محرک‌های تجارت جهانی در ۲۰۱۷

جدیدترین گزارش سازمان تجارت جهانی، درخصوص «شاخص چشم‌انداز تجارت جهانی» (WTOI) مربوط به فصل نخست سال 2017 منتشر شد. به‌دنبال رشد تجارت جهانی در فصل پایانی سال 2016، پیش‌بینی می‎شود تجارت جهانی در فصل نخست سال 2017 روند رو به رشد خود را ادامه دهد. چراکه شاخص رونق تجارت جهانی در فصل نخست سال جاری به 102 رسید که در مقایسه با 100.9 در ماه نوامبر سال گذشته افزایش یافته که این امر نشانگر ادامه روند رو به رشد تجارت جهانی است. به گزارش دنیای اقتصاد، در همین زمینه، شاخص چشم‌انداز تجارت جهانی (WTOI)، هفت محرک‌ رشد تجارت را مورد ارزیابی قرار داده است که مواردی چون «حجم تجارت کالایی، سفارشات صادرات، حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی، توان عملیاتی کانتینر بندری، فروش و تولید خودرو، اجزا و قطعات الکترونیکی و مواد خام‌ کشاورزی» را در بر می‌گیرد. آمارهای مربوط به حمل بار هوایی، فروش خودرو، سفارش کالاهای صادراتی و ظرفیت جابه‌جایی کانتینر که در شاخص رونق تجارت جهانی آمده است، در چند ماه گذشته رشدی باثبات پیدا کرده که نشان می‎دهد میزان تجارت جهانی در سه ماه نخست سال‌2017 رشدی سریع‌تر پیدا خواهد کرد؛ با این حال، وضعیت تجارت «قطعات الکترونیکی و مواد خام کشاورزی» همچنان نامطلوب بوده است. اما در مقابل، داده‌های این تحلیل نشانگر این است که دو محرک «حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی و فروش و تولید خودرو»، بیشترین سهم را در رشد تجارت جهانی در فصل نخست سال 2017 خواهند داشت. در همین راستا، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران طی گزارشی به بررسی جزئیات شاخص چشم‌انداز تجارت جهانی(WTOI) در فصل نخست سال 2017 پرداخته است.

7 محرک تجارت جهانی

شاخص چشم‌انداز تجارت جهانی (WTOI) مربوط به فصل نخست سال 2017 که از سوی سازمان تجارت جهانی منتشر شده، یکی از شاخص‌های پیشرو ارائه‌کننده وضعیت تجارت جهانی است. این شاخص در واقع به‌دنبال ارائه اطلاعاتی به موقع از مسـیر تجـارت در بازه زمانی سه تا چهار ماه قبل از انتشار آمار مربوط به تغییرات واقعی حجم تجارت است. شاخص چشم‌انداز تجارت جهانی یک شاخص ترکیبی از چند عامل بوده که عملکرد کوتاه‌مدت را در مقایسه با روندهای میـان‌مـدت اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص بین 90 تا 110 متغیر است که عدد 100 شاخص به منزله رشد تجارت بر وفق روند قبلی اسـت و ارقـام بیشتر یا کمتر از صد به ترتیب رشد را بالاتر یا پایین‌تر از روند قبلی ارزیابی می‌کند. طبق گزارش فوریه 2017 سازمان تجارت جهـانی، شاخص مذکور برای ماه نوامبر 2016 تعیین شده است که معنی آن پیش‌بینی رشـد تجـارت در بـازه زمـانی فوریه - مارس در مسیر بالاتر از روند است.

براساس این گزارش، سازمان تجارت جهانی در سپتامبر 2016 رشد تجارت جهانی برای سال 2016 را برابر با1/ 7 درصد برآورد و رشـد بـرای سـال 2017 را بین ارقام 1/ 8 تا 3/ 1 درصد پیش‌بینی کرده بود. شاخص چشم‌انداز جهانی تجارت اخیر، نشان می‌دهد احتمال بهبود رشـد حجـم تجـارت در فصـل چهارم 2016 از ارقام قبلی برآورد شده است. هدف از محاسبه شاخص WTOI ارائه چشم‌انداز کوتاه مدت از وضعیت تجارت جهانی نیست بلکه این شاخص جهـت‌گیری رشـد تجارت را در آینده نزدیک مشخص می‌کند. مهم‌ترین استفاده از این ابزار تعیین نقاط عطف و درجه رشد تجارت جهانی اسـت. همچنین، این شاخص به تکمیل آمار تجاری و پیش‌بینی‌های مربوط به تجارت ارائه شده از سوی سازمان تجارت جهانی یا سـایر مراجـع بین‌المللی نیز کمک می‌کند.

