موسویان: ایران با برجام از آوار سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ معاصر رها شد

این مذاکره کننده پیشین هسته ای ایران و استاد و پژوهشگر ارشد فعلی دانشگاه پرینستون آمریکا در سالگرد یکسالگی اجرای برجام؛ 10 تاثیر برجام را برمی شمارد و مربع ضد ایران در واشنگتن را شامل لابی صهیونیسم، لابی اعراب تکفیری، نومحافظه کاران تندرو آمریکایی و اپوزیسیون برانداز با مرکزیت منافقین می داند.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایرنا، وی می افزاید: پس از انتخابات آمریکا و قبضه قدرت توسط جمهوریخواهان، طرح های مربع ضد ایران بر مبنای فشار بر تهران بدون نقض برجام تغییر پیدا کرد تا از این مسیر، ایران را عصبانی و وادار به نقض برجام کنند و دوباره شرایط گذشته اجماع بین المللی علیه ایران را احیا کنند.

موسویان که از مدافعان و موافقان توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 است، این روزها که برجام مورد حملات منتقدان و دلواپسان داخلی و خارجی قرار گرفته و حتی برخی آرزوی نقض آن را در سر می پرورانند ، بیش از گذشته در دفاع از این توافق در رسانه های داخلی و خارجی از هیچ تلاشی فروگذار نکرده است.

او در صحنه دیپلماسی عمومی و افکارعمومی جهان فعال است و به گفته خودش، همواره برای حقانیت ایران در بحران هسته ای چه در دوره قبل و چه دوره کنونی فعال بوده و خطا بودن استراتژی آمریکا در مورد سیاست تغییر رژیم در ایران را تبیین کرده است.

این دیپلمات کهنه کار ایرانی که در مراکز فکری، علمی و دانشگاهی جهان حضور فعالی دارد، می گوید: تقریبا بین تحلیلگران برجسته جهان اجماع وجود دارد که با برجام، ایران از «آوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر» جان سالم بدر برد.

مذاکره کننده ارشد پیشین هسته ای ایران در دولت اصلاحات می افزاید: آمریکا و اروپا سه «تحریم کشنده» فراتر از قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران اعمال کردند که تحریم نفت و بانک مرکزی و سوئیفت بود. این تحریم ها، نظام بانکی و مالی ایران را فلج و میلیاردها دلار به ایران خسارت زد که با برجام هر سه تحریم برداشته و فروش نفت ایران دو برابر شد، روابط بانکی ایران با صدها بانک جهان برقرار و سوئیفت هم باز شد که نقل و انتقالات بانکی را ممکن ساخت.

موسویان تصریح می کند: آمریکایی ها اعلام کردند که تنها تحریم نفت، حدود 170 میلیارد دلار به ایران ضرر زد.

مشروح این گفت و گو در پی می آید:

*** برجام موجب شکاف بزرگی در روابط آمریکا با رژیم صهیونیستی، عربستان و متحدان عربش شد

*سئوال: آقای دکتر موسویان! پس از یکسال از اجرای برجام، آثار اجرای این توافق را در روابط میان ایران و غرب به ویژه آمریکا چگونه ارزیابی می کنید؟ به نظر شما اجرای این توافق در کدام عرصه ها نمود بارزتر و عملی تری داشته است؟

*موسویان: برجام تاثیرات مثبت قابل توجهی در روابط ایران و آمریکا داشته که به 10 مورد آن اشاره می کنم:

1- تحریم های هوانوردی آمریکا رفع شد. بعد از انقلاب و به خاطر تحریم های آمریکا، ایران قادر به خرید هواپیمای مسافربری جدید از اروپا و آمریکا نبود. هواپیماهای ایران همه کهنه و قدیمی و ناامن بودند. ضمن اینکه قطعات هواپیمای مسافری هم باید قاچاقی به چند برابر قیمیت تامین می شد. این وضعیت، موجب فرسودگی و عقب افتادگی کلیه شرکت های هواپیمایی ایران شده بود. بدتر اینکه فرصتی برای شرکت های هواپیمایی کشورهای همسایه مثل امارات و ترکیه و قطر به وجود آمد که ظرف چند دهه گذشته دهها میلیارد دلار سود به جیب بزنند؛ ضمن اینکه برای ایران هم فوق العاده تحقیر آمیز بود که مردمش به شرکتهای هوایی کشورهای همسایه پناه بردند. اکنون بخاطر برجام، هم قطعات هواپیما از شرکت های اصلی سازنده خریداری می شود و هم تعمیرات اساسی توسط شرکت های معتبر انجام می شود و هم اینکه برای اولین بار شرکت های معتبر جهانی مثل بویینگ و ایرباس قرادادهای فروش مدرنترین هواپیماهای موجود جهان را با ایران امضا کردند.

