بهبود 6 میلیارد دلاری تراز تجاری غذایی ایران

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، این رقم در سال 92 منفی 8.1 میلیارد دلار بود و در سال 94 به منفی 3.4 میلیارد دلار بهبود پیدا کرده بود.قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در امور بازرگانی با بیان اینکه تراز تجاری بخش کشاورزی در دولت یازدهم همچنان رو به بهبود است، گفت: در 6 ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال، نزدیک به 220 میلیون دلار فضای تجاری در بخش کشاورزی بهبود یافته است. وی افزود: پارسال حدود 115 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی شامل محصولات باغی، زراعی، دام، شیلات و آبزیان به ارزش 76 میلیارد دلار تولید شد.

امنیت غذایی مردم چه تأثیری در زندگی روزمره دارد؟

شاید با نگاهی گذرا به سبد مصرفی روزانه هر خانواده بتوان به درک مهمی از این موضوع  رسید. از نان گرفته تا برنج و روغن و گوشت و... همگی نقش مهمی در معیشت روزانه خانوارهای ایرانی ایفا می‌کنند. بر اساس مؤلفه‌های توسعه یافتگی جوامع هر چقدر یک کشور بتواند در تولید محصولات اساسی غذایی خود خودکفا باشد، امنیت غذایی بیشتری دارد. این موضوع هم در زندگی عادی و با توجه به موضوعاتی نظیر ارزآوری یا همچنین عدم صرف منابع جهت واردات اهمیت زیادی دارد و هم در زمان وقوع بحران‌هایی نظیر جنگ، تحریم، آشفتگی بازار جهانی و... موضوعی حیاتی محسوب می‌شود.

تراز تجاری بخش غذایی کشور از این‌رو هم در مؤلفه‌های توسعه یافتگی و هم در برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته توسط  کارگزاران اقتصادی و سیاسی کشور از خطوط مهم سند چشم‌انداز است. در قانون اساسی، بندهای 1 و 9 اصل 44 بر افزایش تولیدات کشاورزی به منظور رفع نیازهای عمومی کشور و رسیدن به مرحله خودکفایی اشاره شده است. همچنین در سند چشم‌انداز نیز یکی از اهداف مهم توسعه یافتگی کشور «امنیت غذایی» اعلام شده؛ هدفی که براساس چشم‌انداز باید با تکیه بر تولید از منابع داخلی و خودکفایی در تولید محصولات اساسی محقق شود. علاوه بر این در برنامه پنجم توسعه که اجرای آن برای امسال تمدید شده است و در پیش‌نویس برنامه ششم که این روزها در مجلس در حال بررسی است نیز بر اهمیت زیاد تأمین امنیت غذایی تأکید شده است.

برای بیان تحولاتی که در بخش تراز تجاری غذایی کشور در 3 سال گذشته و همچنین نیمه نخست امسال رخ داده است باید وضعیتی را که در اوایل کار دولت یازدهم وجود داشت، تشریح کرد. سال 91 تراز تجاری غذایی کشور منفی 9 میلیارد و دویست میلیون دلار بوده است. یعنی وضعیتی شبیه به فاجعه. هم سوء تدبیرها در عرصه تولیدات کشاورزی و تنظیم بازارهای مربوطه و هم وقوع تحریم‌های شدید بین‌المللی علیه ایران موجب شده بود که ایران از نظر سرانه تولیدات محصولات کشاورزی به پایین‌ترین جایگاه‌های ممکن بین‌المللی سقوط کند. کاهش بارش‌ها و نزولات آسمانی و مشکل خشکسالی و بی‌آبی، افزون بر موارد گفته شده مشکلات این مسیر را تشدید کرد و موجب شد که بخش عمده‌ای از کالاهای اساسی غذایی و کشاورزی خود را از کشورهای خارجی وارد کنیم.