در همین راستا، شاخص تجارت جهانی در فصل نخست سال 2017، هفت محرک رشد تجارت شامل «حجم تجارت کالایی، سفارشات صادرات، حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی، توان عملیاتی کانتینر بندری، فروش وتولید خودرو، اجزا و قطعات الکترونیکی و مواد خام کشاورزی» را مورد ارزیابی قرار داده که چهار جزء از شش جزء این شاخص ترکیبی، نشان می‌دهد که شاخص تجارت جهانی از ارقام قبلی مربوط به آگوست 2016 مثبـت‌تـر است. به عبارت دیگر، 4 محرک «حمل‌ونقل هوایی، فروش خودرو، سفارشات صادرات و حمل دریایی کانتینرها» مربوط بـه این شـاخص، همـه در جهـت مثبـت، افزایشی و بالاتر از روند قرار دارند.

همچنین داده‌های مربوط به شاخص چشم‌انداز تجارت جهانی، نشان می‌دهد سطح شاخص دو محرک «حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی و فروش وتولید خودرو» به ترتیب نزدیک به 106 و 103 است که سهم قابل‌توجهی را در رشد تجارت جهانی در فصل نخست سال 2017 رقم خواهند زد. اما این در حالی است که سطح شاخص «حجم تجارت کالایی» با 4/ 97 از پایین‌تر سطح نسبت به سایر اجزا برخوردار است. همچنین داده‌های این تحلیل نشان می‌دهد سطح شاخص سفارشات صادرات 102، توان عملیاتی بندری 101، اجزای قطعات الکترونیکی 99 مواد خام کشاورزی 2/ 99 گزارش شده است.

بر همین اساس، داده‌های مربوط به تن کیلومتر هزینه بین‌المللـی براساس آمـار انجمـن حمل‌ونقـل هـوایی IATA با توجه به رشد قابل توجه محموله‌های هوایی اروپایی، موید رشد قوی در این بخش است. از سویی، افزایش حمل‌ونقل دریایی و همچنین برگشت مجدد رشد فروش خودرو بعد از افت نیمه نخست 2016 از عوامل اصلی بهبود شاخص چشم‌انداز جهـانی تجـارت است. اما وضعیت تجارت قطعات الکترونیک و مواد خام کشاورزی در موقعیت پایین‌تر از روند قبلی قرار دارند و چشم‌انداز مثبتـی بـرای تجارت این دو زیر شاخص در فصل نخست 2017 متصور نیست. البته از سوی دیگر، سازمان تجارت جهانی پیش‌تر طی گزارشی اعلام کرده بود افزایش تعداد کشورهای مهم تجاری و تغییر جهت نسبت تجارت و رشد تولید ناخالص داخلی، پیش‌بینی آینده رشد تجارت را دشوارتر کرده است. به همین دلیل این سازمان برای نخستین‌بار به منظور پیش‌بینی ارقام سال 2017 طیفی از سناریوها را درنظر گرفته بود. به‌طوری که سازمان تجارت جهانی پیش‌بینی کرده بود در سال 2017 تجارت جهان بین 8/ 1 تا 1/ 3 درصد رشد خواهد کرد. این در شرایطی است که در گزارش قبلی رشد 6/ 3 درصدی برای سال آینده در نظر گرفته شده بود. براساس گزارش سازمان تجارت جهانی، این کاهش پیش‌بینی به دلیل افت بیش از حد انتظار حجم تجارت کالا در فصل نخست و بهبود اندک ارقام تجارت در فصل دوم امسال بوده است. در فصل نخست حجم تجارت کالا منفی 1/ 1 درصد بود و در فصل دوم این رقم به مثبت 3/ 0 درصد رسید. از این رو، تحلیلگران نیز بر این باورند که کندی قابل‌توجه رشد تجارت یک مساله جدی است و می‌تواند هشداردهنده باشد. چراکه رشد پایین تجارت تبعات منفی برای اقتصاد کشورها به دنبال خواهد داشت.

به‌طوری که آمار منتشر شده از سوی سازمان تجارت جهانی، نیز بر این نگرانی صحه می‌گذارد که پس از یک دوره طولانی رشد اقتصادی ناشی از جهانی‌شدن و تجارت جهانی، درپی وقوع یک دوره مشکلات اقتصادی، دولت‌ها به‌طور فزاینده به‌دنبال حفاظت از صنایع داخلی خود هستند و رشد اقتصادی بیش از پیش از مصرف داخلی حاصل می‌شود. اگرچه همه دولت‌ها سیاست‌های حمایتی را رد می‌کنند، اما تجارت همچون گذشته از رشد اقتصادی سبقت نمی‌گیرد. البته از سوی دیگر، نشانه‌هایی نیز مبنی بر احتمال افزایش تجارت در نیمه دوم سال 2017 وجود دارد. اما احتمالا آهنگ این رشد همچنان ضعیف خواهد بود. ازجمله این نشانه‌ها افزایش تردد کانتینرها در بنادر، افزایش سفارشات صادراتی در ایالات‌متحده و تثبیت جریان تجارت اسمی به دلار آمریکا است.