اقتصاد آنلاین – مهسا نجاتی؛ با اینکه عمر زیادی از بازار رمزارزها نمی‌گذرد، اما این حوزه در ایران نیز طرفداران زیادی پیدا کرده است. از این رو، صرافی‌های زیادی نیز به منظور ارائه خدمات به کاربران حوزه رمزارز در سال‌های اخیر ایجاد شد. با اینکه همه آنها در کسب و کار خود موفق نبودند، اما برخی از آنها نیز با وجود نبودن قانون‌گذاری مناسب برای حوزه رمزارزها، همچنان با جدیت به فعالیت خود ادامه داده و امید دارند که شرایط به زودی بهبود یابد.
به منظور بررسی وضعیت صرافی‌های رمزارز در ایران، مصاحبه‌ای با وحید والی، مدیرعامل هلدینگ نیک اندیش انجام شده که در ادامه به آن می‌پردازیم.
وضعیت قانون‌گذاری برای حوزه رمزارزها در حال حاضر در چه مرحله‌ای قرار دارد و آیا قانون‌گذاری می‌تواند باعث بهبود شرایط صرافی‌ها شود؟ چه قوانینی باید وضع شود تا این شرایط بهتر شود؟
قانون‌گذاری خاصی هنوز برای صرافی‌های رمزارز وجود ندارد. وضعیت بلاتکلیفی که چندین سال است که وجود داشته، هنوز هم موجود است. هر بار گروهی از سوی دولت یا سایر نهادهای حاکمیتی تلاش می‌کنند این حوزه را سر و سامان دهند، اما عمدتا با سنگ‌اندازی‌های سایرین مواجه می‌شوند و عملا به نتیجه‌ای نمی‌رسند.
تا کنون نیز آخرین اتفاقاتی که افتاده و به صورت رسمی منتشر شد این بود که محسن رضایی، فرد دیگری به نام محسن رضایی صدرآبادی را برای جلسه گذاشتن با بخش خصوصی و قانون‌مند کردن حوزه رمزارز مامور کرد. صدرآبادی نیز جلسات مختلفی گذاشت و در نهایت نیز بخشی از نهادهای حاکمیت با این موضوع مخالف بودند و هنوز هم وضعیت آن در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد. همچنان نیز جلساتی را پیش می‌بریم و هنوز چیزی به عنوان قانون یا تبصره و دستورالعمل اجرایی ابلاغ نشده است.
در فضای خاکستری کار کردن برای صرافی‌ها نیز تبعاتی دارد؛ زیرا هر کسب و کاری به فکر توسعه بوده و متاسفانه این رفتارهای سلبی یا منفعل رفتار کردن، باعث آسیب به این اکوسیستم و فرصتی که برای کشور ما وجود دارد می‌شود. هر چه عمق صرافی‌های داخلی بیشتر شود، لزوم اینکه چارچوبی برای آنها به وجود بیاید نیز بیشتر می‌شود.
امسال به نام شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدی که بر مبنای علم و دانش است، نام‌گذاری شده است. من بر این باورم که رهبر انقلاب این دغدغه را داشتند و متوجه شدند که ایران برای پیشرفت به این نیاز دارد که اقتصاد دانش‌بنیان و کسب و کارهای مبتنی بر آن را بیشتر داشته باشد.
امیدواریم که مسئولان نیز با همین دید به این موضوع نگاه کنند و کمتر سنگ‌اندازی کنند تا بتوان این حوزه را قانون‌گذاری کرد؛ زیرا با توجه به غیرمتمرکز بودن این حوزه، اینکه بخواهیم تمرکزی را بر آن غالب کنیم امکان‌پذیر نیست و فقط باعث می‌شود که فرصت‌ها از دست برود. در نهایت، باید با استفاده از یک دایره اعتماد و بدون استفاده از هیچ‌گونه رانتی، فرصت را برای همه فراهم و به چرخیدن چرخ‌های اقتصادی کشور کمک کرد.
