچک وجود دارد، این است که مراوده ما با بانکهای پوششی از بین می‌رود؛ یعنی برای کار با یک بانک کوچک، ایران باید در این بانک‌ها حساب باز کند و آنها نیز نزد ایران حساب باز کنند و روابط کارگزاری شکل گیرد. به بیان دیگر، ایران باید تعداد بسیار زیادی روابط کارگزاری با بانکهای مختلف و کوچک در کشورهای متعدد دنیا برقرار کند. در صورتی که اگر بتوانیم روابطی با چند بانک بزرگ و مطرح اروپایی برقرار کنیم، می‌توانیم از شبکه روابط کارگزاری آنها استفاده کنیم. به هر روی باید به شکل‌گیری این فرایندها زمان داده شود. در حال حاضر وضعیت به این صورت است که بانک‌هایی که ارتباط نزدیک با بانکهای بزرگ آمریکا دارند، اعضای هیات مدیره آنها از کشور آمریکا است یا سهامداران آنها آمریکایی باشند، با ایجاد روابط کارگزاری با ایران مشکل خواهند داشت، ولی بانکهای کوچک‌تر و بانکهای دولتی کشورهای اروپایی و آفریقایی می‌توانند در این قضیه با ما همکاری داشته باشند که البته این همکاری با یورو صورت می‌گیرد.