2 - با برجام راه صادرات فرش، صنایع دستی، خاویار وخشکبار ایران به آمریکا باز شد واکنون انجام می شود.

3 - وزارت خزانه داری آمریکا گشایش های جدید زیادی در صادرات دارو و تجهیزات پزشکی به ایران فراهم کرد.

4 - ایران توانست اصل و فرع طلب مربوط به خریدهای نظامی قبل از انقلاب را وصول کند. آمریکایی ها 7/1 میلیارد دلار نقد با یک هواپیما به ایران منتقل کردند.

5- آمریکا و به تبع آن جهان غرب بعد از انقلاب همواره با برخورداری ایران از تکنولوژی صلح آمیز هسته ای مثل نیروگاه هسته ای مخالفت می کردند. با برجام، جهان در مورد همکاری و صدور فناوری صلح آمیز هسته ای به ایران یکپارچه شد. امروزه ایران می تواند دهها نیروگاه هسته ای داشته باشد. این تحول مهم درحدی پیش رفت که ایران برای اولین بار توانست آب سنگین به آمریکا صادر کند.

6- شگرف ترین تحول این بود که آمریکا رسما وجود صنعت غنی سازی و آب سنگین در ایران را پذیرفت.

7-تعدادی از زندانیان ایرانی و آمریکایی مبادله شدند که بعد ازانقلاب بی سابقه بود.

8- آمریکا قبلا با حضور ایران درمذاکرات بین المللی سوریه مخالفت می کرد که بعد از برجام دست از این مخالفت برداشت. این در واقع به رسمیت شناختن جایگاه منطقه ای ایران توسط آمریکا بود.

9- برجام موجب شکاف بزرگی در روابط آمریکا با اسرائیل(رژیم صهیونیستی)وعربستان و متحدان عربش شد. این دوجبهه همواره مخالف بهبود روابط ایران و آمریکا بوده و حتی خواستار حمله نظامی آمریکا به ایران بودند.

10- تا قبل از برجام سیاست عملی هر دوحزب اصلی و بزرگ آمریکا (دمکرات ها و جمهوری خواهان) در مورد ایران برمبنای «تغییر رژیم» بود. در دور دوم ریاست جمهوری اوباما که برجام به نتیجه رسید، برای اولین بارشکاف بی سابقه ای درآمریکا درمورد ایران به وجود آمد. یک جبهه جدید به رهبری اوباما سیاست «تعامل با ایران» را در پیش گرفت در حالی که جبهه بزرگ دیگری بر استراتژی «تغییر رژیم» اصرار داشت. اسرائیل و عربستان و اپوزیسیون برانداز ایرانی همچون منافقین هم همکار و مشوق جریان دوم بود.

**** سه تحریم «کشنده» نفت، بانک مرکزی و سوئیفت فراتر از قطعنامه های سازمان ملل

* سئوال: دستاوردهای نظام و دولت یازدهم برای برجام چه بوده و آیا همه اهداف محقق شده است؟

**موسویان: نظام جمهوری اسلامی با برجام به اهداف و دستاورهای بزرگی رسید که شش مورد آن را بیان می کنم:

1- هدف اول ایران این بود که معضل وجود پرونده ایران در فصل هفتم منشورسازمان ملل را حل کند، زیرا ایران با اجماع همه قدرت های جهانی به عنوان تهدید صلح و امنیت جهان تلقی می شد. این سنگین ترین ضربه حیثیتی به نظام جمهوری اسلامی بعد از انقلاب بود که با برجام این مشکل حل شد.

2- شش قطعنامه تحریم اقتصادی شورای امنیت سازمان ملل مصیبت خانمانسوز مهم دوم بود که با برجام هر شش قطعنامه لغو شدند.

3- آمریکا و اروپا سه «تحریم کشنده» فراتر از قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران اعمال کردند که تحریم نفت و بانک مرکزی و سوئیفت بود. این تحریم ها، نظام بانکی و مالی ایران را فلج و صدها میلیارد دلار به ایران خسارت زد. با برجام هر سه تحریم برداشته وفروش نفت ایران دو برابرشد، روابط بانکی ایران با صدها بانک جهان برقرار و سوئیفت هم باز شد که نقل و انتقالات بانکی را ممکن ساخت. آمریکایی ها اعلام کردند که تنها تحریم نفت، حدود 170 میلیارد دلار به ایران ضرر زد.