با توجه به اینکه صرافی‌های خارجی، صندوق جبران خسارت برای کاربران ایجاد کرده‌اند تا زمانی که مشکلی برای صرافی ایجاد شود به دارایی سرمایه‌گذاران لطمه‌ای وارد نشود، آیا در صرافی‌های ایرانی نیز چنین مکانیزمی وجود دارد و یا برای ایجاد این صندوق برنامه‌ای دارید؟
به صورت پیش‌فرض در حال حاضر، اکثر صرافی‌های معتبری که در ایران وجود دارند، همین حالت را دارند؛ یعنی اگر خسارتی وارد شود، خود آن صرافی مسئول است که جبران خسارت انجام دهد. ما هم مانند سایر صرافی‌هایی که در ایران در تلاش هستند تا به صورت شفاف فعالیت کنند، ضامن دارایی‌های مردم هستیم. قاعدتا اگر اتفاقی هم بیفتد، باید جبران مافات کنیم. ضمن اینکه مکانیزم‌هایی که وجود دارد تا چنین اتفاقاتی نیفتد، یک مورد این است که از کیف پول‌های سرد استفاده شود و می‌توان از یک شبه به باد رفتن سرمایه کاربران جلوگیری کرد. با این حال، قانون و مکانیزم مشخصی هنوز در این زمینه و همچنین صندوق جبران خسارت کاربران وجود ندارد و صرافی‌ها به صورت خودجوش این کارها را انجام می‌دهند.
مبلغی که در نیک اندیش برای این موضوع در نظر گرفته شده چه میزان است؟
نیک اندیش در برابر سرمایه کاربران خود و افرادی که در صرافی‌های مرتبط با ما سرمایه‌گذاری می‌کنند، متعهد است که خسارت آنها را جبران کند. اگر اتفاقی بیفتد و موردی پیش بیاید تا هر عددی که باشد، آن را جبران می‌کند. دارایی همه کاربران به امانت در اختیار ما قرار دارد و اگر اتفاقی برای ما بیفتد، به هر حال باید جبران خسارت را انجام دهیم و عدد آن نیز به هر میزان باشد ما در خدمت کاربران خود هستیم.
در برخی از کشورها قوانینی مبنی بر مالیات بر سود کاربران وضع شده است. آیا وضع این قانون در کشور ما می‌تواند مفید باشد؟
هر فعالیت اقتصادی سالمی که در کشوری انجام شود، باید مالیات آن نیز پرداخت شود. ما از ابتدای تاسیس، مالیات خود را پرداخت کرده‌ایم. حتی برای رمزارزها شاید بسیاری از شرکت‌ها فاکتور رسمی ارائه ندهند، اما ما این کار را انجام داده‌ایم. ما سهم خود از مالیاتی که باید پرداخت کنیم را حساب کرده و آن را پرداخت کرده‌ایم. اگر در روزهای آتی نیز برای ما مالیات تعیین شود، دفاتر ما مشخص است.
یکی از نگرانی‌هایی که کاربران همیشه دارند و مخصوصا در یک سال اخیر نیز بیشتر شده، بحث مالیات است. اگر همه تکلیف خود را بدانند و آگاه باشند که مالیات سود و درآمد آنها به چه صورت است، می‌توانند راحت‌تر با این موضوع مواجه شوند و می‌دانند زمانی که قصد ورود به یک صرافی و سرمایه‌گذاری را دارند، چه میزان باید مالیات پرداخت کنند. در واقع، در حال حاضر تمام مالیات را خود صرافی‌ها پرداخت می‌کنند و برای کاربران هنوز قوانین مشخصی وجود ندارد که مالیات بدهند.
از نظر شما درصد معقول و منطقی برای این سود، چه برای صرافی‌ها و چه کاربران چه میزان است؟
فعالیت اگر سالم باشد، بر حسب اینکه در چه سطح کاری قرار دارد، متفاوت است. از برخی فعالیت‌ها 10-15 درصد و حتی 25 درصد مالیات می‌گیرند. من متخصص مالیات نیستم و نمی‌دانم که چه تعداد از مشاغل خرد دقیقا چه میزان مالیات پرداخت می‌کنند. برای شروع، می‌توان مالیاتی مشابه بورس اخذ و به تدریج آن را بهینه کرد. مالیات، حقی است که افرادی که در کشور سود می‌برند، باید پرداخت کنند.
