به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، بودجه پیشنهادی دولت در سال ۱۳۹۸ برای وزارتخانه آموزشوپرورش و دستگاه‌های تابعه آن با بیش از ۱۳ میلیون دانش‌آموز و اشتغال بیش از یک میلیون فرهنگی، ۴۵۸ هزار و ۳۱۳ میلیارد و ۳۳۹ میلیون ریال است که شامل بخش اعتبارات و هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای است. این رقم برای بودجه سال ۹۷، ۳۵۹ هزار و ۸۴۰ میلیارد ریال بوده است که به‌این‌ترتیب ۱۲۵ هزار و ۴۷۳ میلیارد و ۳۳۹ میلیون ریال افزایش بودجه را شاهد هستیم. درواقع با یک حساب سرانگشتی می‌توان بیان کرد بودجه آموزشوپرورش با افزایش ۱۰ هزار میلیاردتومانی در بوجه سال ۹۸ روبه‌روست.
بودجه واحدهای زیرمجموعه آموزشوپرورش نیز به این شرح است:
- دبیرخانه شورای‌عالی آموزشوپرورش: 6 میلیارد و 310 میلیون و 900 هزار تومان
- وزارت آموزشوپرورش استان‌ها: 42 هزار و 449 میلیارد و 898 میلیون تومان
- وزارت آموزشوپرورش کمک به تأمین سرانه دانش‌آموزی: 349 میلیارد و 315 میلیون و 500 هزار تومان
- طرح جامع حمایت و ارتقای پوشش تحصیلی مناطق محروم: 530 میلیارد تومان
- برون‌سپاری و توسعه مشارکت در آموزش‌های کارودانش: 81 میلیارد و 158 میلیون و 500 هزار تومان
- فعالیت‌های پرورشی و امور تربیتی: 222 میلیارد و 550 میلیون تومان
- کمک به صندوق ذخیره: 63 میلیارد تومان
- فعالیت‌های تربیت‌بدنی و ارتقای سلامت: 384 میلیارد و 190 میلیون تومان
- توسعه کمی و کیفی آموزش پیش از دبستان: 73 میلیارد و 75 میلیون تومان
- کیفیت‌بخشی به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و توسعه عدالت آموزشی: 293 میلیارد و 600 میلیون تومان
- اداره مدارس خارج از کشور: 207 میلیارد و 556 میلیون و 700 هزار تومان
- خرید خدمات آموزشی در مناطق کمتربرخوردار: 363 میلیارد تومان
- سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی: 141 میلیارد و 51 میلیون تومان
- پژوهشگاه مطالعات آموزشوپرورش: 10 میلیارد و 326 میلیون و 200 هزار تومان
- مدارس غیردولتی: 96 میلیارد و 508 میلیون و 500 هزار تومان
- کمک به صندوق حمایت از توسعه مدارس غیردولتی: 30 میلیارد تومان
- دانشگاه شهید رجایی: 86 میلیارد و 730 میلیون تومان
- دانشگاه فرهنگیان: 619 میلیارد و 367 میلیون و 100 هزار تومان
- سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور: یک هزار و 973 میلیارد و 946 میلیون و 800 هزار تومان
- سازمان آموزشوپرورش استثنایی: 151 میلیارد و 879 میلیون و 300 هزار تومان
- سازمان نهضت سوادآموزی: 377 میلیارد و 400 میلیون و 600 هزار تومان
یکی از دردسرهای همیشگی بودجه آموزشوپرورش کسری‌هایی است که از سالی به سال دیگر منتقل می‌شود و همین امر منجر به کسری‌های دوباره‌ای در طول سال می‌شود. طبق گفته علی الهیارترکمن، معاون پشتیبانی و توسعه وزارت آموزشوپرورش، هزار میلیارد تومان کسری از سال 97 به 98 منتقل می‌شود. در سال 97 کسری چهار هزار میلیاردتومانی وجود داشت که سه هزار میلیارد آن قابل تأمین و هزار میلیارد تومان به سال بعد موکول شد.
اصلاح نظام بودجه‌ریزی بخش آموزش و پرورش از طریق رفع چالش‌ها و استفاده از ظرفیت‌های موجود در راستای شفاف‌سازی و تعریف منابع پایدار درآمدی الزامی است که مواردی به شرح ذیل لازم‌الاشاره است:
اصلاح نظام بودجه‌ریزی در ساختار آموزش و پرورش
بحث بودجه‌ریزی عملیاتی از برنامه دوم توسعه در دستور کار برنامه‌های توسعه‌ای کشور و دولت قرار گرفته است. این روش بودجه‌ریزی به معنای تعیین شاخص‌هایی برای سنجش میزان اثربخشی اقدامات بر‌اساس میزان هزینه‌کرد، درآمدزایی و نتیجه‌بخشی است، اما این امر تاکنون در آموزش و پرورش محقق نشده است. پایه‌ریزی بودجه‌ریزی عملیاتی منوط به تعیین شاخص‌هایی برای تعیین میزان اثربخشی در بخش آموزش است که این امر در وزارت آموزش و پرورش در نظر گرفته نشده است. در این خصوص مدرن‌سازی ابزار نظارتی و کنترلی در بخش آموزش و پرورش بسیار حائز اهمیت است.
ساماندهی دارایی‌های دولت در حوزه آموزش و پرورش
با توجه به آنکه وزارت آموزش و پرورش دارایی‌های تملکی بسیار زیادی دارد می‌تواند از اموال مازاد در قالب اجاره، فروش استفاده کند و با تغییر کاربری اراضی مازاد و تبدیل آن به امکانات آموزشی اقتصادی و مدیریت دارایی از منابع درآمد مستمر و پایدار بهره‌مند شود. اگرچه این امر در بودجه هر سال قید شده، اما اقدامی که تاکنون انجام شده، تدوین آیین‌نامه اجرائی فروش و اجاره ساختمان‌های مازاد آموزش و پرورش است که در دست بررسی و تصویب است.
بررسی چالش‌های تخصیص منابع در آموزش و پرورش
با توجه به آنکه در بخش آموزش و پرورش به علت گستردگی حیطه وظایف آن شفافیت مالی چندانی وجود ندارد، این امر مشکلات زیادی را در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری ایجاد می‌کند. برای اتخاذ سیاست‌های درست در مدیریت باید اطلاعاتی درست و شفاف وجود داشته باشد. با نبود اطلاعات دقیق از فرصت‌ها و چالش‌ها حتی با فرض درنظرداشتن مبانی نظری صحیح و مدرن اقتصاد آموزش و پرورش، نمی‌توان انتظار اتخاذ تصمیمات درست را داشت. لازم به ذکر است، بخش آموزش یکی از بخش‌هایی است که شالوده دولتی دارد و دولت می‌تواند در ساماندهی آن نقش بسزایی داشته باشد.
لزوم ترکیب منابع دولتی و غیردولتی در آموزش
درخصوص مبحث آموزش در حال حاضر فعالیت‌های مدنی گسترده‌ای در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد و غیرانتفاعی صورت گرفته است، از این رو تلفیق تجربیات و منابع دولت و نهادهای غیرانتفاعی و تشکل‌های مردم‌نهاد می‌تواند به هم‌افزایی دستاوردها در این حوزه منتج شود. در این خصوص لازم به ذکر است لایحه مشارکت عمومی-خصوصی در دولت تدوین شده که یکی از فرصت‌هایی است که می‌تواند با ایجاد سازوکار تلفیق منابع عمومی و خصوصی در راستای بهبود فرایند تأمین مالی در توسعه فعالیت‌های مولد خدمات مانند آموزش مؤثر باشد.