4- چهارمین هدف ایران این بود که قدرت های جهانی غنی سازی آب سنگین ایران را بپذیرند و دست از کارشکنی برای انتقال تجهیزات و تکنولوژی صلح آمیز هسته ای به ایران بردارند که به این هدف کلیدی هم دست یافت.

5- آمریکا و غرب 30 سال ایران را متهم به تعقیب برنامه ساخت سلاح هسته ای می کرد. عالی ترین مرجع تخصصی جهان یعنی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و عالی ترین مرجع سیاسی – امنیتی جهان یعنی شورای امنیت سازمان ملل هم براین اتهام صحه گذاشت. با برجام این اتهام که در قالب موضوع پی ام دی عنوان می شد نیز برطرف شد.

6- آمریکا و اسرائیل( رژیم صهیونیستی) موفق به ایجاد اجماع جهانی علیه ایران شده بودند. روسیه و چین و اروپا برای تحریم های بین المللی به آمریکا پیوستند. برای ایران بسیار مهم بود که اجماع جهانی را بشکند که این اجماع با برجام شکسته شد. امروز موضع اروپا و چین و روسیه با موضع آمریکا در مورد کار با ایران متفاوت است.

*** ایران با برجام از «آوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر» جان سالم به در برد

** سئوال: اجرای برجام با توجه به گذشت یکسال از اجرای آن ، چه تاثیر ملموسی بر موضوعات منطقه ای و بین المللی داشته است؟

**موسویان: تقریبا بین تحلیلگران برجسته جهان اجماع وجود دارد که با برجام، ایران از «آوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر» جان سالم به در برد، ضمن اینکه نفس قرارگرفتن شش قدرت جهان در یک سوی میز و ایران در سوی دیگر و نهایتا پذیرش غنی سازی و آب سنگین ایران از سوی همه قدرت های جهانی و لغو قطعنامه های تحریم سازمان ملل، وزن منطقه ای و جایگاه بین المللی ایران را بسیار ارتقا داد.

**** شش سئوال تعیین کننده در دوره ترامپ و مربع لابی ضد ایران

**سئوال: با توجه به روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که تقریبا سیاست ها و تصمیماتش برای همه دنیا به نوعی ناشناخته است و نیز جمهوریخواهانی که او را یاری و همفکری خواهند کرد و اکثرا دیدگاههای افراطی و تندی درباره ایران و برجام دارند، به نظر شما چه اقداماتی می توان برای جلوگیری از تشدید اقدامات آنها انجام داد؟

**موسویان: در این باره شش سئوال مهم زیر به ذهنم می رسد که پاسخی برای آن ندارم منتهی تعیین کننده خواهند بود: اول، آیا گفت و گوهای مستقیم فعلی ایران و آمریکا در دوره ترامپ هم ادامه پیدا خواهد کرد یا قطع خواهد شد؟ دوم، باتوجه به اینکه اکثریت مجلس نمایندگان و سنای آمریکا به دست جمهوریخواهان افتاده است، آیا شانسی برای گفت و گوی مجالس دو کشوروجود خواهد داشت ؟ سوم ، آیا ایران اعتقادی به ضرورت لابی در آمریکا داشته و اقدامی خواهد کرد؟ چهارم، آیا ایران برای دیپلماسی عمومی جهت روشنگری افکار عمومی آمریکا و جهان فکری خواهد کرد؟پنجم، آیا ایران برنامه و توان بهره مندی از ظرفیت عظیم و خدادادی صدها هزار ایرانی مقیم آمریکا را خواهد داشت؟

درغیاب این پنج مورد، میدان واشنگتن بطور کامل در قبضه مربع لابی صهیونیسم، لابی اعراب تکفیری، نومحافظه کاران تندرو آمریکایی و اپوزیسیون برانداز با مرکزیت منافقین قرار خواهد گرفت و نتیجه آن هم معلوم است و بالاخره ششم، آیا اختلافات وحشتناک و نگران کننده فعلی جناح های سیاسی داخلی مدیریت و اتحاد و همدلی برای دفاع از منافع ملی کشور به وجود خواهد آمد؟

