انتشار ایران چک ریشه در یک نیاز دارد

آقای مظاهری ایران چک با نام شما گره خورده است و شما در مدت محدودی که ریاست بانک مرکزی را بر عهده داشتید چنین پیشنهادی را در هیات وزیران مطرح و مصوبه آن را از دولت گرفتید.اصرار شما بر انتشار ایران چک چه دلیل داشت؟ ایران چک ریشه در یک نیاز است.زمانیکه من به بانک مرکزی آمدم بحثی در خصوص نظام پرداخت و انتشار اسکناس درشت مطرح بود.در آن زمان در کنار اسکناس در گردش مطالعه ای نیز در خصوص چک‌های مسافرتی صورت گرفت نتیجه مطالعه نشان می داد که اگر چک های مسافرتی را نیز در حجم نقدینگی لحاظ کنیم برخی بانکها از این طریق خلق پول کرده اند اگر یادتان باشد این موضوع منجر به واکنش مقام های اجرایی شد و حتی آقای احمدی نژاد در یک گفت و گوی تلویزیونی بانکها را عامل رشد نقدینگی اعلام کرد و آنها را متهم به برخی مسائل علیه دولت کرد. آقای احمدی نژاد در آن گفت و گو تاکید کرد در دوره جابجایی آقای شیبانی و آمدن شما برخی بانکها سوء استفاده کردند و اقدام به چاپ بی ضابطه چک پول کردند؟ نه این موضوع کار یک هفته یا دو هفته نبود در طول سالهای مختلف چنین کاری صورت گرفت و منجر به این اتفاق شد.من در همان زمان نیز بر این موضوع تاکید کردم.رشد نقدینگی آنها سالها که به مرز هشدار دهنده رسید بود ریشه در کسری بودجه و مهم تر از آن توزیع اعتبارات بانکی داشت.منابع بانکها با توجه به برنامه‌هایی که بر عهده آنها گذاشته بود کافی نبود و بنابراین به استقراض از بانک مرکزی روی آوردند نتیجه استقراض از بانک مرکزی هم رشد پایه پولی است.اما در کنار این مسائل نکته مهمی که در خصوص ایران چک ها مطرح شد رعایت نکردن ضابطه های تعیین شده برای چک های مسافرتی از سوی بانکها بود و این مساله اثر خود را در رشد نقدینگی و موضوعات دیگر به مرور نشان داد. اگر در فضای دور از اتهام زنی قرار باشد این موضوع بررسی شود چه شد که بانکها به سوی انتشار بی ضابطه ایران چک رفتند؟ بخشی از آنها به فشار وارد شده به بانکها برای تامین نقدی باز می گشت،بخشی ریشه در این داشت که نظارت بر این عملیات بانکی به طور کامل انجام نشد.بانکها باید برای چاپ چک های مسافرتی معادل ریالی آن را به بانک مرکزی پرداخت می کردند.این کار به صورت کامل انجام نشد.اما موضوع مهم تر بحث نیاز بود. اشاره کردم که چاپ چک های مسافرتی ریشه در یک نیاز داشت.چک های مسافرتی جانشین اسکناس شده بود چون در آن زمان نیاز به چاپ اسکناس بزرگتر بود اما این اتفاق نیفتاد.به تبع آن چک‌های مسافرتی بانکها به گردش درآمد در آن زمان بانک ملی چک های مسافرتی 500 هزار تومانی چاپ کرده بود.این موضوع نشان می داد که جامعه به اسکناس های بزرگ نیاز دارد. چرا اسکناس بزرگ چاپ نمی شد؟ دولت ها مخالف بودند. چرا؟ حال چرا، بماند برای بعد. از این جهت سئوال کردم که بدانم جز بحث روانی آن، که اسکناس درشت به منزله کاهش ارزش پول ملی بود نکته دیگر هم مطرح بود به هرحال خود این هم بحثی بود. دولت ها تمایل نداشتند به لحاظ روانی چنین شبهه حتی به نادرستی به وجود آید. چرا ایران چک چاپ شد و بانک مرکزی چرا چاپ آن را در انحصار خود گرفت؟ ایران چک بدلی برای اسکناس بود و در این مدت نشان داد که حسن انتخابی بود. چرا در انحصار بانک مرکزی قرار گرفت؟ چون از عوارض قبلی که چک های مسافرتی داشت مصون بماند.بهر حال انحصار چاپ اسکناس در دست دولت است و نباید مخدوش شود. ایران چک گرچه اسکناس نبود اما بدلیل آنکه در دست مردم کاربرد داشت باید به گونه ای به گردش در می‌آمد که اثر اقتصادی آن کنترل شده باشد و نیاز مردم به اسکناس درشت به شکل غیر طبیعی پاسخ داده نشود. نظرتان راجع به تصمیم اخیر چیست؟ به هرحال پروسه مطلوب، چاپ اسکناس است اما وقتی اجازه چنین اقدامی داده نمی شود باید راههای جایگزین انتخاب شود.در زمانی که ما تصمیم به چاپ ایران چک گرفتیم چند راه پیش روی بود راه اول عمل به قانون پولی و بانکی بود که هر ریال یکصد و هشت هزارم گرم طلا می داند.راه دیگر اصلاح پول ملی و حذف صفر بود هر کدام از این راهها برای کوتاه مدت پاسخی نداشت برای کوتاه مدت یا باید اسکناس درشت چاپ می شد یا آنکه وضعیت به شکل قبل طی می شد.امکان ادامه وضعیت قبلی نبود چون مردم در جریان مبادلات خود به اسکناس های درشت تر نیاز داشتند.ایران چک یک پاسخ فوری به آن نیاز بود تا با خرید زمان کارهای اساسی صورت گیرد.در آن زمان 13 هزار و 300 میلیارد تومان ایران چک منتشر شد و در اختیار بانکها قرار گرفت که این کار برای مردم گشایش زیادی داشت.