مالیات را اصولا زمانی که رمزارزی به فیات تبدیل می‌شود، اخذ می‌کنند. این کار در زمان واریز به صرافی یا برداشت از آن انجام می‌شود. این قانون در برخی از کشورها پیاده‌سازی شده و باید منتظر بمانیم و ببینیم که نتایج آن به چه صورت خواهد بود. ما هم می‌توانیم از این روش‌ها برای اخذ مالیات استفاده کنیم.
بخشی از کارمزد و هزینه‌ای که از کاربران یک صرافی اخذ می‌شود، به مجموعه و حقوق کارکنان اختصاص می‌یابد. اما آیا نیک‌اندیش یا سایر صرافی‌ها در نظر دارند که بخشی از این سود را برای ارائه خدمات بهتر صرف کنند؟
قطعا هر کسب و کاری که به فکر توسعه و بقا است، طبیعتا از سودی که حاصل می‌شود، شغل خود را گسترش می‌دهد. طبیعتا نیک‌اندیش نیز در حال حاضر بخشی از درآمد خود را صرف این کار می‌کند. همچنین بخشی از این درآمد صرف امور اجتماعی و مسئولیت‌هایی که نیک‌اندیش در قبال جامعه دارد می‌شود. طبیعتا ما هم به دنبال گسترش تعداد کسب و کار خود در بخش‌های مختلف هستیم و از درآمدی که حاصل می‌شود برای این امور کمک می‌گیریم.
برای شفافیت بیشتر صرافی‌ها چه اقداماتی انجام شده و چه اقداماتی را به این منظور می‌توان اعمال کرد؟
قدم اول این است که به درستی خود را به حاکمیت معرفی کنیم و نشان دهیم که فعالیت زیرزمینی نداشته و در راستای منافع ملی کار می‌کنیم. قدم دوم نیز این است که مالیات به موقع پرداخت شود و مخفی‌کاری نداشته باشیم. اکنون ما در نیک‌اندیش، دایره مبارزه با پولشویی داریم و در حد توان خود، رصد می‌کنیم و حداقل اجازه نمی‌دهیم که افراد خاطی از خدمات صرافی ما استفاده کنند.
هر کسب و کاری باید کاربران خود را بشناسد و احراز هویت انجام دهد. این کاری است که از ما وقت و هزینه زیادی می‌برد، اما این کار را انجام می‌دهیم تا بدانیم با چه کسانی در ارتباط هستیم. تمام این موارد و تلاشی که برای ارتباط با نهادهای حاکمیتی داشته‌ایم، تا کنون سعی در اثبات شفافیت کار خود داشته‌ایم.
طبق گزارش‌های اخیر که توسط برخی از رسانه‌های خارجی منتشر شده، تحریم‌هایی برای برخی از صرافی‌ها در بعضی از کشورها انجام می‌شود. آیا نیک‌اندیش در این بحث دغدغه‌ای دارد؟
این موضوع جدیدی نیست. از زمانی که کشور ما تحت تحریم‌های ظالمانه قرار گرفت، تمام افراد، چه حقیقی و چه حقوقی، گرفتار این تحریم‌ها شده‌اند. طبیعتا هر کسب و کاری که در ایران است نیز دغدغه تحریم‌ها را دارد. فعالیت در این زمینه نیز می‌تواند در این شرایط می‌تواند به اینکه مراودات مالی راحت‌تری با سایر کشورهای جهان داشته باشیم کمک کند. از این رو، کشورهایی که ما را تحریم کرده‌اند نیز نسبت به این موضوع حساس می‌شوند. ممکن است تحریم شدن نیز برای برخی از صرافی‌ها نیز اتفاق بیفتد، اما بدین معنی نیست که دیگر نباید با آنها کار کرد.
هر چه ما تلاش کنیم عمق بازار و نقدشوندگی صرافی‌ها را بیشتر کنیم، می‌توانیم از شرایط بهتر استفاده کنیم و این تحریم‌ها را کم‌اثرتر کنیم. با این حال، مواردی پیش می‌آید که آمریکا تحریمی انجام نداده، بلکه شاهد خودتحریمی در ایران هستیم که توسط مسئولان ما اتفاق می‌افتد که باعث می‌شود کسب و کارها به جای رشد، رو به نابودی و همچنین زیرزمینی شدن پییش بروند.