**** احتمال تشدید سایر اختلافات میان ایران و آمریکا در دوره ترامپ/ دست باز طرفین در سایر عرصه ها برای تحریم یکدیگر

**سئوال: به نظر شما، حتی درصورتی که ترامپ برجام را حفظ کند، آیا از نظر حقوقی و بین المللی می تواند در روند اجرای آن خللی ایجاد کند؟ چگونه و تا چه حد؟

**موسویان:برجام در مورد یک موضوع بود وآن هم هسته ای. تصمیم نظام جمهوری اسلامی ایران هم این بود که فقط در مورد هسته ای مذاکره شود. سایر اختلافات ایران و آمریکا به قوت خود باقی است و در دوره ترامپ هم ممکن است تشدید شود. دست ایران و آمریکا هم برای تحریم علیه یکدیگر در سایر زمینه ها باز است. بعد از برجام آمریکا تحریم های جدیدی علیه ایران داشت. ایران هم بعد از برجام، تحریم های جدیدی علیه آمریکا داشت مثل ممنوع کردن ورود خودروهای ساخت آمریکا. احتمالا کنگره آمریکا تحریم های جدید با عناوین حقوق بشر و تروریسم تصویب و ترامپ هم وتو نکند. بعد از انتخابات اخیر آمریکا و قبضه قدرت توسط جمهوریخواهان، «طراحی های مربع ضد ایران» برمبنای فشار بر تهران بدون نقض برجام تغییر پیدا کرد. آنها می خواهند از این مسیر ایران را عصبانی و وادار به نقض برجام کنند تا مجددا شرایط گذشته درمورد اجماع بین المللی علیه ایران را احیا کنند.

*** جنگ سیاسی، امنیتی و اقتصادی آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران عملا صورت گرفت

** سئوال: آقای دکتر موسویان! شما خود یکی از مذاکره کنندگان ارشد هسته ای در دوره های قبل بودید، این روزها مخالفان دولت یازدهم و برجام در رد اظهارات مقامات مبنی بر اینکه با این توافق، سایه جنگ از سر کشور و منطقه دور شده است، می گویند که از جنگ خبری نبود. آیا واقعا هیچ جنگی علیه ایران و تاسیسات هسته ایش مطرح یا برنامه ریزی نشده بود؟

** موسویان: جنگ سیاسی و امنیتی و اقتصادی آمریکا و اسرائیل (رژیم صهیونیستی) علیه ایران که عملا صورت گرفت. جنگ نظامی مخفی هم با عملیات جنگ سایبری آمریکا و اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای و ترور دانشمندان هسته ای ایران هم که صورت گرفت. اینها خود نشانه های روشنی است در مورد اینکه احتمال حمله به تاسیسات هسته ای ایران هم وجود داشت.

فقط به یک مقطع از تاریخ هسته ای ایران نگاه کنید. طی ابتکاری برای حل بحران هسته ای، در تابستان 2011 سازمان انرژی اتمی ایران به آژانس پیشنهاد نظارت و بازرسی کامل داد. سفیر جمهوری اسلامی ایران در آژانس در مصاحبه با نشریه «آرمزکنترل» آمریکا گفت که سازمان انرژی اتمی برای اثبات حسن نیت خود هم به هیات آژانس درتهران گفت هرجایی را می خواهید بازرسی کنید. آنها هم درجا ، تقاضای بازرسی ازمهمترین بخش تاسیسات هسته ای یعنی تحقیقات وتوسعه غنی سازی وآب سنگین را کردند و طرف ایرانی به آنها اجازه داد. چند روز بعد رئیس جمهوری به نیویورک آمد و آزادی کوهنوردان آمریکایی را اعلام کرد. این یعنی دو حسن نیت بزرگ و کم سابقه از سوی ایران. اما چند هفته بعد، آمریکا و اروپا، بانک مرکزی ایران و نفت را تحریم و سوئیفت بانکی را بستند و دو قطعنامه درمورد حقوق بشر و تروریسم هم در شورای امنیت تصویب کردند. روشن است که ادامه این روند به کجا ختم می شد.

