چرایی تفاوت در نرخ های تورم اعلامی

در حالی که مرکز آمار ایران از فروردین92 مسوول رسمی اعلام نرخ تورم است بانک مرکزی که تا پیش از این نرخ تورم را محاسبه و اعلام می‌کرد نیز همچنان طبق روال گذشته و همزمان با مرکز آمار تورم را محاسبه و اعلام می‌کند. اما مساله قابل توجه تفاوتی است که همواره در نرخ تورم دو مرجع محاسبه کننده وجود دارد به گونه‌ای که در آخرین نرخ اعلام شده در فروردین ماه سال جاری مرکز آمار تورم را 29.8 و بانک مرکزی نیز در همان روز با تفاوت 2.5 درصدی 32.3 درصد اعلام کردند. اما مدیر کل دفتر شاخص‌های مرکز آمار ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در مورد برخی از عوامل تاثیر‌گذار در تفاوت بین نرخ تورم مرکز آمار و بانک مرکزی توضیح داد. نادر حکیم‌پور با اشاره به این‌که روش محاسبه‌ی نرخ تورم بین این دو سازمان تفاوتی نداشته و هردو بر اساس روش "لاسپیرز" محاسبات را انجام می دهند، گفت: بخشی از تفاوت موجود در محاسبه‌ نرخ مربوط به اجرای طرح هزینه درآمد خانوار که به عنوان تخمین وزن قیمت هر کالا استفاده می‌شود است هرچند که هر دو سازمان از آن استفاده می‌کنند اما چون حجم پوشش جامعه متفاوت است بی‌تردید این احتمال وجود دارد تا اطلاعاتی که به عنوان وزن استخراج می‌شود با هم متفاوت باشند. وی هم‌چنین روش جمع‌آوری اطلاعات قیمتی را نیز در تفاوت نرخ تورم بی‌تاثیر ندانست و افزود: مرکز آمار ایران محاسبه شاخص تورم را به تفکیک شهری و روستایی انجام می‌دهد از سویی دیگر اقلامی را که این مرکز برای دریافت قیمت بر پایه سال 90 مدنظر قرار می‌دهد، نزدیک به 451 قلم کالا است در حالی که بانک مرکزی سبد کالایی در حدود 380 قلم را قیمت گیری می کند. حکیم‌پور تعداد شهرهایی را که مرکز آمار از آن‌ها قیمت‌گیری می‌کنند 378 شهر و 293 منطقه شهری عنوان کرد و گفت: در این مورد نیز با بانک مرکزی اختلاف‌هایی وجود دارد که بخشی از تفاوت‌های موجود در نرخ تورم به این مساله بر می‌گردد. نرخ تورم را باید مرکز آمار اعلام کند مدیر کل دفتر شاخص‌های مرکز آمار ایران هم‌چنین در مورد این‌که آیا یکسان‌نبودن نرخ تورم بین این دو سازمان مساله‌ای را برای استفاده‌کنندگان و برنامه‌ریزان ایجاد نمی‌کند؟ نیز توضیح داد: برای سنجش اعتبار و اطمینان از نرخ تورم محاسبه شده باید نحوه‌ی اجرا و جمع‌آوری آمار و اطلاعات مدنظر قرار گیرد و چون در این زمینه اختلاف‌هایی وجود دارد قطعا نرخ هیچ‌گاه کاملا یکسان نخواهد بود. از سویی دیگر وقتی دو منبع آماری را اعلام می‌کنند رخ‌دادن خطا طبیعی است. وی با اعتقاد به این‌که باید اعلام نرخ تورم به عهده یک نهاد سپرده‌ شود، تصریح کرد: این در حالی است که مرکز آمار طبق ماده 54 قانون برنامه پنجم مرکز رسمی اعلام آمار کشور هم‌چنین نرخ تورم است از این‌رو این مرکز باید نهاد اصلی جمع‌آوری و محاسبه‌ی نرخ تورم قلمداد شود. حکیم‌پور هم‌چنین در مورد تغییر سال پایه از سوی مرکز آمار نیز گفت: این کار یکباره و بدون برنامه انجام نشد بلکه از حدود سه سال پیش بحث‌های کارشناسی و بررسی‌های لازم در این زمینه آغاز شده بود، اما هیچ‌گاه به‌طور رسمی اعلام نشد هرچند که دکتر عادل آذر قبلا از احتمال این تغییر در سال 92 خبر داده بودند و به محض این‌که سیاست‌گذاری‌های لازم انجام شد شاخص پایه در محاسبه تورم فروردین‌ماه 92 تغییر کرد. مدیرکل دفتر شاخص‌های مرکز آمار ایران در پایان یادآور شد: اطلاعات مربوط به تورم شهری در هفتم هر ماه استخراج و تا نیمه همان ماه بر روی سایت مرکز آمار قرار گرفته و اطلاع‌رسانی می‌شود ضمن اینکه برای انجام مقایسه همچنین حفظ سری زمانی تا چهار یا پنچ ماه ابتدایی مبنا، نرخ تورم براساس هر دو سال اعلام خواهد شد و سپس تنها طبق سال پایه جدید محاسبه می شود.

به گزارش اقتصاد آنلاین این در حالی‌ است که مرکز پژوهش‌های مجلس در تحقیقی که اخیرا انجام داده است، نرخ تورم سال 92 را در حدود 32 درصد پیش‌بینی کرده است که بسیار نزدیک به نرخ تورم اعلامی از سوی مرکز آمار ایران است. با وجود در نظر گرفتن استفاده از یک فرمول مشابه در محاسبه نرخ تورم، به نظر می‌رسد که با وجود نوسانات شدید قیمت‌ها و افزایش تورم در سال گذشته اما سبد کالایی مصرفی خانوارها تغییر چندان محسوسی نکرده است و نرخ تورم محاسباتی مرکز آمار ایران که سبد کالایی بزرگ‌تری را در بر می‌گیرد به واقعیت‌های نوسانات قیمت‌ها نزدیک‌تر است. از سوی دیگر تورم در بخش کالاهای مختلف در نرخ اعلامی ماه فروردین ماه با تفاوت‌هایی اعلام شده است که نشان می‌دهد، علاوه بر تغییرات سال پایه، مشکل اصلی می‌تواند در تعیین سبد کالای مصرفی خانوار باشد.