این اعمال تنها به کشور زیان می‌رساند و به جای اینکه ایران به قطب رمزارز در منطقه تبدیل شود، به استفاده کننده دست چندم تکنولوژی بدل می‌شود. تحریمی که از داخل اتفاق می‌افتد و جنگی که از درون بین نهادهای حاکمیتی مختلف و کسب و کارها اتفاق می‌افتد، بدتر از تحریمی است که آمریکا علیه ما اعمال می‌کند.
منظور شما از جنگ چیست؟
جنگ اقتصادی، یکی از جنگ‌هایی است که در حال حاضر وجود دارد. به جای اینکه کشورها به سمت یکدیگر لشکرکشی انجام دهند، از طریق ابزاری مانند تحریم با یکدیگر در حال جنگ هستند. اکنون کشورهایی مانند آمریکا، مانع فروش نفت ما شده، محصولات دانش بنیان خود را به سختی صادر می‌کنیم، جلوی مراودات مالی ما را گرفته که این اعمال به نوعی جنگ محسوب می‌شود. در این جنگ، ما که در یک سنگر قرار داریم، نهادهای دولتی و بخش خصوصی، باید در کنار یکدیگر باشیم و به یکدیگر کمک کنیم که از این اتفاقات سربلند خارج شویم، نه اینکه با اتهام زدن و خرد کردن یکدیگر و همچنین تنگ کردن عرصه برای کسب و کارها یا برای بلاکچینی که ماهیت غیرمتمرکز دارد، تلاش برای متمرکز و کنترل کردن آن، راه را برای دشمنان بیشتر باز کنیم.
با توجه به اینکه هیچ قانون‌گذاری برای حوزه رمزارزها وجود ندارد، آیا تجارت خارجی با رمزارزها فایده دارد؟
استفاده از کریپتوکارنسی‌ها برای تجارت در حال حاضر نیز انجام می‌شود. منتها برای اینکه بتوان با قدرت و جدیت بیشتر این کار را انجام داد و تحریم‌ها را خنثی کرد و همچنین پول را سریع‌تر انتقال داد و دریافت کرد، رمزارزها روش بسیار خوبی است. لازمه این کار این است که بازرگانان و صادرکنندگان ما با این طریق آشنا شوند و یکی از ملزومات نیز این است که عمق صرافی‌های ما از این بیشتر شود. یعنی ما سرمایه ایرانی‌ها را به سمت صرافی‌های خارجی فراری ندهیم و باعث نگرانی آنها نشویم.
عموم شرکت‌هایی که در زمینه رمزارز فعالیت می‌کنند، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند و باید به آنها بها داده شود. نیازی هم نیست برای آنها هزینه‌ای شود، بلکه فقط عرصه باید برای آنها باز شود و با نظارت کافی، امکان تخلف برای آنها وجود نداشته باشد.
در پایان، هر آنچه که کاربران اقتصاد آنلاین لازم است در مورد نیک اندیش بدانند توضیح بدهید.
نیک‌اندیش هلدینگی است که در بخش‌های مختلفی در حال فعالیت است. یکی از عمده فعالیت‌های آن در حوزه کریپتوکارنسی‌ها بوده و شاید آن را با نام کوین نیک یا کوین نیک مارکت بشناسند. همچنین نیک پرداخت نیز صرافی OTC آن است. در حوزه‌های دیگری نیز فعالیت داریم، از جمله حوزه املاک و گل و گیاه. ما بر این باوریم که دنیا برای تمام انسان‌ها باید به مکان زیباتری تبدیل شود و در حد توانمان هم تمایل داریم در این مسیر قدم برداریم. به همین منظور، نیک اندیش قسمتی را به نام نیکانه نیز دارد که مسئولیت‌های اجتماعی ما است و تلاش می‌کنیم که دنیا را به جای بهتری تبدیل کنیم. اکثر فعالیت‌های ما در نیک اندیش از سال 97 آغاز شد و عمده فعالیت‌های خود را با صرافی‌ها شروع کردیم. بیشتر فعالیت‌های ما در زمینه رمزارزها و نقد کردن درآمدهای ارزی کاربران و همچنین خدمات مربوط به دنیای جدید مانند متاورس و NFTها است.
