تهدید بزرگ ترکیه برای ایران/ اردوغان گوش به فرمان آمریکا شد
بازاری که سال‌ها در اختیار روسیه و ایران بود، حالا در آستانه تغییر است؛ تغییری که شاید توازن انرژی در اروپا را برای همیشه عوض کند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایرنا، خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت که ترکیه تا سال ۲۰۲۸ می‌تواند با افزایش تولید داخلی و واردات گاز طبیعی مایع (LNG) از آمریکا، بیش از نیمی از نیاز گازی خود را تأمین کند. این تغییر بزرگ، آخرین بازار مهم اروپایی برای تأمین‌کنندگان روسی و ایرانی را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است.
فشار واشنگتن بر آنکارا برای کاهش وابستگی به شرق
رویترز در ادامه گزارش خود یادآور شد که واشنگتن متحدانش، از جمله ترکیه – عضو کلیدی ناتو – را تحت فشار گذاشته تا روابط انرژی خود با مسکو و تهران را کاهش دهند.
به نوشته این رسانه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دیدار ۲۵ سپتامبر با رجب طیب اردوغان در کاخ سفید، مستقیماً از او خواسته تا خرید انرژی از روسیه را محدود کند.
ترکیه در مسیر تبدیل شدن به قطب گازی منطقه
افزایش تنوع در منابع انرژی، نه‌تنها امنیت انرژی ترکیه را تقویت می‌کند بلکه گامی در راستای برنامه بلندمدت این کشور برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه‌ای است.
به باور تحلیلگران، آنکارا در پی آن است که گاز طبیعی مایع وارداتی و تولید داخلی خود را به اروپا صادر کرده و در عوض، گاز روسیه و ایران را برای مصرف داخلی حفظ کند.
در حال حاضر، روسیه همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز ترکیه محسوب می‌شود، اما سهم آن از بازار از بیش از ۶۰ درصد در دو دهه پیش، به حدود ۳۷ درصد در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ کاهش یافته است. این در حالی است که پس از آغاز جنگ اوکراین، بسیاری از کشورهای اروپایی خرید گاز از روسیه را به‌طور کامل متوقف کردند.
انقضای قراردادهای قدیمی و چرخش به سمت منابع جدید
قراردادهای بلندمدت میان روسیه و ترکیه برای تأمین سالانه ۲۲ میلیارد مترمکعب گاز از طریق خطوط لوله «بلو استریم» و «ترک‌استریم» رو به پایان است.
همچنین قرارداد ۱۰ میلیارد مترمکعبی ایران با ترکیه در اواسط سال آینده منقضی خواهد شد. در مقابل، قراردادهای جمهوری آذربایجان برای صادرات مجموعاً ۹.۵ میلیارد مترمکعب گاز، تا سال‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۳۳ ادامه دارد.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که ترکیه احتمالاً برخی از این قراردادها را تمدید می‌کند، اما در قالب‌های جدیدی با شرایط منعطف‌تر و حجم کمتر تا بتواند دامنه تأمین‌کنندگان خود را گسترش دهد.
رشد چشمگیر تولید داخلی و دو برابر شدن واردات از آمریکا
به موازات این تغییرات، ترکیه به‌سرعت در حال توسعه منابع جایگزین است. شرکت نفت دولتی TPAO تولید از میادین گازی داخلی را افزایش داده و شرکت‌های خصوصی نیز ظرفیت پایانه‌های واردات LNG را برای واردات از آمریکا و الجزایر توسعه داده‌اند.
بر اساس داده‌های رویترز، مجموع تولید داخلی و واردات LNG ترکیه تا سال ۲۰۲۸ به بیش از ۲۶ میلیارد مترمکعب در سال خواهد رسید؛ در حالی که این رقم در حال حاضر حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب است.
این حجم جدید بیش از نیمی از نیاز سالانه ترکیه به گاز – حدود ۵۳ میلیارد مترمکعب – را پوشش می‌دهد و نیاز به واردات از طریق خطوط لوله را به ۲۶ میلیارد مترمکعب کاهش می‌دهد؛ رقمی بسیار پایین‌تر از ۴۱ میلیارد مترمکعبی که اکنون از روسیه، ایران و آذربایجان وارد می‌شود.
قراردادهای میلیاردی با واشنگتن؛ انرژی در برابر استقلال
برای پشتیبانی از این چرخش بزرگ، ترکیه تاکنون قراردادهایی به ارزش ۴۳ میلیارد دلار با تأمین‌کنندگان آمریکایی امضا کرده است. از جمله یک توافق ۲۰ ساله با شرکت «مرکوریا» در ماه سپتامبر.
بر پایه گزارش بورس انرژی ترکیه، ظرفیت واردات LNG این کشور اکنون به ۵۸ میلیارد مترمکعب در سال رسیده که برای پوشش کل تقاضای داخلی کافی است.
با این حال، گاز روسیه هنوز با ظرفیت کامل به ترکیه جریان دارد و کرملین تأکید کرده که روابط انرژی با آنکارا همچنان مستحکم است.
بازی هوشمندانه ترکیه میان شرق و غرب
الکسی بلوگوریف، تحلیلگر مؤسسه انرژی و مالی مسکو، می‌گوید ترکیه از نظر تئوری می‌تواند در دو تا سه سال آینده واردات از روسیه را متوقف کند، اما این کار را انجام نخواهد داد؛ زیرا گاز روسیه قیمت رقابتی‌تری دارد و شرکت BOTAS می‌تواند از این امتیاز برای فشار بر دیگر تأمین‌کنندگان استفاده کند.
در سوی دیگر، برخی کارشناسان معتقدند که ترکیه در حال طراحی مدلی چندمنبعی است:
گاز روسیه و ایران برای مصرف داخلی، گاز تولید داخل برای صادرات، و LNG وارداتی برای بازصادرات به اروپا پس از تحریم کامل انرژی روسیه تا سال ۲۰۲۸.
شرکت BOTAS نیز پیش‌تر قراردادهایی برای صادرات گاز به مجارستان و رومانی امضا کرده تا گام‌به‌گام به رؤیای تبدیل شدن به مرکز تجارت گاز منطقه نزدیک‌تر شود.
پیوندهای عمیق‌تر با مسکو فراتر از گاز
با وجود روند کاهش وابستگی، روابط ترکیه و روسیه فراتر از بخش گاز ادامه دارد. شرکت روس‌اتم در حال ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای ترکیه است و مسکو همچنان تأمین‌کننده اصلی نفت خام و دیزل این کشور به شمار می‌رود.
به این ترتیب، ترکیه در نقطه‌ای حساس از سیاست انرژی جهان ایستاده است؛ جایی میان شرق و غرب، با بازی هوشمندانه‌ای که می‌تواند موازنه بازار گاز منطقه را تا سال ۲۰۲۸ تغییر دهد.