**** حضور در عرصه افکار عمومی جهان برای تشریح حقانیت ایران در بحران هسته ای

** آقای دکتر موسویان! حضورتان در آمریکا موجب شده است برخی در ایران از شما بعنوان یک «لابی گر حرفه ای» میان ایران و آمریکا برای حاصل شدن برجام یاد کنند. واقعا نقش شما در این مذاکرات و توافق تا چه حد و چگونه بوده است؟

** موسویان: من درسال 1388به آمریکا آمدم و در ادامه سکوتم در ایران، یکسالی هم در آمریکا سکوت کرده بودم. اما با مشاهده تشدید روند تحریم ها و فشارها و حملات تبلیغاتی علیه ایران، وظیفه ملی و دینی خود دانستم که درصحنه دیپلماسی عمومی فعال شده واز تجربه سی ساله خود برای دفاع از منافع کشور استفاده کنم.لذا از 89 وارد صحنه افکار عمومی جهانی شدم. شاید بتوان گفت من نقش کوچکی در کار با افکارعمومی، دانشگاهها، مراکزفکری و تحقیقاتی و رسانه ها داشتم.

کتاب اول من درمورد بحران هسته ای بود که در دوره آقای احمدی نژاد منتشر شد. کتاب دوم من در مورد روابط ایران و آمریکا بود که در دوره آقای احمدی نژاد نوشته شد اما چاپش مصادف با دوره آقای روحانی بود. علاوه بر آن در صدها دانشگاه و مراکز فکری و تحقیقاتی درقاره های مختلف سخنرانی کرده، صدها مقاله در رسانه های معتبر جهان منتشر کرده و در صدها کنفرانس و سمینار و نشست های بین المللی هم شرکت کردم. محور کارم هم در دوره آقای احمدی نژاد و آقای روحانی دقیقا یکی بوده که عمدتا از این قرار است:

اول: تشریح حقانیت ایران در بحران هسته ای و ارائه راهکار مسالمت آمیز بود که محورهای اصلی راهکار هم همان اصول مورد نظر ایران بود که در کتاب هسته ای و در صدها مقاله و سخنرانی تشریح شده و نهایتا برجام هم براساس همان شکل گرفت. اصول هم روشن بود.پذیرش حق غنی سازی و آب سنگین وبرداشتن تحریم های هسته ای درمقابل شفافیت و اطمینان های لازم درمورد عدم ساخت بمب هسته ای.

دوم: تشریح مخاطرات جنگ علیه ایران که طی حدود 20 دلیل درکتاب ها و سخنرانی ها و مقالات مفصل تشریح کرده ام.

سوم: تبیین خطا بودن استراتژی آمریکا در مورد سیاست تغییر رژیم در ایران. آخرین آن هم مقاله چند روز پیش در هافینگتون پست آمریکا خطاب به ترامپ است که مرتکب این اشتباه نشود.

چهارم: خطا بودن استراتژی غرب در مورد تحریم ایران است که طی حدود 20 دلیل در نوشته ها و سخنرانیها به افکار عمومی جهانی عرضه کرده ام.

پنجم: دلایل بی اعتمادی ایران به آمریکاست که موارد را طی 20 دلیل در مقالات و سخنرانیهای مختلف ازجمله در نشست با 400 ژنرال آمریکایی در دانشگاه جنگ آمریکا تشریح کردم.

ششم: تبیین موضع ایران در مورد بحرانهای منطقه ازجمله تروریسم وسوریه و یمن وعربستان و عراق وافغانستان بوده است.

هفتم: تشریح راهکارهای کاهش خصومت و دشمنی آمریکا با ایران.

سه سال کارم در دوره آقای احمدی نژاد و سه سال هم در دوره آقای روحانی بوده است. هیچکدام از دودولت هم ازمن نخواستند که چنین فعالیت هایی را داشته باشم.

درعین حال آقای خزایی سفیر وقت ما در نیویورک به من گفت که آقای احمدی نژاد درسفر آخرشان به نیویورک از تلاش های من ابراز رضایت کرده بود. اولین روزهایی که آقای روحانی رئیس جمهور شده بود یکی به منزل من زنگ زده بود و چون درمنزل نبودم به همسرم گفته بود که به فلانی بگو این نوع فعالیت ها را متوقف کند. البته در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی، آقای ظریف وزیر خارجه در مصاحبه تلویزیونی با آپارات قدردانی کرد و برخی از رهبران اصولگرای کشور هم تشویق کردند.

من از ابتدا تصمیم گرفتم تحت هیچ شرایطی به کارحکومتی برنگردم ، بخشی از دعواهای داخلی ایران هم نباشم وصرفا روی منافع کشور و مردم ایران تمرکز داشته باشم. اگر کار من تاثیری داشته، در بخش دیپلماسی عمومی و کار با اصحاب رسانه و مراکز علمی و فکری و تحقیقانی و افکار عمومی بوده است.