در سال 92 این تراز غذایی کشور اندکی بهبود یافت و به منفی 8 میلیارد دلار رسید. وضعیت تراز غذایی کشور تنها مربوط به تولید و خودکفایی نیست بلکه ذخایر محصولات کشاورزی نیز در انبارها وضعیت بدی را به وجود آورده بود؛ وضعیتی که بیشتر به بحران شبیه بود. طبق آمار وزیر جهاد کشاورزی زمانی که دولت یازدهم عنان کار را به دست گرفت، در انبارها به اندازه تنها 18 روز ذخیره گندم وجود داشت. این مسأله یک بحران بزرگ محسوب می‌شد. در خصوص بسیاری از محصولات دیگر نیز کمبود عظیم نمایان بود. این مسأله موجب شد که حتی شورای عالی امنیت ملی ورود کرده و به دولت مجوز داد که برای تأمین ذخایر کالاهای استراتژیک از منابع صندوق توسعه ملی جهت واردات اقدام کند.

اقدامات دولت در مدیریت بهره‌وری بخش کشاورزی و تلاش برای خودکفایی در محصولات اساسی به همراه افزایش بهره‌وری خاک و آب در طول سه سال گذشته موجب شد که تراز تجاری بخش غذایی کشور به میزان قابل توجهی بهبود پیدا کند. سال 93 این تراز تجاری بیش از 2.5 میلیارد دلار بهبود پیدا کرد و به عدد منفی 5.6 میلیارد دلار رسید. در سال 94 این بهبود باز هم ادامه پیدا کرد و به منفی 3.4 میلیارد دلار رسید. ناگفته نماند تولید ناخالص بخش کشاورزی در سال‌های 93 و 94 در عدد 3.2 درصد بود. این بهبود نزدیک به 5میلیارد دلاری در طول سه سال گذشته کم نظیر بود و نشان از این داشت که برنامه‌ریزی‌های انجام شده در این مسیر برای تأمین امنیت غذایی کشور به اهداف مد نظر نزدیک بوده است. اما رقم  تراز تجاری غذایی کشور در نیمه نخست امسال باز هم روند بهبود خود را حفظ  کرده است و به منفی 1.5 میلیارد دلار رسیده است.

محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی دولت یازدهم در ابتدای سال 95 اعلام کرد که در برنامه سه تا پنج ساله تلاش می‌کنیم  تراز غذای کشور صفر شود. کاهش تراز غذای کشور 30 درصد به علت کاهش قیمت‌های جهانی و 70 درصد به علت افزایش تولید و صادرات و کاهش واردات بوده است. همچنین بر اساس آمار اعلام شده توسط مرکز آمار ایران، رشد بخش کشاورزی در سه ماهه اول امسال به 5.4درصد افزایش یافته است.

در یک سال گذشته علاوه بر اقدامات اساسی در زمینه افزایش بهره‌وری از منابع آبی و خاکی و همچنین بهبود عملکرد تولیدات کشاورزی، نزولات آسمانی و بارش‌های مناسب موجب شد که تولید محصولات اساسی کشاورزی بهبود قابل توجهی پیدا کند و حتی کشور در تولید گندم به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین محصولات غذایی کشور خودکفا شود.

طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، در مجموع تولیدات بخش کشاورزی با 15.4درصد رشد طی دو سال 93 و 94 از 97 میلیون تن در سال 92 به 112 میلیون تن در سال 94 رسید و در این مسیر، تولید دو کالای اساسی غذایی مردم بهبود یافت؛ به طوری که میزان خرید گندم داخلی با رشد 67درصدی از 4.8 میلیون تن در سال 92 به بیش از 8 میلیون تن در سال 94 افزایش یافت و همچنین این افزایش خرید در سال 95 نیز ادامه یافت و به 11.5 میلیون تن در سال رسید. طبق اعلام وزارت کشاورزی، تولید گندم نیز در کشور رکورد زد و تاکنون به میزان 15.5 میلیون تن در سال‌جاری رسیده است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال این رقم به 16 میلیون تن افزایش یابد.

 در سال 94 کشور به رکورد بی‌سابقه تولید یک میلیون و 500 هزار تن شکر در سال زراعی 94 دست یافت که این میزان تولید نسبت به سال 92 چهارصد هزارتن افزایش داشته است.

طی سال 94، در زمینه حفاظت از منابع آب و خاک، ضریب حفاظت و پایداری منابع طبیعی و تقویت پوشش گیاهی 60 درصد افزایش یافت و 270 هزار هکتار از اراضی کشاورزی به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شد که این میزان معادل 20درصد عملیات انجام شده از ابتدای انقلاب تا سال 92 بوده است.